پژوهش مذکور به اهتمام واحد پژوهش های کاربردی و توسط پیر محمد ملازهی به رشته تحریر درآمده و دکتر احمد زارعان نظارت علمی آن را بعهده داشته است.
معرفی جریان اسلامگرای میانه رو جماعت اسلامی بنگلادش، تاثیر جهاد افغانستان و مکاتب خاورمیانه ای بر آن؛ بازگشت جهادی های افغانستان به بنگلادش و تشدید تضادهای فکری؛ ابعاد رقابت القاعده و داعش در بنگلادش؛ محور قرار گرفتن جریان افراطی انشعابی از حزب میانه رو جماعت اسلامی در طرح های داعش و القاعده؛ دلایل اعلام تاسیس شعبه هندی القاعده از طرف ایمن الظواهری و تمرکز بر بنگلادش؛ دلایل داعش در اعلام بنگلادش به عنوان بخشی از باصطلاح شرق خلافت اسلامی؛ معرفی گروههای اسلامی در بنگلادش؛ نقش عربستان سعودی در تقویت جریان های افراطی و تکفیری در بنگلادش؛ شناخت جریان سکولاریسم و اسلام ستیز در بنگلادش؛ محورهای تقابل و ستیز سکولاریسم رادیکال و جریان های افراطی در بنگلادش و رویکرد بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای و بین المللی به بنگلادش از جمله بخش های این پژوهش را تشکیل می دهند.
در بخشی از این پژوهش آمده است:
چالش ایدئولوژیک در شبه قاره هند که سابقه آن به دوران استقلال طلبی علیه استعمار انگلیس برمی گردد، امروزه در بنگلادش با ورود گروههای تکفیری و افراطی، ثبات و امنیت ملی این کشور را به مخاطره انداخته است .
در دوران جنبش استقلال هندی ها از یوغ استعمار انگلیس ، مسلمانان به سه جریان سیاسی گرایش داشتند: 1 - گروهی که با همکاری هندوها علیه استعمار مبارزه کردند . 2 – مسلمانانی که به انقلاب نپیوستند زیرا طالب حفظ وضع موجود بودند . 3 – گروهی که خواهان جدایی مسلمانان از هندوها بودند .
همین گروه سوم در سال 1947 میلادی موجب تقسیم شبه قاره هند به هند از یک سو و پاکستان شرقی و غربی از سوی دیگر شدند و در نهایت هم در 1971 م دو قسمت شرقی و غربی پاکستان را از هم جدا کردند که در نتیجه آن دو کشور پاکستان و بنگلادش تشکیل شد. اگر در دهه 40 و دهه 70 میلادی رقابت های ایدئولوژیک ثبات و انسجام داخلی شبه قاره هند را به چالش کشید ، امروز همین رقابت ها در شکلی دیگر ثبات و انسجام داخلی کشور بنگلادش را با چالش مواجه کرده است .
بنگلادش امروزه ، بویژه به علت تضعیف جریان اسلامگرای میانه رو جماعت اسلامی که برخی از رهبران آن دستگیر، محاکمه و اعدام شدند و همچنین بدلیل رشد کم سابقه جریان سکولاریسم مورد حمایت دولت حزب عوامی لیگ و ضدیت آشکار آن با اسلام، عرصه رقابت دو جریان افراطی تکفیری و سکولاریسم افراط گرا تبدیل شده است . جریان های تکفیری و افراطی در بنگلادش مورد حمایت مادی و معنوی عربستان سعودی هستند و سکولارهای اسلام ستیز در این کشور نیز از سوی دولت پشتیبانی می شوند و البته از حمایت غرب و همچنین حمایت هند برخوردارند .
حزب حاکم خانم شیخ حسینه واجد در چارچوب رقابت های حزبی و در تلاش برای تثبیت قدرت ، حزب جماعت اسلامی را از میدان خارج کرد. حزب حاکم از این که رهبران این حزب در دوران تاسیس کشور بنگلادش ، مخالف تجزیه پاکستان شرقی و غربی بودند، بهره برداری و برخی از رهبران جماعت اسلامی را محاکمه و اعدام کرد .
حذف یا تضعیف رقبای سیاسی گرچه موقعیت حزب حاکم سکولار و دولت بنگلادش را تقویت کرد، اما با حذف جریان اسلام گرای میانه رو، عرصه به جریان های رادیکال و تکفیری واگذار شد.
عامل دیگر در تقویت جریان تکفیری و رادیکال در بنگلادش، ظهور و فعالیت جدی جریانی افراطی از سکولارهاست که بر ضدیت با اسلام متمرکز شده اند و در رسانه های مکتوب و مجازی به ارزش های اسلامی توهین می کنند . در واقع اقدامات سکولارهای اسلام ستیز ، گروه هایی از مسلمانان بنگلادش را تحریک و آن ها را به جریان های خشونت محور و تکفیری مدعی اسلام گرایی متمایل کرده است .
در این روند ، عوامل خارجی نیز بر وخامت این وضعیت افزوده است :
1 – عربستان سعودی از سالیان پیش با استفاده از امکانات مالی گسترده ، وهابیت تکفیری را در بنگلادش ترویج داده و بدین ترتیب زمینه های فکری لازم برای نفوذ و فعالیت تکفیری ها را در این کشور به وجود آورده است .
به علاوه عربستان سعودی با ارائه کمک های مالی ، ساخت مساجد و حتی اعطای امتیاز حج ارزان به بنگلادشی ها ، ذهنیت مثبتی را از ریاض در اذهان عمومی مردم این کشور به وجود آورده است که از آن برای نقش آفرینی در عرصه سیاسی بنگلادش و حتی تقویت جریان های افراطی هماهنگ با ریاض بهره برداری می کند .
2 – هندوستان نیز از دولت سکولار و جریان سکولاریسم اسلام ستیز ، به بهانه حمایت و دفاع از ارزش های لیبرالی ، به جدیت حمایت می کند . دهلی نو از این طریق به نفع دولت حزب حاکم به رهبری خانم شیخ حسینه واجد مداخله می کند . هند تلاش می کند که از طریق حمایت از هندو مذهب ها در بنگلادش از این اقلیت قومی برای تاثیر گذاری بر سیاست داخلی این کشور استفاده کند. در واقع حمایت پاکستان از جماعت اسلامی و حمایت هندوستان از دولت سکولار حزب عوامی لیگ، فضا را برای تشدید درگیری ها و خشونت مساعد کرده است.
توجه به این نکته ضروری است که برخی از وبلاگ نویسان، اساتید دانشگاه و روشنفکران شاخصی که سکولارهای اسلام ستیز را نمایندگی می کنند، به اقلیت هندو تعلق دارند . گروه های متنوع افراطی پیوند خورده با داعش و القاعده که پس از محاکمه و اعدام رهبران میانه روی جماعت اسلامی تقویت شده اند ، اقدام به ترور روزنامه نگاران، وبلاگ نویسان ، اساتید دانشگاه و روشنفکران سکولار که علیه ارزش های اسلامی موضع گیری داشتند، کرده اند .
3 – داعش و القاعده نیز با انتخاب بنگلادش به عنوان مقری برای تمرکز فعالیت هایشان در منطقه شبه قاره به جریان رادیکالیسم در این کشور دامن زده اند . سازمان القاعده شعبه هندی خود را در شبه قاره هند به امید نفوذ در بنگلادش تاسیس کرده است ، خلافت اسلامی خودخوانده داعش نیز بنگلادش را محل استقرار خود در شبه قاره هند در نظر گرفته است. در واقع داعش و القاعده گروه های رادیکال بنگلادشی را جذب کرده اند و دامنه فعالیت های خود را از منطقه خاورمیانه به جنوب آسیا کشانده اند و بر سر قدرت و نفوذ وارد چالش درونی شده و علیه جریان سکولار و دولت بنگلادش اعلام جهاد کرده است . داعش آینده حضور خود را در سوریه و عراق روشن نمی بیند. از این رو از هم اکنون به دنبال مامنی می گردد .
تجربه القاعده به داعش نشان داده است که پراکنده شدن در مناطق مختلف می تواند به نقطه قوت آن تبدیل شود و آسیب پذیری آن را کاهش دهد. القاعده ، داعش را رقیبی جدی برای خود در بنگلادش می بیند از همین رو میدان را خالی نکرده و تاسیس شعبه بنگلادش خود را اعلام کرده است. این در شرایطی است که داعش نیز در نقشه مجعول خود با عنوان باصطلاح ولایت خراسان بزرگ، بنگلادش را بخشی از این ولایت قرارداده است. رقابت این دو گروه برای جذب نیرو ، در صورت ادامه روند فعلی، به رادیکالیسم در شبه قاره هند و مشخصاً بنگلادش دامن خواهد زد.
در صورت ادامه این روند، و با توجه به این که القاعده و داعش غیر مسلمانان را کافر و کافران را مهدورالدم می دانند، خشونت طلبی شعب این دو گروه در بنگلادش خطرناک تر هم می شود چرا که برخوردها نمود قومی نیز پیدا خواهد کرد. نگرانی هایی وجود دارد مبنی بر این که تقابل خشونت بار تکفیری ها با سکولارهای اسلام ستیز هندو، به تهدیدی جدی تبدیل شود. ادامه این روند می تواند با ایجاد بحران هایی با رنگ و بوی قومیتی و یا مذهبی، انسجام و ثبات داخلی بنگلادش را با چالش جدی مواجه کند.
https://ccsi.ir//vdcgnx9q.ak9nt4prra.html
ccsi.ir/vdcgnx9q.ak9nt4prra.html