انتخابات شهرداری ها؛ تازه ترین وزن کشی سیاسی اردوغان و رقبا

با پایان شمارش آرای انتخابات یازدهم فروردین (31 مارس) در ترکیه مشخص شد که حزب حاکم عدالت و توسعه توانسته مجددا کنترل شهرداری های دو سوم استان های این کشور را به دست آورد.
نتایج انتخابات ترکیه به نوعی تکرار راس پنجاه و چند درصدی مردم به «رجب طیب اردوغان» و حزب حاکم بود که البته تحت تاثیر پیروزی رقبا در کلانشهرها قرار گرفت.
در رقابت شانه به شانه نامزد دو حزب عدالت و توسعه و «جمهوریخواه خلق» در استانبول مشخص شد که تاکتیک رهبر زندانی حزب کُردی «دموکراتیک خلق‌ها» تا چه حد موثر بوده است. «صلاح الدین دمیرتاش» پس از اینکه دموکراتیک خلق ها از معرفی نامزد برای شهرهای غیرکُردنشین خودداری کرد، هوادارانش را به رای دادن به نامزدهای مخالف دولت ترغیب کرد تا در کلانشهرهای ترکیه یعنی آنکارا، ازمیر و استانبول شهرداری ها به دست رقبای اردوغان بیافتند.

** انتخابات اخیر ترکیه چه اهمیتی داشت؟
اردوغان و رقبای وی همچون چند انتخابات اخیر باز هم دوقطبی سیاسی را شکل دادند که در آن مساله «بقا» مطرح بود. رئیس جمهوری ترکیه طی روزهای گذشته بارها در میتینگ های انتخاباتی با انگشت گذاشتن بر دوگانه های سیاسی در این کشور، رای مردم به بقای حزب حاکم را با مسائلی چون ثبات، امنیت، رفاه و حتی ارزش های مذهبی گره زد.
از سوی دیگر تشکل های رقیب به ویژه حزب جمهوریخواه خلق کوشیدند تا با سوار شدن بر موج نارضایتی ها از افزایش بیکاری، تورم، بروز رکود در اقتصاد و نیز افت ارزش لیر ترکیه، دولت را مقصر این وضعیت جلوه داده و حدود دو دهه سیطره سیاسی حزب عدالت و توسعه را به چالش بکشند.
شکل گیری این دوقطبی سبب شد تا همچون انتخابات ریاست جمهوری و پارلمانی پارسال بیش از 85 درصد ترک ها پای صندوق های رای حاضر شوند.
حساسیت این انتخابات تا جایی بالا رفت که در برخی حوزه های انتخابیه کار به نزاع و درگیری کشیده شد و چند نفر در این درگیری ها جان خود را از دست دادند.
نکته قابل تامل اینکه حدود 25 سال پیش اردوغان از همین انتخابات شهرداری ها آن هم در استانبول توانست در صحنه سیاسی ترکیه ظهور یابد. از زمان پیروزی سال 1994 عدالت و توسعه در استانبول و بسیاری از شهرهای ترکیه، این نخستین شکست حزب حاکم به شمار می آید.
هشت سال پس از آن رخداد بود که اردوغان و چهره های شاخصی چون «عبدالله گل» در انتخابات پارلمانی توانستند به پیروزی چشمگیری دست یافته و در ادامه پارلمان و دولت را در دست بگیرند.
مخالفان دولت امیدوارند بتوانند با تجربه ای مشابه به حدود دو دهه پیشتازی حزب عدالت و توسعه در صحنه سیاسی ترکیه پایان دهند اما راه دشواری را در پیش دارند.

** تحلیلی بر نتایج چند انتخابات اخیر در ترکیه
حزب حاکم در انتخابات اخیر هر چند کنترل شهرداری ها را در چند کلانشهر به رقیب واگذار کرد اما همچنان برتری عمومی خود را حفظ کرده است. به همین خاطر بود که اردوغان در یکی از نخستین واکنش های خود پس از اعلان نتایج ابراز داشت به رغم از دست دادن شهرداری استانبول، حزب عدالت و توسعه در محله ‌ها پیروز شده است.
در انتخابات تیرماه 1397 بود که اردوغان توانست در رقابت برای کسب مجدد مقام ریاست جمهوری، 53 درصد یعنی مقداری مشابه از آرای مردم ترکیه به نامزدهای حزب حاکم در انتخابات شهرداری ها را به دست آورد. در انتخابات پارسال، عدالت و توسعه باز هم توانست به عنوان حزب نخست و عمده به پارلمان این کشور راه یابد.
از دید برخی ناظران، این انتخابات متاثر از کودتای نافرجام تیرماه 95 بود که در آن تلاش بخش هایی از ارتش برای کنار زدن اردوغان و حزب حاکم از قدرت با حضور پررنگ طرفداران عدالت و توسعه در خیابان ها و مقابله نیروهای پلیس به شکست انجامید.
طی دو سال منتهی به انتخابات تابستان پارسال اعلام وضعیت اضطراری صورت گرفت و بسیاری به اتهام همراهی با کودتاچیان دستگیر یا از مشاغل خود معلق شدند اما نگرانی ها از بروز بی ثباتی در ترکیه سبب شد تا باز هم طرفداران اردوغان به شکلی یکپارچه با آرا خود وی را تا کاخ ریاست جمهوری این کشور همراهی کنند.
پیش از آن و در فروردین 96 نیز حاکمیت همین فضا موجب شد تا رقمی بیش از 51 درصد مردم ترکیه در همه پرسی قانون اساسی به تغییرات مورد نظر رئیس جمهوری رای مثبت دهند؛ تغییراتی که نظام پارلمانی را به ریاستی مبدل کرد و به اردوغان اجازه داد تا برای دو دوره دیگر بر کرسی ریاست جمهوری تکیه زند.
اردوغان در کشاکش رقابت های سیاسی مربوط به همه پرسی گفته بود که نظام ریاستی برای مردم ترکیه ثبات و ثروت به بار می آورد اما دو سال پس از همه پرسی، کشورش با تورم، رکود و ارزش پول ملی مواجه شد.
حزب حاکم تا پیش از انتخابات روز یکشنبه یک بار دیگر آن هم به شکلی جدی با چالشی سیاسی مواجه شده بود؛ انتخابات پارلمانی خردادماه 94 که در آن عدالت و توسعه نیازمند کسب دو سوم کرسی های پارلمانی برای تصویب طرح قانون اساسی بود اما در آن رقابت ها حتی اکثریت مورد نیاز برای تشکیل دولت را هم از دست داد.
این وضعیت سبب شد تا ترکیه در آبان همان سال شاهد انتخاباتی پیش از موعد برای برون رفت از بن بست سیاسی باشد. پیش از این انتخابات وقوع انفجارهایی در شهرهای بزرگ ترکیه و بروز چشم اندازهای بی ثباتی موجب شد تا باز هم ترک ها برای بازگشت ثبات به سمت حزب حاکم گرایش یابند.
آنچه در انتخابات اخیر و نتایج رقابت های سیاسی چند سال گذشته آشکار شد اولویت ثبات در جامعه ترکیه است. به رغم بروز مشکلات اقتصادی، همچنان بسیاری از ترک ها به نسخه رئیس جمهوری و همراهانش برای تداوم ثبات در کشورشان اعتماد و امید دارند همچون سال های ابتدایی سده جاری بتوانند با هدایت اردوغان از تنگنا و گردبادهای اقتصادی عبور کنند.

منبع: ایرنا https://ccsi.ir//vdcfj1d0.w6dxyagiiw.html