در خصوص دلایل و چگونگی شکل گیری حرکت اجتماعی اخیر در ارمنستان، سیر تحولات یک ماه گذشته و تبدیل آن به انقلاب مخملی و در نهایت پیروزی آن بدون هیچ درگیری، خشونت و خونریزی می توان ساعت ها قلم فرسایی کرده و به نظریات سیاسی و جامعه شناختی مختلف استناد کرد، اما در این میان نمی توان از نقش انکار ناپذیر و برجسته نیکول پاشینیان به عنوان آغازگر این حرکت و جنبش اعتراضی و سپس رهبر انقلاب مخملی ارمنستان چشم پوشی کرد. سیاست مداری که فعالیت اجتماعی خود را از دانشگاه و با نگاشتن مقاله افشاگرانه در مورد فساد مالی وابستگان رئیس دانشکده آغاز کرد و پس از خودداری از عذرخواهی و اخراج از دانشگاه به حرفه روزنامه نگاری روی آورد، پس از آن وارد سیاست شد، زندگی در خفا و همچنین زندان را تجربه کرد، در بازگشت مجدد به عرصه سیاست جذب فعالیت های حزبی شده و با نشستن بر صندلی نمایندگی پارلمان مسیر خود به سوی مسند نخست وزیری را هموار کرد.
نگارنده این سطور یک سال پیش از این در مطلب کوتاهی در باره نتایج انتخابات پارلمانی ارمنستان و هنگامی که خیلی ها نه تنها نیکول پاشینیان را جدی نگرفته بودند بلکه روش او در تبلیغات انتخاباتی را به سخره می گرفتد، او را "پدیده" نامیده است. موضوعی که اکنون تبدیل به واقعیتی انکار ناپذیر شده است.
ارمنستان در سال های پس از استقلال و بویژه در دوره ده ساله ریاست جمهوری سرژ سرکیسیان شاهد چندین جنبش و حرکت اجتماعی و اعتراضی بوده است که یا از سوی حکومت سرکوب شده اند (وقایع اول ماه مارس 2008 میلادی)، یا پس از مدتی با ترفندهای مختلف مهار شده و پایان یافته اند (اعتراضات پس از انتخابات ریاست جمهوری سال 2013 میلادی و جنبش موسوم به "ایروان الکتریک" در اعتراض به افزایش بهای برق مصرفی در ژوئن 2015 میلادی ) و یا این که جنبه افراطی به خود گرفته و به صورت اقدامات شبه تروریستی امکان بروز یافته اند (گروگانگیری و اشغال یک مرکز پلیس در ایروان در ژوئیه سال 2016میلادی). یکی از ویژگی های مهم جنبش اخیر که آن را از موارد مشابه دیگر در سالیان گذشته متمایز می سازد، حضور نیکول پاشینیان به عنوان آغازگر و رهبر این انقلاب مخملی در راس آن است. نیکول پاشینیان را نه می توان با لئون تر پطروسیان مقایسه کرد که به دلیل قتل ها و تصفیه های سیاسی و حزبی در دوره زمامداری اش و همچنین مواضع سازش کارانه در موضوع مناقشه قره باغ همواره با انتقادات متعددی مواجه بوده است ، نه با رافی هوانیسیان که از داخل جامعه ارمنستان برنخاسته بود و شاید همچون پاشینیان با روحیات و زبان محاوره ای مردم کوچه و بازار آشنا نبود و نه با ژیرایر سفیلیان و اعضا و هواداران گروه افراطی "پارلمان موسس" که با تاکید بر اقدامات مسلحانه بهانه لازم را برای سرکوب و زندانی شدن در اختیار حکومت قرار دادند. پاشینیان چه در کسوت روزنامه نگاری و چه در مقام نمایندگی مجلس هیچ ابایی از انتقاد از مسئولان و مقامات دولتی نداشته است. اگرچه در نطق های پارلمانی زبان تند و تیزش اغلب آغشته به چاشنی طنز بوده و شدیدترین انتقادات را متوجه عملکرد مقامات کرده اما همزمان جنبه ادب را نگاه داشته است. در پی یورش گروهی مسلح به یک مرکز پلیس در ایروان در ژوئیه سال 2016 و هنگامیکه جمعیتی از مردم به هواخواهی از مهاجمان مسلح تا مرز درگیری فیزیکی و خشونت آمیز با نیروهای پلیس پیش رفته بودند این نیکول پاشینیان بود که برخلاف برخی از شخصیت های مخالف دولت که به نوعی آتش بیار معرکه شده و در صدد گرفتن ماهی از آب گل آلود بودند، خود را سپر مردم کرده و در جهت آرام نمودن جمعیت تلاش کرد.
نیکول پاشینیان به جای انتشار فراخوان برای گردهمایی و سپس انتظار برای حضور مردم، خود رخت مبارزه پوشید، پای پیاده به راه افتاد و با ساعت ها راهپیمایی در خیابان های ایروان، ورود به محوطه دانشگاه ها و مراکز تجاری و با کمک همان بلندگوی دستی ساده خود مردم را به حضور در خیابان و گفتن "نه" به نخست وزیری سرژ سرکیسیان فراخواند. درخواستی که پس از استعفای سرژ سرکیسیان به خیزش اجتماعی علیه حزب جمهوری خواه و درخواست برای نخست وزیری پاشینیان تبدیل شد. همراهی دانشجویان و قشر جوان جامعه، نافرمانی مدنی و بستن خیابان های اصلی ایروان (که با توجه به معماری ویژه ایروان طراحی شده و در کوتاه ترین زمان فعالیت های روزمره در شهر را فلج می کرد) و در نهایت پیوستن احزاب، گروه های سیاسی و همچنین اقشار مختلف مردم به این خیزش اجتماعی در کنار پرهیز از هرگونه اقدام خشونت آمیز و درگیری با نیروهای پلیس موجب گردید تا به یکباره نیکول پاشینیان تبدیل به چهره ای اسطوره ای شده و نام او در کنار نام ارمنستان به تیتر درشت رسانه های جهان تبدیل شود.
اکنون پس از حدود یک ماه تلاش خستگی ناپذیر، پیمودن صدها کیلومتر با پای پیاده و ایجاد اتحاد و یکدلی میان صدها هزار ارمنی ساکن در ارمنستان و دیاسپورا نیکول پاشینیان بر مسند نخست وزیری ارمنستان تکیه زده است. در مورد این که آیا دولت نیکول پاشینیان دولت مستعجل بوده یا این که خواهد توانست از سد بزرگی همچون رای اکثریت حزب مخالف جمهوری خواه در مجلس گذشته و برنامه های خود را در جهت اصلاحات واقعی در سیستم قضایی و حل مشکلات اقتصادی و اجتماعی جامعه ارمنستان به اجرا در آورد، زمان در آینده نزدیک قضاوت خواهد کرد اما آن چه که نام نیکول پاشینیان را در تاریخ نوین جمهوری ارمنستان جاودانه ساخت بیدار نمودن روح خفته ملت ارمنی، بازگرداندن شور و شعف و امید به جامعه ارمنستان و از همه مهمتر پایان دادن به افسانه شکست ناپذیری سرژ سرکیسیان و حزب جمهوری خواه ارمنستان است که می تواند از سوی برای بسیاری از ملت های منطقه سرمشق قرار گیرد.
منبع: دیدبان ارمنستان https://ccsi.ir//vdcfyydy.w6d1jagiiw.html
ccsi.ir/vdcfyydy.w6d1jagiiw.html