ترکیه پس از آزادسازی الباب از داعش رو به منبج آورد که کنترل آن در دست گروه کرد یگان های مدافع خلق (ی پ گ) و متحدان سوری آن است اما با پرچم های آمریکا در شمال غرب شهر و پرچم های روسیه و سوریه در جنوب غرب شهر مواجه شد. حال همین سناریو دارد در عفرین تکرار می شود.
ریدور خلیل سخنگوی ی پ گ روز 20 مارس اعلام کرد که روسیه نیروهایی را در منطقه ی جندرس استان عفرین مستقر می کند. به دنبال اعلام این خبر عکس هایی از ماشین آلات نظامی آمد که پرچم روسیه بر روی آنها در اهتزاز بود.
خلیل گفت:"حضور نیروهای روسی در جندرس نتیجه ی توافقی است که نیروهای ما و ارتش روسیه به آن رسیده اند. در این موافقت نامه همکاری در نبرد با تروریسم و آموزش پیکارجویان ما توسط ارتش روسیه پیش بینی شده است. ما با روسیه ارتباط مستقیم داریم."
منابع ی پ گ به المانیتور گفتند که دو طرف در پایگاه هوایی حمیمیم در نزدیکی لاذقیه دیدار کرده اند تا درباره ی انجام عملیاتی مشترک علیه جبهه فتح شام گفت وگو کنند (جبهه فتح شام همان جبهه النصره ی سابق و پایگاه اصلی آن ادلب است). کردها ابتدا اصرار داشتند که این همکاری باید علیه گروه هایی مانند احرار الشام هم صورت گیرد که ترکیه از آن حمایت می کند. به گفته ی این منابع در پایان تصمیم دو طرف این شد که در مورد گروه هایی که با آنها برخورد می کنند، گفت وگو نکنند و توافق کردند که روسیه پایگاهی در عفرین بسازد. کردها گفتند که درخواست روسیه برای آمدن نیروهای حکومت سوریه به این پایگاه و برافراشته شدن پرچم سوریه در آنجا را رد کرده اند.
اما وزارت دفاع روسیه گفت که برنامه ی آنها داشتن پایگاهی دائمی در آنجا نیست. این وزارت خانه گفت که روسیه جایی در آن نزدیکی دارد که برای نظارت بر شرایط آتش بس مورد استفاده قرار می دهد.
آمادگی برای جنگی احتمالی
زلال جگر از مقامات جنبش کردی جامعه ی دموکراتیک (تو-دم) در عفرین گفت که کردها به دلیل حملات مداوم نیروهای مسلح ترکیه و گروه های مسلح مورد حمایت آن به عفرین به دنبال توافق با روس ها بودند. طبق برنامه یک کاروان نظامی روسیه به جندرس رفت که درست در جنوب عفرین در نزدیکی مرز ترکیه قرار دارد. روسیه بعداً به این نتیجه رسید که این کاروان نظامی بهتر است در کفیر جنی مستقر شود که به طرف شمال شرق حدود یک ساعت با مرز شمال سوریه و ترکیه و حدود 9 مایل از اعزاز فاصله دارد.
زلال جگر گفت:"کشور ترکیه در یک سوی ما قرار دارد و دارودسته ها در سوی دیگر. ما هم با روش های خودمان در برابر آنها مقاومت می کنیم اما آنها علیه ما دست به اتحاد می زنند. ما ناچاریم در این مورد کاری بکنیم. دولت ترکیه هر روز ما را تهدید می کند و راجو، شرره و شیگی را زیر آتش خمپاره گرفته است. از سمت تل فرات هم ما را تحت فشار قرار داده اند. ترکیه در حال جمع آوری نیرو در اطراف ادلب است و به دارودسته های ادلب اسلحه می دهد."
او افزود:"این جنگ می تواند شدت گیرد، درخواست ما از روسیه برای اتحاد از اینجا می آید. بین ترکیه و ما باید هماهنگی برقرار باشد. روسیه این هماهنگی را برقرار می کند تا مانع از حملات ترکیه به عفرین شود."
مستشاران نظامی روسیه از دو سال پیش به عفرین می آمده اند. این سفرها بی درنگ پس از آن آغاز شد که ترکیه گفت به ی پ گ اجازه ی عبور به غرب رود فرات را نمی دهد و ی پ گ از عفرین دست به حمله به اعزاز زد. با این حال اگر گفته های منابع ی پ گ موثق باشد، برای نخستین بار است که روس ها به داشتن پایگاهی دائمی در عفرین احساس نیاز کرده اند. چرا؟
یکی از فرماندهان ارشد ی پ گ که به شرط فاش نشدن نامش با المانیتور گفت وگو کرد، گفت:"طبق توافق ترکیه و روسیه، ترکیه قرار بود که الباب را پس از گرفتن آن از دست داعش به ارتش سوریه واگذار کند اما ترکیه الباب را ترک نکرد بلکه برعکس، در حال ساخت دومین پایگاه بر روی تپه ای در بیرون الباب است که بر شهر مشرف است. ترکیه قبلاً پایگاهی در آکتارن ساخته است. پس از آنکه ترک ها از الباب خارج نشدند، روسیه خواست که پیغام جدیدی به آنها بدهد. بهبود رابطه ی روسیه با کردها ناشی از تضعیف رابطه ی ترکیه و روسیه است."
آیا بهبود رابطه ی روسیه و کردها روی همکاری آمریکا و کردها تأثیر می گذارد؟ فرمانده ی ارشد ی پ گ پاسخ داد:"خیر. ما پیش از آنکه با روسیه تماس بگیریم، در این مورد صراحتاً با آمریکایی ها گفت وگو کردیم. ما به آمریکایی ها گفتیم "اگر شما تمایلی به همکاری با ما در الباب و عفرین ندارید، در این صورت ما باید دنبال روابط دیگری باشیم." آنها واکنشی نشان ندادند. مواضع روسیه و آمریکا در مورد رقه به هم نزدیک تر شده است و این برقراری رابطه با هردوی آنها را برای ما آسان تر می کند."
موضوع دیگری که ترکیه را خشمگین می کند، رقه (به اصطلاح پایتخت داعش در سوریه) است. ترکیه روشن ساخته که برنامه دارد جزئی از عملیات تصرف شهر باشد. این سناریو هر روز نامحتمل تر از پیش به نظر می رسد.
پس از آنکه آمریکا و روسیه در مورد منبج به تفاهم رسیدند، آمریکا ارائه ی کمک نظامی به نیروهای سوریه ی دموکراتیک (ائتلافی که ی پ گ نیروی عمده ی آن است) را ادامه داد. آمریکا برای عملیات رقه خودروهای زرهی، اسلحه ی سنگین و هلی کوپتر آورده است. کردها حالا منتظر هلی کوپترهای جنگی آپاچی هستند.
در همین حال کردها قاطعانه پیشنهاد آمریکا مبنی بر شرکت پیشمرگه ی سوریه ی تحت حمایت مسعود بارزانی رئیس حکومت اقلیم کردستان عراق در عملیات رقه را رد کردند. بارزانی با ترکیه همکاری می کند. ی پ گ در مورد این پیشنهاد گفت:"ما این را یک توطئه می دانیم. معنای آن جنگ بین کردهاست. ما صددرصد آن را رد می کنیم."
تمام این تحولات حاکی از آن است که آمریکا یا انعطاف به خرج می دهد یا در موقعیتی نیست که شرایط را بر کردها تحمیل کند؛ کردهایی که می دانند تفاهم آمریکا و روسیه می تواند کوتاه مدت باشد.
پیوستن کردها به عملیات ادلب
اکنون مسأله ی اصلی این است که در ادلب چه اتفاقی خواهد افتاد. ارتش سوریه نیروهای داعش را از آخرین پایگاه آنها در حلب پاک سازی کرده است. به یمن توافق ترکیه و روسیه، گروه های مسلح مورد حمایت ترکیه (که مخالف حکومت سوریه هستند اما آنها هم در حلب با داعش می جنگیدند) اجازه یافتند که با اسلحه و خانواده های شان آنجا را ترک کنند. اغلب آنها در ادلب و اعزاز ساکن شدند.
حال روسیه و ترکیه در مورد اینکه با این گروه های ضد سوریه (و بنابراین ضد روسیه) چه کنند، اختلاف نظر دارند. روسیه خواهان انحلال این گروه هاست. ترکیه می خواهد که آنها این منطقه را حفظ کنند و به گروه های مختلف ارتش آزاد سوریه ی وابسته به ترکیه بپیوندند تا با کردها بجنگند و مانع از ایجاد یک منطقه ی خودمختار به هم پیوسته در نزدیکی مرز ترکیه توسط آنها شوند.
اگر روسیه و ارتش سوریه به فکر گرفتن ادلب بیفتند، برخورد با گروه های مورد حمایت ترکیه می تواند به عفرین کشیده شود.
کردها توجه خود را معطوف دفاع از عفرین کرده اند اما ممکن است در مورد عملیاتی مشترک با روس ها علیه خطرات موجود در ادلب توافق کنند. این همان چیزی است که فرمانده ی ی پ گ به المانیتور گفت:"بی گمان ما اگر می خواستیم می توانستیم به عملیات های مشترک علیه گروه های مستقر در ادلب بپیوندیم. حالا مسأله ی اصلی ادلب است. اگر به ادلب حمله شود، عفرین تحت فشار قرار می گیرد. ما گزینه های مختلف را در نظر می گیریم."
به گفته ی این فرمانده ی ی پ گ اگر گروه های مورد حمایت ترکیه یا ارتش ترکیه مستقیماً به سمت عفرین حرکت کنند، کردها دو گزینه پیش رو دارند:"گزینه ی اول همکاری با روس هاست که در جریان است. استقرار روسیه در عفرین پیامی روشن به ترکیه است. گزینه ی دوم ما چراغ سبز نشان دادن به ارتش سوریه است. عفرین از شهرهای سوریه است. ارتش سوریه همان طور که وحدت ارضی آن تصریح می کند، می تواند به اینجا بیاید. اگر لازم باشد این گزینه را بررسی می کنیم."
به طور خلاصه روسیه به سه دلیل نیروهایش را در عفرین مستقر کرده است: نخست اینکه از طریق کردها پیامی به ترکیه بفرستد مبنی بر اینکه از عدم خروج ترکیه از الباب ناخشنود است؛ دوم اینکه اجازه ی حرکت نیروهای مسلح ترکیه به سوی عفرین را ندهد و سوم اینکه حمله ی کردها به گروه هایی مانند جبهه فتح شام در ادلب رفته رفته شکل بگیرد.
منبع: المانیتور
ترجمه: کردپرس
ccsi.ir/vdcipzaz.t1aqv2bcct.html