رنسانس آسیای مرکزی: به سوی توسعه و رفاه پایدار

قاسم جومارت توکایف- رئیس جمهور قزاقستان: طی قرون مختلف، منطقه آسیای مرکزی به عنوان یک عرصه ژئوپلیتیکی و معنوی واحد عمل کرده است که دارای منابع طبیعی قابل ملاحظه، ظرفیت انسانی قابل توجه و میراث فرهنگی و تاریخی نامحدود است.
1- اهداف توسعه مشترک
همزیستی سبک زندگی عشایری و ساکن نه تنها نظام اقتصادی منطقه را شکل داده است، بلکه فرهنگ و نظام ارزشی منحصر به فرد سیاسی و حقوقی آن را نیز شکل داده است که با درجه بالایی از تحمل و انعطاف پذیری در برابر تغییر شناخته می شود. امپراتوری ها در آسیای مرکزی ظهور و سقوط کرده اند، مدل های سیاسی و اقتصادی تکامل یافته اند، اما هویت منحصر به فرد منطقه حفظ شده است. از زمان های بسیار قدیم، اجداد ما به طور هماهنگ با تمدن های مختلف تعامل داشته اند.
به همین دلیل، این منطقه با حفظ هویت قومی، فرهنگی و معنوی خود، نقشی کلیدی در تاریخ جاده بزرگ ابریشم و اوراسیای بزرگ ایفا کرد. در تاریخ معاصر، کشورهای ما با چالش ها و موانع زیادی روبرو بوده اند. پیش بینی های بدبینانه موسوم به «دولت های شکست خورده» برای جمهوری های آسیای مرکزی محقق نشده است. ملت های منطقه ارزش خود را ثابت کرده اند و جایگاه شایسته خود را در جامعه بین المللی به دست آورده اند.
به لطف وحدت و خرد مردمانمان، ما تمامیت ارضی، آزادی و استقلال خود را تقویت کرده ایم. اغراق نیست اگر بگوییم امروزه هر کشوری در منطقه تجربه منحصر به فرد خود را در دولت سازی، توسعه اقتصاد بازار، احیای میراث فرهنگی و تشکیل هویت ملی داشته است. نهادهای دولتی و دولت ها تقویت شده اند. زیرساخت‌ها و صنعت توسعه ‌یافته ایجاد شده، هزاران کیلومتر راه‌آهن و بزرگراه جدید ساخته شده و امکانات اجتماعی مهمی ساخته شده است. سیاست درهای باز و نوسازی رشد فزاینده اقتصادهای ملی و ادغام در روابط اقتصادی جهانی را تضمین کرده است.
تکامل سیستماتیک سیستم های آموزش، مراقبت های بهداشتی و بازنشستگی منجر به پیشرفت قابل توجهی در وضعیت اجتماعی-اقتصادی جمعیت شده است. روابط بین دولتی در منطقه نیز دستخوش تغییرات شدید شده است. روابط سازنده دوجانبه و چند جانبه بین کشورها در همه سطوح برقرار شده و همکاری های متقابل سودمند در حال گسترش است.
پیشرفت در حل و فصل مسائل مبهم که قبلاً اغلب به تناقضاتی منجر می شد و مانع توسعه همه جانبه همکاری های منطقه ای می شد، از اهمیت اساسی برخوردار است. دستاوردها در یافتن راه حل های سودمند متقابل در بخش آب و انرژی شایسته ستایش است. شرایط مساعدی برای پیشرفت تدریجی مسائل مربوط به تعیین حدود مرزهای دولتی، بهبود عملکرد پاسگاه‌های مرزی، گسترش خطوط مواصلاتی، راه‌اندازی مسیرهای جدید و تسهیل سفرهای متقابل برای شهروندان ایجاد می‌شود.
روندهایی با هدف متحد کردن تلاش ها برای تضمین امنیت و رفاه بلندمدت منطقه، سازگار و برگشت ناپذیر ایجاد شده است. امروز روابط بین پنج کشور به سطح مشارکت و اتحاد استراتژیک عمیق رسیده است که مملو از محتوای مشخص در حوزه های سیاسی، تجاری، اقتصادی، فرهنگی و بشردوستانه است.
کشورهای آسیای مرکزی توانسته‌اند یک استراتژی عمل‌گرایانه برای روابط سیاست خارجی و تعادلی برای تثبیت منافع بین کشورها و بین‌منطقه‌ای ایجاد کنند. این به ما این امکان را می‌دهند که در فرآیندهای جهانی مشارکت کامل داشته باشیم. آسیای مرکزی با تقویت جایگاه خود به عنوان کشورهای صلح آمیز، به طور فعال ایده ها و پروژه های خود را در ساختارهای چندجانبه ترویج می کند و سازمان های موفق و تأثیرگذاری مانند CIS، SCO، CICA، ECO، EAEU،OTS  و غیره را ایجاد می کند.
همه اینها به ما این امکان را می دهد که با اطمینان درباره «پنج کشورآسیای مرکزی» به عنوان گروهی از کشورهای در حال توسعه و خودکفایی در قلب قاره اوراسیا صحبت کنیم. شکی نیست که گذشته تاریخی مشترک و سنت‌های چند صد ساله دوستی و حسن همجواری به عنوان پایه‌ای تزلزل ناپذیر برای نزدیک‌تر کردن ملت‌های برادر ما به یکدیگر خواهد بود.
2- نقش منطقه گرایی در مرحله جدید توسعه
دولت ها و مردمان آسیای مرکزی به لطف موقعیت جغرافیایی خود در طی قرن ها به غنی سازی فرهنگی متقابل و برقراری گفت وگوی بین تمدنی در این قاره کمک کرده اند. آنها سهم قابل توجهی در صلح و درک متقابل داشته اند. امروز آسیای مرکزی به انجام موفقیت آمیز این ماموریت شریف و مسئولانه ادامه می دهد.
کشورهای ما در مورد موضوعاتی مانند توسعه پایدار جهانی، تضمین امنیت و ثبات جهانی و حمایت از یکدیگر در ساختارهای منطقه ای و بین المللی دیدگاه های مشابهی دارند. آنها قطعنامه های مهم مجمع عمومی سازمان ملل متحد را می نویسند. ظهور پلتفرم‌های گفتگوی جدید در قالب «CA plus» وزن سیاسی فزاینده آسیای مرکزی را در موضوع سیاست بین‌الملل برجسته می‌کند.
تا به امروز 9 اجلاس و نشست در سطح بالا در این قالب برگزار شده است. در طی دو سال گذشته، اولین اجلاس سران "آسیای مرکزی - روسیه" (در آستانه)، "آسیای مرکزی - چین" (در شیان)، "آسیای مرکزی - ایالات متحده آمریکا" (در نیویورک)، "آسیای مرکزی - آلمان" (در برلین)، دو نشست سران کشورهای آسیای مرکزی و اتحادیه اروپا (در آستانه و چلپون آتا)، اولین اجلاس سران کشورهای عرب حاشیه خلیج فارس – آسیای مرکزی در جده و همچنین «آسیای مرکزی – هند» (در یک فرمت آنلاین)، برگزار شده است. امسال، اولین اجلاس سران "آسیای مرکزی – ژاپن" در آستانه برگزار خواهد شد.
شایان ذکر است که سایر کشورها و سازمان های بین المللی به تعامل در این قالب علاقه نشان داده اند. بنابراین، گام مهمی در جهت تحکیم ذهنیت منطقه در صحنه جهانی برداشته شده است.
بردار توسعه آسیای مرکزی تعهد به ارزش های سنتی همراه با انگیزه مدرن سازی و دانش پیشرفته است. این امر منطقه ما را به یک مشارکت کننده خودکفا و تأثیرگذار در نظام بین المللی در حال تحول تبدیل می کند. امروز، ما بر تقویت نقش خود به عنوان مرکز اوراسیا تحولات بین المللی ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک متمرکز هستیم.
وزن فزاینده اقتصادی، گشایش نوآوری و پتانسیل فکری شرایطی را برای تبدیل منطقه به یکی از محرک های نظم جهانی مدرن ایجاد می کند، به ویژه با توجه به اینکه کشورهای ما همه منابع و فرصت ها را برای این امر در اختیار دارند.
نکته قابل توجه خاص تثبیت تلاش ها از طریق مشارکت مشترک در پروژه های منطقه ای با شرکای خارجی برای پیشبرد همه جانبه مواضع مشترک در پلت فرم های گفتگو است.
من متقاعد شده‌ام که زمان آن فرا رسیده است تا آسیای مرکزی را نه تنها به‌عنوان رابط بین آسیا و اروپا، بلکه به‌عنوان یک بازیگر منطقه‌ای مجزا در روابط بین‌الملل که می‌تواند به مرکز ثقل جدید جهانی تبدیل شود، قرار دهیم.
3- فرمت تعامل جدید
واضح است که دهه پیش رو برای منطقه ما تعیین کننده خواهد بود و این ما هستیم که تعیین می‌کنیم تا چه اندازه از این فرصت تاریخی به طور موثر استفاده کنیم.
در شرایط تلاطم ژئوپلیتیک جهانی، فضای اعتماد و امنیت تفکیک ناپذیر را در منطقه ایجاد کرده ایم، موانع همکاری های منطقه ای را از بین برده ایم و پایه و اساس ارتقای همکاری های چندجانبه خود را به سطح کیفی بالاتری رسانده‌ایم.
قزاقستان روابط متحدی با قرقیزستان، تاجیکستان و ازبکستان برقرار کرده است و به طور سیستماتیک مشارکت استراتژیک خود را با ترکمنستان گسترش می دهد.
افزایش ارتباطات تقریباً در همه سطوح نیز نشان دهنده تمایل مردم ما برای روابط نزدیکتر است. دیدارها و دیدارهای متقابل سران کشورها منظم شده است و انگیزه ای برای تعمیق روابط بین پارلمانی، بین دولتی و بین سازمانی ایجاد کرده است.
گفتگوهای سیاسی فعال و حسن نیت به عوامل کلیدی تحکیم در توسعه همکاری های پنج جانبه تبدیل شده است.
کشورهای منطقه یک قالب منحصر به فرد همکاری آسیای مرکزی را بر اساس اصول اساسی مانند احترام متقابل به استقلال، حاکمیت و تمامیت ارضی و حل مسالمت آمیز اختلافات احتمالی تشکیل داده اند.
پنج نشست مشورتی سران کشورهای آسیای مرکزی برگزار شده است: در آستانه، تاشکند، ترکمن باشی، چلپون آتا و دوشنبه. نتایج این نشست‌ها بدون اغراق، همکاری‌های منطقه‌ای را تعمیق و گسترش داده و آن را به سطح بی‌سابقه‌ای رسانده و به فرآیندهای ادغام ماهیتی پیشرفته، سیستماتیک و مهم‌تر از همه مستمر بخشیده است.
در اولین نشست آستانه در سال 2018، جهت گیری های اصلی برای تعامل پنج کشور منطقه مشخص شد. در ادامه این نشست تماس ها در حوزه امنیت منطقه‌ای افزایش یافت.
در دومین نشست در تاشکند در سال 2019، رهبران آسیای مرکزی چندین ابتکار گسترده را برای ارتقای همکاری های منطقه ای پیشنهاد کردند. به ویژه قزاقستان امضای معاهده دوستی، حسن همجواری و همکاری برای توسعه آسیای مرکزی در قرن بیست و یکم و برگزاری جلسات منظم دبیران شوراهای امنیت منطقه ای را آغاز کرد. یک نتیجه مهم بدون شک تصویب آیین نامه اجلاس سران بود.
دستور کار سومین اجلاس سران ترکمن باشی در سال 2021 بسیار غنی بود. سران کشورها تشکیل مجمع بین المجالس و جوانان و تشکیل شورای تجاری را آغاز کردند. اتخاذ نمادهای جلسات مشورتی نقطه عطف مهمی بود.
نتایج اصلی سیاسی چهارمین نشست در چولپون آتا در سال 2022 آغاز فرآیند امضای معاهده پنج جانبه دوستی، حسن همجواری و همکاری برای توسعه آسیای مرکزی در قرن بیست و یکم و نیز تصویب برنامه «دستور کار سبز» برای آسیای مرکزی و مفهوم تعامل در قالب های چندجانبه بود.
در نشست پنجمین سالگرد در دوشنبه در سال 2023، اولین گام در جهت نهادینه کردن قالب جلسات مشورتی سران کشورهای آسیای مرکزی برداشته شد. رهبران تصمیم گرفتند شورای هماهنگ کننده ملی برای جلسات مشورتی سران کشورهای آسیای مرکزی ایجاد کنند.
در حاشیه ششمین نشست مشورتی در آستانه، تحولات بعدی شامل نشست روسای ادارات حمل و نقل، اولین نشست وزرای انرژی و نشست وزرا و مقامات درباره مسائل رسانه ای و اطلاع رسانی کشورهای منطقه خواهد بود.
به طور کلی، جلسات منظم در سطح بالا به طور قابل توجهی تلاش های مشترک را در همه زمینه ها افزایش داده است. این پیشرفت در درجه اول ناشی از تصویب نقشه راه برای همکاری منطقه ای است که اقداماتی را برای تقویت تعامل عملی ترسیم می کند. در نتیجه روابط تجاری، اقتصادی و تجاری در منطقه به طور قابل توجهی تشدید شده است.
در یک دوره کوتاه بر اساس معیارهای تاریخی، آسیای مرکزی به منطقه ای از همکاری سودمند متقابل با پتانسیل توسعه پویای تجاری، سرمایه گذاری، حمل و نقل و ارتباطات تبدیل شده است. طی پنج سال گذشته (2018-2023)، حجم تجارت متقابل تقریباً دو برابر شده و از 5.7 میلیارد دلار به 11 میلیارد دلار رسیده است. در پایان سال گذشته، گردش مالی تجارت داخلی تقریباً 25 درصد افزایش یافت. در همین زمان، تجارت قزاقستان با کشورهای آسیای مرکزی 26.8 درصد افزایش یافت و به 8 میلیارد دلار رسید.
پروژه های بزرگ مشترک نه تنها منافع قابل ملاحظه‌ای را برای شرکت کنندگان به ارمغان می آورد، بلکه کل پیکربندی اقتصاد آسیای مرکزی را نیز تغییر می دهد. یکی از زمینه های مهم همکاری، توسعه شبکه ای از مراکز تجاری، لجستیکی و صنعتی در مناطق مرزی است که می تواند به محرک های جدید تجارت متقابل و فعالیت های سرمایه گذاری مشترک تبدیل شود.
پیاده سازی پتانسیل حمل و نقل و لجستیک کشورهای ما اهمیت راهبردی پیدا می کند. این منطقه قرار است به نقطه مرجع جدیدی برای توسعه سریع منطقه‌ای تبدیل شود. توجه زیادی به ایجاد سرمایه‌گذاری‌های مشترک در زمینه‌های صنعت، انرژی، کشاورزی، حمل‌ونقل و دیجیتالی‌سازی می‌شود که به عنوان نقاط رشد محلی عمل می‌کنند. گام مهم در این راستا، تصویب برنامه اقدام برای توسعه همکاری های صنعتی میان کشورهای آسیای مرکزی در سال جاری خواهد بود.
4- چشم انداز مشترک همکاری های منطقه ای
اجلاس قبلی در دوشنبه بار دیگر تأیید کرد که فرآیندهای تلاش های هر پنج کشور به نام تبدیل «خانه مشترک» ما انگیزه ای قدرتمند برای تبدیل آسیای مرکزی به منطقه ای از نظر اقتصادی توسعه یافته و مرفه می دهد. در این راستا، نشست آتی آستانه در نظر گرفته شده است تا فصل جدیدی را در توسعه کشورهای منطقه برای دوره پنج ساله آینده (2024-2028) باز کند.
امروزه در چارچوب جهانی‌زدایی، تعامل درون منطقه‌ای بین کشورهای آسیای مرکزی هم برای حفظ خود به عنوان یک منطقه تمدنی خاص و هم برای ثبات منطقه به عنوان یک ارگانیسم یکپارچه اهمیت زیادی پیدا می‌کند. اصل اتحاد باید مکمل بودن پنج کشور باشد که ناشی از اشتراک تاریخی و فرهنگی کشورها و مردم ما باشد.
به تعبیر فارابی بزرگ: «اگر مردمان برای رسیدن به سعادت به یکدیگر کمک کنند، تمام زمین با فضیلت می‌ شود». در این مرحله جدید توسعه، ما با تعدادی اهداف و وظایف مهم روبرو هستیم که حل آنها سرنوشت منطقه و مردمان آن را رقم خواهد زد.
اول- حفظ صلح و ثبات نه تنها در آسیای مرکزی، بلکه در مناطق همسایه نیز شرط کلیدی برای توسعه و پیشرفت بلندمدت است. یکی از جنبه های اولویت دار سیاست خارجی قزاقستان، دستیابی به تعادل است. ما همیشه به اصل «صلح بالاتر از همه» پایبند هستیم.
قزاقستان به عنوان یک عضو مسئول جامعه بین‌المللی، از پایبندی دقیق به اصول حقوق بین‌الملل، احترام به حاکمیت و تخطی از مرزها دفاع می‌کند. من می توانم با اطمینان بگویم که کشورهای زیادی وجود دارند که دیدگاه قزاقستان را دارند. مواضع بسیاری از کشورها مکمل یکدیگر هستند و هدفشان ایجاد نظم جهانی عادلانه و قابل پیش بینی است. در دوران پرتلاطم ما، این یک پایه قابل اعتماد است که بر اساس آن می توان یک چشم انداز سازنده از آینده ایجاد کرد.
با توجه به پیچیدگی مداوم وضعیت نظامی و سیاسی در حاشیه آسیای مرکزی، نیاز آشکار به همکاری در حوزه سیاست دفاعی و امنیت وجود دارد. ایجاد یک معماری امنیتی منطقه ای، از جمله تهیه فهرستی از خطرات امنیتی برای آسیای مرکزی و اقداماتی برای جلوگیری از آنها به ویژه لازم است.
اهداف اولیه برای کشورهای منطقه تشکیل یک منطقه امنیتی غیرقابل تقسیم در آسیای مرکزی، پیگیری راهبردهای جامع برای پرداختن به نگرانی های محوری در مبارزه با تهدیدات سنتی و نوظهور، توسعه اقدامات پاسخ و پیشگیری و همکاری فعال با سازمان ملل متحد و سایر سازمان های بین المللی و منطقه ای در این زمینه است.
دوم- نیاز به توسعه بیشتر ظرفیت های اقتصادی و تعمیق روابط و همکاری وجود دارد. هدف اصلی برای کشورهای ما ایجاد یک پایه اقتصادی قوی برای تسهیل همکاری چندجانبه است. این منطقه به لطف تلاش های جمعی کشورهای منطقه و پتانسیل اقتصادی قدرتمند آنها اکنون مرکز فرصت برای تجارت، سرمایه گذاری، علم و نوآوری است.
مساحت کل کشورهای ما 3 میلیون و 882 هزار کیلومتر مربع است که جمعیت آن بیش از 80 میلیون نفر است و مجموع تولید ناخالص داخلی آن تا 450 میلیارد دلار است. تقریباً 20 درصد از ذخایر اورانیوم جهان، 17.2 درصد نفت و 7 درصد گاز طبیعی در این منطقه متمرکز است. آسیای مرکزی از نظر تولید زغال سنگ و تولید برق به ترتیب در رتبه های 10 و 19 جهان قرار دارد. مکمل بودن اقتصادهای ما پایه ای محکم برای تاب آوری در برابر شوک های خارجی و تنوع چرخه های تجارت و تولید فراهم می کند. اجرای موثر پروژه های مشترک اقتصادی می تواند به این روند کمک کند.
یک هدف کلیدی، پیشرفت فناوری در اقتصاد ما است. ضروری است که به تدریج اتکای خود را به منابع کاهش دهیم. در این زمینه، دیجیتالی شدن و صنعت خلاق که رسانه ها، سینما، موسیقی، طراحی، آموزش و فناوری اطلاعات را در بر می گیرد؛ پتانسیل رشد اقتصادی را دارد. کشورهای منطقه پتانسیل قابل توجهی برای همکاری در پروژه های مشترک در این زمینه دارند.
رونق در صنایع دیجیتال و خلاق، گذار تدریجی از اقتصاد مواد خام به تولید فکری را تسهیل خواهد کرد. من متقاعد شده‌ام که همکاری اقتصادی آسیای مرکزی، اگر نگوییم اصلی، حداقل یکی از منابع کلیدی رشد اقتصادهای ملی ما باشد.
سوم-  این منطقه این فرصت را دارد که به یکی از مهم ترین هاب حمل و نقل- لجستیک و ترانزیتی روی کره زمین تبدیل شود. آسیای مرکزی به سرعت در حال تبدیل شدن به یک حلقه کلیدی در ارتباطات حمل و نقل جهانی است. نمونه‌ای از این پروژه چینی امیدوارکننده «یک کمربند، یک جاده» و کریدور حمل‌ونقل بین‌المللی «شمال-جنوب» است که همه کشورهای منطقه به درجات مختلفی در آن مشارکت دارند.
امروزه کشورهای ما نیز ایده های امیدوارکننده دیگری را برای تشکیل کریدورهای حمل و نقل جدید ترویج می کنند. قزاقستان به همراه شرکای خود به طور فعال در حال توسعه مسیر حمل و نقل بین المللی ترانس خزر (کریدور میانی) است که در آن می توان حجم حمل و نقل را در میان مدت پنج برابر کرد. فرصت‌های جدیدی با توسعه زیرساخت‌های دریایی قزاقستان - بنادر آکتائو و کوریک  در حال باز شدن است که از طریق آن حجم فزاینده‌ محموله از چین و کشورهای آسیای مرکزی به قفقاز جنوبی، ترکیه و اروپا می‌رود.
کریدور های حمل و نقل که از طریق افغانستان توسعه می یابد، دسترسی به بازارهای امیدوارکننده در جنوب آسیا و بنادر اقیانوس هند را فراهم می کند. این توسعه به نفع کل منطقه است. با اتحاد و گسترش همکاری ها در زمینه حمل و نقل در داخل آسیای مرکزی و با کشورهای خارج از مرزهای آن، می توانیم به بسیاری از اهداف خود دست یابیم.
برای دوره آتی، زمینه های کلیدی همکاری بین کشورهای ما در حوزه ترانزیت و حمل و نقل باید بهبود همه جانبه ارتباطات حمل و نقل (افزایش تعداد پروازها، راه اندازی مسیرهای هوایی و ریلی جدید، نوسازی گذرگاه های مرزی و غیره) باشد. حصول اطمینان از توسعه  و پیشرفت زیرساخت های حمل و نقل با معرفی فناوری های نوآورانه؛ گسترش فرصت های حمل و نقل و استفاده موثر از پتانسیل ترانزیتی- لجستیکی منطقه باید حاصل شود.
چهارم- ما نیاز به توسعه رویکردهای مشترک برای تضمین امنیت آب، انرژی و غذا داریم. مشکل کم آبی که در سال های اخیر تقریباً همه کشورهای منطقه را تحت تأثیر قرار داده است، تأثیر منفی بر وضعیت اقتصادی اجتماعی کشاورزان گذاشته و آسیب های اقتصادی جدی را برای جمعیت به دنبال دارد.
در این زمینه، من می خواهم بر نقش استثنایی صندوق بین المللی برای نجات دریای آرال (IFAS) به عنوان یک پلت فرم منطقه ای منحصر به فرد برای بحث و حل مهمترین مشکلات آب-انرژی، زیست محیطی و اجتماعی-اقتصادی تاکید کنم. قزاقستان به عنوان رئیس موقت IFAS، تشدید همکاری در چارچوب صندوق و شروع مشترک ایجاد کنسرسیوم بین المللی آب و انرژی را پیشنهاد می‌کند. از آنجایی که مسئله آب به طور جدایی ناپذیری با امنیت غذایی در منطقه مرتبط است، پیش بینی وضعیت غذایی نیز مهم است. کشور ما به طور سنتی طرفدار گفتگوهای سازنده  برای رسیدگی به این مسائل است.
پروژه های انرژی قرن برای کل منطقه می تواند ساخت قنبرآتا HPP-1 در قرقیزستان و راغون  HPP در تاجیکستان باشد. ساخت این تاسیسات برای همه طرف ها تاثیر چند برابری خواهد داشت.
امنیت غذایی جهانی تحت تاثیر بحران ژئوپلیتیکی جاری است. برای به حداقل رساندن وابستگی کشورهای آسیای مرکزی به عوامل خارجی، اقدامات هماهنگ ضروری است. برای این منظور، قزاقستان پیشنهاد توسعه یک برنامه استراتژیک برای امنیت غذایی در آسیای مرکزی تا سال 2030 را ارائه کرد که شامل تشکیل یک پلت فرم اطلاعاتی یکپارچه برای تجزیه و تحلیل و تبادل داده ها بین پنج کشور است.
گذار به اقتصاد سبز ابزار مهمی در کاهش اثرات منفی تغییرات آب و هوایی جهانی است. این منطقه متعهد به تحقق پتانسیل عظیم انرژی های تجدیدپذیر طبیعی خود است. به عنوان مثال، قزاقستان قصد دارد تا سال 2030 سهم منابع انرژی تجدیدپذیر را به 15 درصد افزایش دهد و هدف آن دستیابی به حذف کربن تا سال 2060 است. استفاده گسترده از انرژی های تجدیدپذیر نه تنها با کاهش انتشار گازهای گلخانه ای به نفع محیط زیست خواهد بود، بلکه به انرژی نیز کمک خواهد کرد. امنیت و اشتغال زایی به اشتراک گذاری بیشتر دانش، منابع و بهترین شیوه ها می تواند همکاری در این زمینه را تقویت کند.
پنجم- مهم ترین و با ارزش ترین منبع آسیای مرکزی نسل جوان روشنفکر آن است. آسیای مرکزی یکی از جوان ترین مناطق جهان است که میانگین سنی آن تنها 28.7 سال است. سازمان ملل تخمین می زند که تا سال 2040، میانگین سنی ساکنان منطقه به 28.3 سال کاهش خواهد یافت که بسیار کمتر از پیش بینی ها برای سایر مناطق: آمریکای شمالی (41.5)، اروپا (46.8) و چین (48) است. این یک مزیت رقابتی منحصر به فرد است که فرصت های بزرگی را برای توسعه اقتصادی و اجتماعی هر پنج کشور ارائه می دهد. جوانان می توانند فرآیندهای نوسازی را در حوزه های اقتصادی، فناوری و فرهنگی هدایت کنند. نسل جوان کلید موفقیت در یک محیط رقابتی جهانی را در دست دارد.
در این زمینه، وظایف مبرم شامل تعمیق همکاری در علم و آموزش، تقویت پیوندهای جوانان و ایجاد بسترهای مشترک با هدف توانمندسازی و تحقق پتانسیل نسل جوان است. به نوبه خود، قزاقستان فعالانه از توسعه همکاری های بین دانشگاهی، افتتاح شعب بین دانشگاهی و دانشکده های مشترک حمایت می کند. ما از آرزوی جوانان کشورهای همسایه برای دریافت آموزش عالی در قزاقستان بسیار قدردانی می کنیم و به سهم خود سهمیه های تحصیل در دانشگاه های خود را به میزان قابل توجهی افزایش می دهیم. امروزه حدود نه هزار دانشجو از آسیای مرکزی در دانشگاه های قزاقستان تحصیل می کنند.
در سال های اخیر نمایندگی چندین دانشگاه معتبر خارجی در کشورمان افتتاح شده است.  تعداد مؤسسات آموزش عالی که تحقیقات علمی انجام می دهند در حال افزایش است و پارک های فناوری و مراکز مهندسی در حال ایجاد هستند.
این کار به عنوان بخشی از هدف استراتژیک ما برای تبدیل قزاقستان به یک مرکز آموزشی منطقه ای انجام می شود. در حال حاضر، ما با اطمینان در حال حرکت به سوی ایجاد فضای آموزش عالی آسیای مرکزی هستیم.
ششم- شکل گیری هویت تمدنی کشورهای ما بر اساس هماهنگی روابط فرهنگی و انسانی بین مردمان برادرما در حال تبدیل شدن به یک رسالت مهم است. در ساختن تصویری مدرن از آسیای مرکزی، ما همچنین در حال ایجاد دیدگاه جدیدی نسبت به هویت ملی و منطقه ای شهروندان خود هستیم. ما با یک ذهنیت خاص آسیای مرکزی پیوند خورده ایم که بر اساس آن فرهنگ و سنت های متمایزی شکل گرفته است. ارکان هویت آسیای مرکزی احترام به ریشه های تاریخی مشترک، گفتگوی بین فرهنگی و هماهنگی بین ادیان است.
حافظه تاریخی اساس هویت ملی مردم ماست. غرور موجه به دستاوردهای اجداد و فرهنگ غنی ما به عنوان انگیزه ای قدرتمند برای توسعه موفق ملت ها در زمان حال و همچنین برای صعود مطمئن آنها در آینده است. بنابراین باید به صفحات رنگارنگ گذشته مشترکمان بیشتر توجه کنیم. من نوشتن تاریخ عمومی آسیای مرکزی بر اساس منابع ترکی، فارسی، عربی، چینی، روسی و اروپای غربی را کاری بسیار ضروری می دانم.
برای افزایش رقابت جهانی خود، ما باید بدون وقفه اهداف مشترک را در عین حفظ وحدت خود دنبال کنیم. همانطور که ابای کونانبایف بزرگ گفت: «آغاز موفقیت اتحاد است.» از آنجایی که پروژه‌ها و ایدئولوژی‌های ژئوپلیتیکی در جهان ترویج می‌شوند، منطقه باید از کد معنوی و فرهنگی خود محافظت کند که بهترین سنت‌های مهمان‌نوازی، همبستگی، کمک متقابل، حفظ ارزش‌های خانواده و بسیاری موارد دیگر را در خود جای داده است.
در خاتمه، مایلم تاکید کنم که همکاری های منطقه ای نه تنها یک واقعیت عینی بلکه یک ضرورت حیاتی است. در شرایط عدم قطعیت ژئوپلیتیکی و تنزل الگوی تثبیت شده نظم جهانی، این در واقع تنها رویکرد عملگرایانه است. آینده ما به تقویت انسجام، اعتماد متقابل و گشودگی به جهان بستگی دارد. تنها بر اساس این اصول است که می‌توانیم احیای آسیای مرکزی را به عنوان منطقه‌ای پویا، نوآور و غنی از نظر فرهنگی تضمین کنیم.
تقویت پارادایم وحدت منطقه‌ای به‌عنوان بهینه‌ترین پاسخ به چالش‌های فعلی و آتی خواهد بود و ما را قادر می‌سازد تا رویکردهای تلفیقی را برای مهار روندهای منفی توسعه دهیم و مبنای اقدامات مؤثر برای مقابله با هر نیروی خارجی را تشکیل دهیم. برای این منظور، به پیشنهاد قزاقستان، مفهومی برای توسعه همکاری های منطقه ای «آسیای مرکزی-2040» تهیه شد که منعکس کننده دستورالعمل هایی برای توسعه بیشتر همکاری های پنج جانبه است.
به نوبه خود، ما به طور مستمر به اصل «آسیای مرکزی موفق - قزاقستان موفق» پایبند هستیم و آماده توسعه بیشتر فرآیندهای همگرایی به اندازه آمادگی  شرکای استراتژیک و متحدان ما در منطقه هستیم.

مترجم: علی طائی، کارشناس ارشد آسیای مرکزی