اولايلار: جناب آقای سفیر، به عنوان یک دیپلمات وضع کنونی مناسبات ایران و جمهوري آذربایجان را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
پاك‌آيين: روابط جمهوری اسلامی ایران و جمهوری آذربایجان به دلایل قرابت‌های جغرافیایی، سوابق تاریخی و اشتراکات فرهنگی و دینی و مولفه های اقتصادی مثل ظرفیت های تجاری، شبکه ی ارتباطی و تزانزیت کالا و انرژی، استراتژیک و با چشم‌اندازی مثبت است. با این وجود، گاهی مناسبات دو کشور دارای فراز و نشیب‌هائی است که با درایت مسئولین دو کشور این وضعیت مدیریت می‌شود. در ماه‌های گذشته، گفتگوهای سازنده و اعتمادساز دو رئیس‌جمهور و همچنین وزرای امورخارجه دو کشور و اخیرا سفر آقای رامیز مهدی‌اف رئیس شورای امنیت ملی جمهوری آذربایجان به ایران موجب حرکت جدیدی برای پیشرفت مناسبات شده است. به اعتقاد من ایران و جمهوری آذربایجان، دارای ظرفیتهای بسیار موثری هستند که شناخت این ظرفیت‌ها می‌تواند به همگرایی دو طرف کمک کرده و دو کشور را به شرکای راهبردی تبدیل کند. باکو به نقش و جایگاه رو به رشد ایران در جهان و منطقه آگاهی دارد و حضور فعال ایران در حل و فصل مناقشه «قره باغ» را به نفع استقرار صلح و امنیت در منطقه و حراست از تمامیت ارضی خود می‌داند. جمهوری اسلامی ایران نیز جمهوری آذربایجان را کشوری مهم در منطقه و دریچه ای به سوی قفقاز تلقی می‌کند و در حوزه‌های تجاری، ترانزیت و انرژی با توجه به مرزهای زمینی و دریائی مشترک، علاقمند به تحکیم مناسبات خود با باکو می‌باشد. روابط مطلوب میان ایران و جمهوری آذربایجان می تواند به ثبات و تعادل در منطقه بینجامد و نقش مهمی در حفظ صلح و ثبات دو کشور ایفا کند.
اولايلار: آیا سطح کنونی مناسبات اقتصادی ایران و جمهوري آذربایجان را کافی می‌دانید؟ چه ظرفیتهای دیگری برای توسعه این مناسبات وجود دارد؟
پاك‌آيين: در حوزه اقتصادی، فعال شدن كمیسیون مشترك اقتصادی بین دو كشور، همكاری های فیمابین را قانونمند ساخت و توسعه داد. در زمینه تجارت، ترانزیت و انرژِی با همدیگر همکاری داریم. حجم مبادلات رسمی بیش از ۵۰۰ میلیون دلار است و خوب اگر بخواهیم که برخی از مبادلات اتباعی که در نزدیک مرز هستند و تردد می‌کنند را اضافه بکنیم قریب به یک میلیارد یورو می‌شود که البته راضی‌کننده نیست و با تدابیر اتخاذ شده رشد خواهد کرد. ما گاز جمهوری آذربایجان را تحویل گرفته و به نخجوان سواپ می‌کنیم. در حوزه‌های ترانزیت، راه ایران امن‌ترین، نزدیک‌ترین و اقتصادی‌ترین راه ترانزیتی برای کشورهای این منطقه از جمله جمهوری آذربایجان است. از خطوط ریلی، از خطوط جاده ای و دریایی ایران استفاده می‌شود. در حوزه تجارت و انرژی بیشترین همکاری را داریم.
در سال گذشته مبادلات اقتصادی بین ایران و جمهوری آذربایجان رشد ۳۰ درصدی داشت اما این روابط ظرفیت رشد بیشتر را دارد و باید از پتانسیل های موجود بین دو کشور آنچنان استفاده گردد تا آذربایجان به یکی از شرکای اصلی تجاری ایران تبدیل شود.اخیرا با ملاقات معاونین گمرگ دو کشور و متعاقبا دیدارهای ماهانه مدیران کل گمرگ، مشکلات گمرکی کمتر شده و تسهیلات برای تردد کالا و مسافر افزایش و مشکلات ترانزیتی کاهش یافته است و این اقدام تاثیر مثبت در تقویت مبادلات تجاری داشته، اگرچه هنوز تا وضعیت مطلوب فاصله دارد. در نتیجه کامیون ها بین دو کشور در رفت و آمده هستند.سفر استاندار مازندران به باکو که آثار اقتصادی مثبتی داشت و سفر معاون وزیر انرژی جمهوری آذربایجان به تهران از گام های سازنده ای بود که چشم انداز مثبت مناسبات فیمابین را ترسیم می کند.
اولايلار: روابط فرهنگی ایران و جمهوري آذربایجان روز به روز توسعه می‌یابد. برای توسعه هرچه بیشتر این روابط به برداشتن چه گامهای دیگری نیاز است؟
پاك‌آيين: در زمینه فرهنگی با توجه به وجود اشتراكات فراوان فرهنگی بین دو كشور، هفته فرهنگی دو کشور در تهران و باکو برگزار شده و هنرمندان دو کشور ارتباط نزدیکی با یکدیگر مخصوصا در حوزه های سینمائی، موسیقی، تئاتر، مینیاتور، نقاشی و خوشنویسی دارند.امسال هفته فرهنگی جمهوري آذربایجان در تهران برگزار می‌شود، ما برای تقویت ارتباطات مردمی،بصورت یکطرفه داشتن ویزا برای اتباع آذریجاني را لغو کرده‌ایم و این امر موجب ارتباطات بیشتر دو ملت و رشد توریسم سیاحتی، زیارتی و درمانی شده است. اراده رهبران دو کشور توسعه مناسبات دوستانه است و باید این اراده را در سایر سطوح اجرائی گسترش دهیم. البته در این میان، رسانه ها به عنوان نهادی که تأثیرگذاری عام و خاص دارند می توانند نقش وی‍ژه ای ایفا کنند.
اولايلار: هر از گاهی ایران پیشنهاد میانجیگری برای حل مناقشه قره‌باغ را مطرح کرده است. می‌خواهیم بدانیم که ایران برای حل این مناقشه چه هدیه‌ای می تواند داشته باشد؟
پاك‌آيين: مناقشه قره‌باغ، موضوعی بیست ساله است و جمهوری آذربایجان و ارمنستان برای حل و فصل این مناقشه، مکانیزم گروه مینسک را انتخاب کرده اند و مکانیزم دیگری را تاکنون نپذیرفته اند. به اعتقاد من گروه مینسک در این مناقشه بیطرف نیست و به همین دلیل حل و فصل مناقشه قره باغ موفق نبوده است. سیاست گروه مینسک طولانی کردن حل این مناقشه است و گاهی حل این موضوع را در یک دوره بیست ساله می بینند که این امر نه به نفع جمهوری آذربایجان و نه به نفع امنیت منطقه است. به نظر من کشورهای منطقه باید وارد این موضوع شوند چون کشورهای فرا منطقه ای انگیزه ای قوی برای حل موضوع را ندارند. ورود سازمان همکاری های اسلامی نیز می تواند مفید باشد. ایران به عنوان رئیس دوره ای جنبش عدم تعهد و عضو فعال سازمان همکاری های اسلامی نیز آماده میانجیگری است و آمادگی دارد مساعی خود را برای پایان دادن به درگیری ها، بازگشت شرایط به وضعیت اولیه، احترام به مرزها و خاتمه درگیری ها بکار گیرد. منطقه قره باغ یک درگیری و نقطه تخاصم در نزدیکی مرزهای ما ایجاد کرده و طبیعی است که نگران وجود تنش در این منطقه باشیم و اگر بتوانیم کمکی به حل و فصل موضوع بکنیم، دریغ نخواهیم کرد.
اولايلار:آیا همکاری‌های بین‌المللی بین ایران و جمهوري آذربایجان را می‌توان کافی محسوب کرد؟
پاك‌آيين: خوشبختانه در مجامع بین المللی بخصوص در سازمان ملل متحد، سازمان همکاری اسلامی، سازمان همکاری‌های منطقه‌ای (اکو) و جنبش عدم تعهد ارتباط و همکاری سودمندی بین دو کشور در جریان دارد.
اولايلار: به عنوان یک دیپلمات دورنمای کدام زمینه‌های دیگر همکاری میان ایران و جمهوري آذربایجان را موفقیت آمیز محسوب می کنید؟
پاك‌آيين: معتقدم در آینده جمهوري آذربایجان کماکان جایگاه استراتژیک خود را در سیاست خارجی ایران حفظ خواهد کرد، چرا که دولت ایران خواستار پیشرفت و توسعه آذربایجان است و روابط دو کشور بدون تاثیر پذیری از روابط با دیگر کشورها می تواند رشد کند و موجب تامین منافع بلندمدت طرفین گردد.
اولايلار:آیا تحریمهای اخیر علیه ایران توانسته است بر اقتصاد این کشور تاثیر منفی داشته باشد؟
پاك‌آيين: علت اصلی تحریم های تحمیلی بر علیه ایران مخالفت چند کشور با برنامه های صلح آمیز هسته ای ایران است. برنامه های هسته ای ایران با انگیزه های صلح طلبانه و برای دستیابی به توسعه اقتصادی دنبال می شود. آژانس بین المللی انرژی اتمی بیشترین و قوی ترین بازرسی های تاریخ خود را انجام داده و بیش از ۱۰۰ بازرسی اعلام نشده و بیش از ۴هزار بازرسی نفر روز در ایران انجام داده است. آژانس غالبا اعلام کرده که هیچ دلیلی حتی یک گرم مواد موثر هسته ای دال بر انحراف ایران به سوی بمب اتمی وجود ندارد. البته دشمنان ما تلاش دارند تا موضوع تحریمها را بزرگ نمایی کرده و به دروغ به موضوع انرژی هسته ای مرتبط کنند در حالیکه در ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی که تحریمها شروع شد، موضوع انرژی هسته ای به هیچ وجه وجود نداشت.مسئله تحریمها، مسئله جدیدی نیست و از ابتدای پیروزی انقلاب اسلامی وجود داشته است. اما نظام اسلامی علیرغم تحریم ها در طول ۳۳ سال گذشته، به طور مستمر حرکت پیش رونده و صعودی داشته است. ما امروز یک قدرت هسته ای هستیم، توانائی نظامی بسیار بالائی داریم، ماهواره به فضا فرستاده ایم، در عرصه پزشکی حرف اول را در منطقه می زنیم و از ارتقای علمی بی نظیری برخورداریم و همه این ها در دوره تحریم اتفاق افتاده است. این تحریمها در واقع جنگ با یک ملت است اما به توفیق الهی، دشمنان در این جنگ هم مغلوب ملت ایران خواهند شد. البته طبیعی است که تحریمها مشکلاتی را بوجود می آورد، نمی شود این را هم انکار کرد. اما به دلیل ظرفیتهای اقتصادی مخصوصا در حوزه انرژی که در کشورها ما وجود دارد و اراده مردم ما که برای دفاع از انقلاب اسلامی، اسلام و منافع ملی خودشان دارند ما مقاومت کردیم و تحریمها را مدیریت کرده ایم. روابط ما با کشورهای دنیا به صورت عادی دنبال می شود. بنظر نمی رسد که تحریمهای غرب باعث بشود که جمهوری اسلامی ایران دست از اهداف خودش بردارد.
https://ccsi.ir//vdcb.5b0urhb00iupr.html
ccsi.ir/vdcb.5b0urhb00iupr.html