لوان جاگاریان، سفیر فدراسیون روسیه در ایران: افزایش مناسبات با ایران، اراده سیاسی پوتین است

«کوچه باید دو طرفه باشد»؛ یکی از اصطلاحاتی است که آقای لوان جاگاریان سفیر محترم فدراسیون روسیه در ایران با لبخند درباره تلاش ها برای مناسبات ایران و روسیه به کار می برد و در عین حال خاطر نشان می کند که امکان شکل گیری سوتفاهم هایی در روابط مسکو و تهران وجود دارد، اما در این باره باید رایزنی کرد و نه گله گذاری.
 
آقای سفیر درباره افزایش مبادلات اقتصادی می گوید علی رغم تلاش ها، دو مشکل عمده وجود دارد که باید برای رفع آنها تلاش کرد؛ اول این که همزمان با افزایش رفت و آمدهای سیاسی و اقتصادی، باید در نظر داشت تجار نیز نیازمند این هستند که با ظرفیت ها و پتانسیل های دو کشور آشنا شوند. دوم آنکه بین بانک‌های ایران و روسیه باید هماهنگی به وجود آید و باید انتقال وجه میان بانک های ایران و روسیه به سادگی انجام شود.
 
جاگاریان معتقد است در این‌باره دیپلمات ها همه آنچه را که باید انجام داده اند و اکنون مسؤلیت اصلی بر عهده تجار است. اما وی در عین حال از خط قرمزی که در روابط تجاری روسیه و ایران کشیده شده، می گوید.
 

 
ایراس: سال ١٣٩٥، مصادف با چهارمین سال حضور شما در ایران به عنوان سفیر فدراسیون روسیه است، به نظر شما در این مدت، به ویژه همزمان با ریاست جمهوری آقای روحانی، چه تغییر و تحولی در روابط ایران و روسیه رخ داده است؟
 
لوان جاگاریان: قبل از هر چیز باید بگویم رفت و آمدهای دیپلماتیک بین ایران و روسیه به قدری در این مدت افزایش یافته است که اصلا قابل مقایسه با دوره های قبل نیست. هر هفته هیاتی از روسیه به ایران سفر می کند و بالعکس هیاتی از ایران به روسیه سفر می کند و این کار ما در ایران و کار آقای سنایی سفیر محترم ایران در روسیه را افزایش داده است. این روابط به ویژه در بعد سیاسی بسیار توسعه یافته است. در چند روز گذشته آقای لاوروف و آقای ظریف در حاشیه نشست گروه حمایت بین المللی از سوریه در وین دیدار داشتند. آقای امیرعبداللهیان و آقای باگدانف معاونان وزرای خارجه دو کشور، حداقل ماهی یکبار با هم دیدار دارند و اگر نه با هم مکالمه تلفنی می کنند. رایزنی ها درباره روابط دوجانبه منطقه ای و بین المللی به ویژه درباره بحران سوریه افزایش یافته است.اما درباره روابط اقتصادی، با وجود تلاش های دو طرف، نتیجه رضایت بخش نیست. حجم مبادله تجاری بین ایران و روسیه اکنون چیزی حدود یک و نیم میلیارد دلار است که اصلا متناسب با ظرفیت ها و قابلیت های دو کشور نیست و باید تلاش کرد این روند منفی تغییر کند. مذاکرات برای این هدف ادامه دارد. هفته گذشته تبادل دو هیات اقتصادی داشتیم. آقای محسن پورسعید رئیس راه آهن ایران درخصوص افزایش همکاری‌ها و حمل‌و‌نقل باری به روسیه سفر داشت و بعد از آن آقای آندره بلیانینوف رئیس آژانس فدرال گمرک روسیه به ایران سفر کرد و با آقای مسعود كرباسيان رئيس كل گمرك ايران دیدار کرده و مذاکرات ثمربخشی داشتند. در همین حال در نمایشگاه حمل و نقل دو طرف پروتکلی درباره همکاری در زمینه راه آهن و مشارکت روسیه در پروژه گرمسار-اینچه‌برون امضا کردند. به تازگی نیز پروژه جدیدی درباره راه آهن رشت و آستارا مطرح شده که در حال پیگیری شرایط آن هستیم.
 
اما درباره افزایش مبادلات اقتصادی دو مشکل عمده وجود دارد که باید برای رفع آنها تلاش کرد؛ اول اینکه همزمان با افزایش رفت و آمدهای سیاسی و اقتصادی، باید در نظر داشت تجار نیز نیازمند این هستند که با ظرفیت ها و پتانسیل های دو کشور آشنا شوند.
 
دوم آنکه بین بانک های ایران و روسیه باید هماهنگی به وجود آید. خطوط ارتباطی بانک ها پیچیده است و باید انتقال وجه میان بانک های ایران و روسیه به سادگی انجام شود.
 
ایراس: موضوع مهمی که اشاره کردید این است که اصل حجم مبادلات اقتصادی ایران و روسیه قابل مقایسه با ظرفیت ها و پتانسیل های دو کشور نیست. شما به موانع و به ویژه موضوع عدم هماهنگی بانکی ایران و روسیه هم اشاره کردید. خاطرمان است هنگامیكه در زمان ریاست جمهوری آقای مدودف، قطعنامه 1737 علیه ایران تصویب شد، روسیه همکاری‌های بانکی با ایران را قطع کرد. اکنون که تحریم ها لغو شده، آیا واقعا موانع همکاری های بانکی میان ایران و روسیه برطرف شده است؟ مشکل کار کجاست؟
 
لوان جاگاریان: آن دوره گذشت و اکنون ما در دوره ریاست آقای پوتین هستیم. همکاری های بانکی در گرو تصمیم مسوولان بانکی دو کشور است. رفت و آمدها بین مسوولان زیاد است. آقایان کامیاب و گودرزی معاونان بانک مرکزی ایران چندین بار به روسیه سفر کرده اند و از سوی روسیه نیز مسوولان عالی رتبه هم از بانک مرکزی و هم وزارت دارایی به ایران سفر داشتند. آنها قطعا متخصص هستند و باید راه هایی برای حل این مشکل بیابند.
 
اما اینجا باید این موضوع را یادآور شوم اگر چه ایران به تعهدات خود درباره برجام عمل می کند اما این انتقاد از سوی ایران به آمریکا وجود دارد که تعهدات خود را درباره لغو تحریم ها انجام نمی دهد و به نظر می رسد ایران هنوز مزایای اجرای برجام را حس نکرده است. این را می توان از اعلامیه ها و اظهارات مقامات ایرانی دریافت. ایرانی ها در دیدار با مقامات اروپایی با انتقاد از این روند، خواستار آن هستند که اروپایی ها به آمریکا فشار وارد کنند تا تعهدات خود را انجام دهد. من فکر می کنم در آینده با روی کار آمدن رئیس جمهور جدید در آمریکا، وضع پیچیده تر خواهد شد.
 
ایراس: در چنین شرایطی روسیه چه کمکی به ایران خواهد کرد؟
 
لوان جاگاریان: ما همیشه تلاش کردیم به حل مساله هسته ای ایران کمک کنیم. ما در گذشته نیز تحریم های یکجانبه علیه ایران را رد کردیم و اعلام کردیم تحریم های یکجانبه غیر قانونی است. اما برخی از بانک های روسی با بانک‌های آمریکایی تماس هایی دارند و نمی توانند مستقل تصمیم بگیرند. به هر حال ما هم در تماس با آمریکایی ها و هم در تماس با اروپایی ها اصرار می کنیم که آنها باید به تعهدات خود درباره برجام پایبند باشند. اروپایی ها این مساله را قبول دارند. چنانچه خانم موگرینی نیز اعلام کرد ما به تعهدات خود عمل می کنیم. سایر هیات های اروپایی هم که به ایران می آیند این تعهدات را می پذیرند.
 
ایراس: اجازه دهید اینجا این سوال را مطرح کنم اگر در اجرای برجام مشکلی پیش آید، این موضوع چه تاثیری بر روابط ایران و روسیه خواهد گذاشت. در حالی که ما شاهد آن هستیم که روند رو به رشدی در رابطه مسکو و تهران پس از توافق هسته ای آغاز شده است؟
 
لوان جاگاریان: ما همیشه روابط خوبی داشتیم چه در دوره قبل از برجام و چه دوره پسابرجام. باید بگویم حتی در زمان انتخابات ریاست جمهوری گذشته ایران، وقتی از من پرسیدند شما ترجیح می دهید چه کسی رئیس جمهور آینده ایران باشد، من گفتم برای ما فرقی نمی کند و هر کس رئیس جمهور ایران باشد، همیشه روابط ما خوب خواهد بود و ما جایگاه خاصی در سیاست خارجی ایران داریم. اما درباره برجام بگویم من اصلا نمی خواهم فکر کنم که در اجرای برجام مشکلی پیش خواهد آمد، به هر حال ما تلاش می کنیم روابط خوبی داشته باشیم.
 
ایراس: همانطور که اشاره کردید حجم روابط ایران و روسیه حدود یک و نیم میلیارد دلار است، این در مقایسه با روابط روسیه با سایر کشورها رقم بسیار ناچیزی است. روابط تجاری روسیه و ترکیه تا قبل از وقایع اخیر، حدود ٣٠ میلیارد دلار بود. حجمروابطایرانوروسیه حتی در برابر حجم روابط روسیه و اسرائیل هم بسیار ناچیز است. به نظر شما چه چیز مانع رشد این روابط است؟
 
لوان جاگاریان: اول از همه باید بگویم این روابط اصلا قابل مقایسه نیستند. مثلا ایران و روسیه کشورهای صادرکننده گاز هستند و نیازی به انرژی هم ندارند اما صادرات گاز بخشی از روابط تجاری این دو کشور با سایر کشورها را در بر می‌گیرد. آنچه در پاسخ به سوال شما باید بگویم تکرار نکته ای است که گفتم. تجار ما نسبت به ظرفیت های اقتصادی هم شناخت خیلی ناچیزی دارند. آقای واعظی رییس کمیسیون مشترک ایران و روسیه و آقاینیکولاینیکیفروفهمتای روسی ایشان خیلی تلاش می کنند همکاری های دو جانبه را افزایش دهند. من خودم تعجب می کنم گاهی تجار ما با هم دیدار می کنند و به توافق می رسند اما در مرحله اجرا، هیچ اتفاقی نمی افتد. اما من امیدوارم همکاری ما در آینده نه چندان دور بیشتر خواهد شد.
 
اول اینکه سال گذشته نیز در جریان سفر آقای پوتین به ایران چند قرار داد امضا شد. یکی راجع به اختصاص اعتبار برای راه آهن و دیگری درباره احداث چند نیروگاه حرارتی در استان هرمزگان بود. دوم اینکه با امضای قرار داد تسهیل شرایط برای تجار دو کشور، رفت و آمد تجار ایران و روسیه خیلی آسان تر شده است. مثلا از وزارت یا اتاق بازرگانی برای سفارت ایران در روسیه و یا ما نامه زده می شود و دیگر نیازی به هماهنگی با وزارت خارجه نیست. اکنون مسوولیت اصلی بر عهده تجار است. ما دیپلمات ها دیگر نمی توانیم به تجار فشار وارد کنیم و آنها باید خود وارد عمل شوند و آنچه به ما مربوط می شود تنها تسهیل شرایط است.
 
ایراس: بدین منظور ظاهرا در توافق گمرکی اخیر، تعرفه برخی کالاها کم و برخی صفر شده اند، به نظر شما این تاثیری بر تمایل بیشتر تجار به افزایش مبادلات خواهد داشت؟
 
لوان جاگاریان: مسلما خیلی. ایگورشووالوف معاون اول نخست‌وزیرروسیه چندین بار به ایران و سایر کشورهای اتحادیه اوراسیا سفر داشت و تلاش داشت این توافق انجام شود. چون این توافق درباره تعرفه ها، تنها مربوط به روسیه نیست و این مربوط به ٥ کشور اوراسیا است. ایران خیلی علاقمند است که یک منطقه آزاد تجاری در کنار این منطقه ایجاد کند که این توافق به آن کمک می کند. همانطور که می دانید ایران با اتحادیه اوراسیایی از طریق ارمنستان هم مرز است و ایران می تواند به خوبی از این فرصت استفاده کند. درباره تعرفه پنج کشور روسیه، قزاقستان، بلاروس، ارمنستان و قرقیزستان باید تصمیم می گرفتند که اتخاذ شده است. برای کالاهایی مثل پسته، کشمش و چند کالای دیگر ایرانی، دیگر تعرفه وجود ندارد. اما باید یادآور شوم کوچه باید دو طرفه باشد. تا یک ماه آینده یک همایش اقتصادی در سنت پترزبورگ برگزار خواهد شد. از ایران نیز آقای طیب نیا وزیر محترم اقتصاد و آقای نعمت زاده وزیر محترم صنعت در همایش حضور خواهند داشت. این همایش قطعا فرصت خوبی برای ادامه رایزنی های اقتصادی دو کشور خواهد بود.
 
ما اکنون درباره کریدور سبز در حال مذاکره هستیم. ان شالله تا پایان سال اجرا می شود. وزارت کشاورزی بر گمرک و سایر نهادها فشار وارد می کند که حتما این کریدور ایجاد شود. در این میان روابط استان های ایران و روسیه نیز افزایش یافته و دید و بازدید هیات های استانی انجام می شود. مثلا روابط آستاراخان با گیلان و مازنداران افزایش یافته است. در آستاراخان سرای تجاری ایران افتتاح شده است.
 
ایراس: قرارداد نیروگاه دوم اتمی که منعقد شده است در چه مرحله ای است، آیا اجرایی می شود؟
 
لوان جاگاریان: آمادگی اجرای قرارداد وجود دارد. نیروگاه اول ٢٠ آوریل پروانه ایمنی و بهره برداری دریافت کرد و ما منتظر سفر آقای کمالوندی معاون رئیس سازمان اتمی ایران به مسکو هستیم. کمی موضوع مذاکره پیچیده و فنی است. متخصصان دو کشور باید مذاکره کنند و نظراتشان را بهم نزدیک کنند. امیدواریم تا پایان سال میلادی جاری این موضوع حل شود.
 
ایراس: به نظر شما آیا احداث این نیروگاه برخلاف نیروگاه اول، زودتر عملی خواهد شد؟
 
لوان جاگاریان: حتما. کار روس ها در نیروگاه بوشهر، ادامه کاری بود که آلمانی ها شروع کرده بوند و تنها ساخت یک نیروگاه بود که از لحاظ اقتصادی درست نبود. به لحاظ اقتصادی و فنی، احداث دو نیروگاه باید به شکل موازی با هم انجام شود. من درباره ساخت نیروگاه دوم خوش بین هستم.
 
ایراس: همکاری های علمی و دانشگاهی ایران و روسیه چه شرایطی دارد؟
 
لوان جاگاریان: یکی از موضوعات در قرارداد تسهیل روادید، تسهیل شرایط برای دانشجویان، اساتید و دانشمندان و دانشگاهیان دو کشور بود. بر این اساس رفت و آمدها بیشتر شده است. سال گذشته جمعی از روسای دانشگاه های ایرانی به دعوت آقای ویکتورسادوینچیرئیسدانشگاهدولتیمسکو به روسیه سفر داشتند و قرارداد بین دانشگاهی امضا شد. انتظار می رود در سال جاری هیاتی از روسای دانشگاه های روسیه نیز به ایران سفر کنند و توافقاتی برای تبادل دانشجو انجام شود. خاطر نشان می کنم آقای سورنا ستاری معاونعلمیوفناوریرئیسجمهورایران در این زمینه خیلی فعال هستند و به زودی ایشان نیز سفری به روسیه خواهند داشت. در این زمینه چند دانشگاه در روسیه، یعنی مسکو، سنت پترزبورگ و قازان و سایر مراکز علمی خیلی فعال هستند.
 
ایراس: آیا آماری درباره نرخ مبادله دانشجو بین دو کشور وجود دارد؟
 
لوان جاگاریان: فعلا خیلی کم است در حد چند صد نفر. امیدوارم با تلاش های اخیر این رقم بیشتر شود.
 
ایراس: یکی از پیشنهادها برای ارتقا روابط تسهیل شرایط تبادل توریستی است. آیا در این‌باره اقدامی انجام شده است؟
 
لوان جاگاریان: بله در جریان سفر آقای اولگسافونوف رئیس آژانس گردشگری فدرال روسیه به ایران، در تالار تاریخی سفارت روسیه همایشی برای افتتاح دفتر «ویزیت راشا» برگزار شد. بر اساس آمار، سال گذشته حدود ٣٥ هزار گردشگر ایرانی از روسیه بازدید کرده اند که در مقایسه با سال های گذشته این رقم بسیار چشمگیر است و انتظار می رود این رقم در سال جدید افزایش یابد. بدین ترتیب ایران نیز به لیست بیست کشوری وارد شده که گردشگرانش از روسیه بازدید می کنند. ما تلاش می کنیم شرایط صدور روادید توریستی را آسان تر کنیم. مثلا روادیدهای توریستی گروهی صادر کنیم. قبلا توریست های ایرانی فقط از مسکو و سنت پترزبورگ بازدید می کردند سال گذشته اولین پرواز به سوچی نیز انجام شد. ما در سال جاری از این تجربه استفاده می کنیم. روسیه نقاط زیادی برای دیدن دارد. مثلا جمهوری مسلمان نشین تاتارستان که اشتراکات زیای با استان آذربایجان شرقی ایران دارد و همچنین داغستان. از طرف روسیه نیز توریست-هایی به ایران می آیند اما در شرایط فعلی تعدادشان کم است. اما با کاهش مناسبات روسیه و ترکیه، ایران می تواند به یکی از مقاصد توریستی روس ها تبدیل شود.
 
ایراس: قراردادهای تسلیحاتی ایران و روسیه در چه مرحله ای است. آیا تحویل اس ٣٠٠ ادامه خواهد یافت؟
 
لوان جاگاریان: بله تحویل اس ٣٠٠ ادامه خواهد یافت. اما درباره قراردادهای تسلیحاتی ایران و روسیه، شما باید از وزارت دفاع ایران پرس و جو کنید. آنها بیشتر در جریان مشکلات موجود در برابر اجرای قراردادهای تسلیحاتی هستند. اما من فکر می کنم متخصصان دو طرف قادر خواهند بود موانع را برطرف کنند.
 
ایراس: سال گذشته یا دو سال پیش، روسیه از اعطای یک وام ٥ میلیارد دلاری به ایران خبر داد، وام به چه موضوعی تعلق داشت و آیا اعطای وام آغاز شده است؟
 
لوان جاگاریان: این وام به چند پروژه اختصاص دارد. ما دیگر با معیار دلار در اینباره سخن نمی گوییم. حدود ٢.٢ میلیارد یورو از آن، برای اجرای دو پروژه است. حدود یک میلیارد یورو برای احداث نیروگاه های حرارتی استان هرمزگان است و ١.٢ میلیارد یورو از آن به پروژه برق رسانی به راه آهن گرمسار-اینچه‌برون تعلق دارد. درباره نیروگاه های حرارتی قرارداد امضا شده است اما درباره پروژه برق رسانی مذاکرات ادامه دارد. دو هفته پیش مدیرکل راه آهن روسیه با مسئول ایرانی دیدار داشت و توافق شد متخصصان مذاکرات در این‌باره را ادامه دهند. این قدم اول است. در صورت اجرای این پروژه ها، درباره قسمت دوم وام نیز تصمیم گرفته می شود. اما شما این نکته را هم در نظر داشته باشید روسیه در حالی این وام را اعطا می کند که به دلیل تحریم های یکجانبه و کاهش بهای نفت تحت فشار اقتصادی قرار دارد.
 
ایراس: درباره کاهش بهای نفت صحبت کردید، گفتنی است که یکی از محورهای پیشنهادی برای همکاری ایران و روسیه، در زمینه نفت و گاز است. آیا درباره مشارکت روسیه در پروژه‌های نفتی و گازی ایران، از جمله صارات گاز ایران به شرق آسیا و یا بروزرسانی صنایع نفتی و گازی مذاکره ای شده است.
 
لوان جاگاریان: روسیه در پروژه انتقال گاز ایران به شرق آسیا که خط لوله صلح نامیده می شود، نقشی ندارد. تا آنجا که من می دانم ایران به تعهدات خود عمل کرده و خط لوله تا مرز پاکستان کارگذاشته شده است و اکنون نوبت پاکستان است که به تعهدات خود عمل کند. حالا به دلیل فقدان بودجه و یا عوامل دیگر این کار با تأخیر روبرو شده، من اطلاعی ندارم. اما درباره همکاری های دوجانبه نفتی و گازی، چندین بار آقای الکساندرنواک،وزیرانرژیروسیه به ایران سفر کرده و با آقای زنگنه وزیر انرژی ایران دیدار داشته و امکانات شرکت های نفتی و گازی روسیه را به ایران معرفی کرده است. مسئولان شرکت های نفتی و گازی روسیه، یعنی گازپروم و روس نفت نیز اخیرا به ایران سفر کرده و با طرف های ایرانی مذاکره کردند.
 
ایراس: آیا شما از محور مذاکرات و یا مفاد توافقات احتمالی خبر دارید؟
 
لوان جاگاریان: زمانی که توافقات وارد مرحله اجرایی شود، خبرهای آن منتشر می شود.
 
ایراس: اجازه دهید یکبار دیگر روابط اقتصای ایران و روسیه را آسیب شناسی کنیم. به نظر شما در این مسیر که دو کشور در پی گرفته اند ممکن است چه مشکلاتی پیش آید؟
 
لوان جاگاریان: بگذارید بگویم معمولا تجار ایرانی از مقامات روسی گلایه می کنند که موانع آنگونه که گفته می شوند، رفع نشده اند، اما یک نمونه بگویم. ما همزمان با حضور رئیس گمرک فدرال روسیه در ایران، در جلسه ای در اتاق بازرگانی تهران حضور داشتیم. بعضی از تجار ایرانی گله کردند که ٥٠٠ تن سیمان آنها از ماه مارس در بندرنووروسیسکروسیه در دریای سیاه متوقف شده است. آنها می گفتند گمرک روسیه اجازه ورود این سیمان ها را نمی دهد و احتمال می رود تاریخ استفاده از این سیمان ها بگذرد و آنها به سنگ تبدیل شوند. همانجا رئیس گمرک فدرال روسیه با رئیس گمرک بندر نووروسیسک تماس تلفنی گرفت و در آنجا مشخص شد، این سیمان در آن بندر متوقف نشده، بلکه در بندر آستاراخان است. این مساله چند نکته را نشان می دهد. اولین نکته اینکه این بازرگانان اصلا اطلاع نداشتند محصولشان دقیقا در کجاست. دومین نکته این است که اصلا این سیمان ها بدون هیچ مدرکی ارسال شده است. لذا باید بگویم دوستان عزیز به جای گلایه به طور دقیق مشکل را بیان کنید تا سؤتفاهم نشود.
 
اما موضوع دیگری که ما به دوستان تأکید کرده ایم اهمیت پرچم است. یعنی کالای هیچ کشور دیگر به ویژه ترکیه، فرانسه و لهستان زیر پرچم ایران به روسیه صادر نشود. ما به دقت این مساله را زیر نظر داریم. البته این دقت درباره کالاهای وارداتی از سایر کشورها، حتی کشورهای مشترک‌المنافع وجود دارد و به آنها تأکید کرده ایم نباید تلاش کنند از تنش در روابط روسیه و ترکیه سؤاستفاده کنند. البته این اقدام احتمالاً از طرف تجار انجام می شود اما مسئولیت جلوگیری از آن متوجه دولت ها است.
 
من نمی‌توانم بگویم اشکال فقط از یک طرف است. اشکال اگر باشد از هر دو طرف است و حقیقت همیشه در وسط قرار دارد. طرف روسیه به این رابطه کاملاً مثبت نگاه می کند. این اراده سیاسی رهبری روسیه آقای پوتین است و البته در ایران نیز مقام معظم رهبری و ریاست جمهوری ایران نیز به دیده مثبت به این رابطه می نگرند. بنابراین در سطوح پایین تر نیز باید انعطاف پذیری بیشتری باشد؛ چه از طرف روسیه و چه از طرف ایران.
 
ایراس: در افزایش مبادلات اقتصای ایران و روسیه، طرف روسی علاوه بر مشارکت در پروژه های سنگین، چه کالاها و خدماتی به ایران صادر می کند؟
 
لوان جاگاریان: ما ماشین آلات، واگن، لوکوموتیو و اقلامی مثل چوب به ایران صادر می کنیم. برخی اقلام پتروشیمی می آیند. قبلا گندم نیز صادر می کردیم اما اکنون گفته می شود ایران نیازی به واردات گندم ندارد. امیدواریم تا پایان سال جاری میلادی نشست کمیسیون مشترک برگزار شود و بررسی شود امکانات دیگر در این رابطه چیست.
 
ایراس: کیفیت کالاهای وارداتی از ایران به روسیه چگونه است؟
 
لوان جاگاریان: کیفیت کالاهای ایرانی خیلی خوب است اما مشکل در بسته بندی است. میوه جات و سبزی جات، باید زمان و مسیر طولانی در راه باشند تا به روسیه برسند، بنابراین به بسته بندی خوبی نیاز دارند. بسته-بندی ایران با بسته بندی ترکیه قابل مقایسه نیست و امیدواریم ایران این مشکل را برطرف کند.
 
ایراس: آیا درباره همکاری فرهنگی تحولی رخ داده است؟
 
لوان جاگاریان: بله، چنانچه اخیرا در نمایشگاه کتاب تهران در شهر آفتاب، روسیه مهمان ویژه بود و آقای میخاییل شویدکوی نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در امور فرهنگی و بین المللی نیز در مراسم افتتاحیه آن حضور داشت. بازدید از غرفه روسیه زیاد بود. این قدم خوبی در زمینه همکاری فرهنگی بود. ما بخشی از کتاب های این نمایشگاه را به سفارت منتقل کرده ایم و تصمیم داریم به دانشگاه های ایرانی که زبان روسی آنجا تدریس می شود در تهران و رشت و سایر شهرها اهدا کنیم. سال گذشته نیز در نمایشگاه کتاب روسیه، ایران مهمان ویژه بود و آقای جنتی وزیر محترم فرهنگ ایران به روسیه سفر داشت. 
 
ایراس: همکاری های منطقه ای ایران و روسیه در سوریه در جریان است و شما می دانید بین روسیه و امریکا نیز مذاکراتی انجام می شود، به نظر شما چه توافقی ممکن است میان مسکو و واشنگتن درباره سوریه صورت گیرد؟
 
لوان جاگاریان: بله، روسیه درباره سوریه با آمریکا هماهنگی نزدیکی دارد، از آنجا که دوره ریاست جمهوری آقای اوباما در حال پایان است، دولت آمریکا تلاش می کند به یک راه حل سیاسی درباره بحران سوریه دست یابد. ما تلاش می کنیم گروه های میانه رو مخالفان را از گروه های تندرو افراطی مانند جبهه نصرت جدا کنیم. اگر موضع کنونی آمریکا در این زمینه را با مواضع گذشته آنها بررسی کنیم، می بینیم چقدر معتدل تر شده است. آمریکا می گوید ایران و روسیه باید بر دولت سوریه تاثیر بگذارند تا توافق انجام شود و ما نیز بر مخالفان سوری فشار وارد می کنیم.به نظر ما نشست اخیر وین نشان می دهد شرایط بهتری برای ادامه مذاکره طرف های درگیر سوری به وجود آمده است. اما باید تأکید کنم در وهله اول آمریکا باید بر دولت ترکیه فشار وارد کند که مرزهای خود با سوریه را ببندند تا تجهیزات و نیروها به سوریه منتقل نشوند. دومین شرط برای حل بحران سوریه این است که کردها حتماً باید در همه مراحل مذاکرات شرکت داشته باشند. آنها بخشی از مردم سوریه هستند و باید در تعیین سرنوشت سوریه نقش داشته باشند.
 
ما به تمامیت ارضی سوریه احترام می گذاریم و معتقدیم سوریه واحد باید باقی بماند. درباره بشار اسد نیز ما معتقدیم که وی باید تا انتخابات ریاست جمهوری آینده باقی بماند. انتخابات باید شفاف و عادلانه و مطابق قانون اساسی باشد و کسی که مردم سوریه می پذیرند باید رئیس جمهور شود.
 
ایراس: همانطور که می دانید همکاری ایران و روسیه در سوریه، موجب تغییر شرایط میدانی شد و طرف مقابل را به میز مذاکره کشاند، اما اکنون درباره ادامه این همکاری بدبینی هایی مطرح می شود که دیگر آن هماهنگی و همکاری لازم بین روسیه و ایران وجود ندارد. مثلا در جریان سقوط منطقه خان طومان که نیروهای ایرانی تلفات زیادی دادند، این بحث مطرح شد که روسیه حمایت لازم هوایی را نداشت. نظر شما در این‌باره چیست؟
 
لوان جاگاریان: هر کس چنین چیزی می گوید احتمالاً خبر دقیقی ندارد. طوری که من خبر دارم در مجموع همکاری خوبی بین ایران و روسیه در سوریه وجود دارد. شاید در برخی زمینه ها سوءتفاهم وجود داشته باشد. اما هم ایران و هم روسیه در سوریه تلفات داده اند. اما این به آن معنا نیست که باید از هم گلایه کنیم. مواضع ما بهم خیلی نزدیک است و نباید اجازه دهیم بیگانگان بین روسیه و ایران سوءتفاهم ایجاد کنند. ما از هر فرصتی برای رایزنی در سطوح گوناگون استفاده می کنیم. درباره سوریه چندین بار آقای الکساندر لاورنتیف نماینده ویژه رئیس جمهور روسیه در امور سوریه از ایران بازدید کردند.
 
ایراس: اخیرا در بحران قره باغ ایران و روسیه همکاری داشتند و توافقی حاصل شد، اما بعدا نشستی از سوی گروه مینسک برای آتش بس در وین برگزار شد که روسیه از آن استقبال نمود، این اقدام پیرو چه سیاستی انجام شد؟
 
لوان جاگاریان: ما از فرصت حضور همزمان وزرای خارجه آمریکا و روسیه در وین به مناسبت نشست گروه بین المللی حمایت از سوریه استفاده کردیم و زمینه را برای حضور وزرای خارجه ارمنستان و جمهوری آذربایجان فراهم کردیم تا توافقی در چارچوب گروه مینسک انجام شود. این گروه می تواند نقش مثبتی در بحران قره باغ داشته باشد.
 
باید همینجا بگویم نقش ایران در بحران قره باغ نیز مثبت بود. ایران بر خلاف ترکیه با هر دو کشور ارمنستان و جمهوری آذربایجان روابط خوبی دارد.
 
ایراس: روابط روسیه و ترکیه به چه سمتی می رود؟
 
لوان جاگاریان: ما سه پیش شرط برای ترکیه مطرح کرده ایم تا حصول نشدن این پیش شرط ها هیچ تحولی در رابطه ممکن نیست. سه پیش شرط ١. عذرخواهی رسمی، ٢. پرداخت غرامت، ٣. مجازات عاملان قتل خلبان روسی.
 
ایراس: قدری درباره موضوعات بین المللی روسیه صحبت کنیم. شما برای روابط روسیه، آمریکا و اتحادیه اروپا چه چشم اندازی می بینید؟
 
لوان جاگاریان: ما برای ادامه همکاری ها آمادگی داریم. اما آنها به بهانه های مختلف بر روسیه فشار وارد می کنند. ما متاسف هستیم که اروپا استقلال رأی ندارد. ما این نظر را بارها به آنها منتقل کرده ایم که اروپا بر اساس منافع خود اقدام کند. ما تحریم های آنها را قاطعانه پاسخ دادیم. در این بین هر دو طرف متضرر خواهند شد اما آنها به دنبال بهانه های مختلف برای تحریم هستند. ما هرگز از اروپا خواهش نخواهیم کرد تحریم ها را لغو کند. آنها خودشان باید در این‌باره تجدید نظر کنند. اما شما در نظر بگیرید اعمال تحریم ها از سوی غرب به روسیه، جنبه های مثبت هم داشت. در اقتصاد داخلی ما به دنبال تقویت بخش کشاورزی رفتیم و فرصت هایی نیز در روابط ما با دوستان سنتی مثل ایران ایجاد شد.
 
اکنون ما در بسیاری از زمینه ها به دنبال تقویت مناسبات هستیم. مثلا در روزهای گذشته آقای صالحی معاون وزیر و رییس سازمان شیلات ایران به روسیه سفر کرد. حالا صادرات ماهی، میگو، گوشت، طیور، لبنیات از ایران به روسیه افزایش یافته است. در حالی که قبلاً اصلاً چنین صادراتی وجود نداشت.
 
ایراس: درباره تنش ها بین روسیه و ناتو نظر شما چیست؟
 
لوان جاگاریان: ما هیچ نوع اقدام ناتو را بی پاسخ نمی گذاریم. روسیه همه اقدامات ناتو را مستقیم یا غیر مستقیم پاسخ می دهد. شما در جریان هستید آنها مدعی هستند که سپرموشکی که در رومانی و لهستان مستقر شده، در برابر تهدید ایران است. این در حالی است که ایران هیچ خطری برای آنها ندارد. روشن است چنین سیستمی علیه روسیه است. آنها ناتو را به سوی شرق گسترش می دهند و کشورهای شرق را به عضویت ناتو می پذیرند. اخیرا نیز بحث عضویت مونته‌نگرو در ناتو مطرح شده است. آنها روسیه را تهدید معرفی می کنند اما شما قابلیت های ناتو و روسیه را بررسی کنید، اصلا قابل مقایسه نیست. ببینید دلیل اصلی که آمریکا سیاست تهاجمی علیه روسیه دارد، این است که روسیه سیاست مستقل دارد، همانطور که ایران نیز سیاست مستقل دارد.
 
ایراس: یعنی امکان برخورد نظامی بین روسیه و ناتو وجود دارد؟
 
لوان جاگاریان: امکان برخورد نظامی وجود ندارد. ما همواره گفته ایم خواستار عادی سازی روابط دوجانبه هستیم. اما آنها باید تصمیم بگیرند.
 
ایراس: تنش هایی که در روابط روسیه و غرب ایجاد شده، چه تاثیری بر روابط روسیه و چین داشته است؟
 
لوان جاگاریان: روابط ما نزیک تر شده است. روسیه و چین متحدان نظامی نیستند اما در سطح سیاسی روابط بسیار خوبی دارند. ما در چارچوب سازمان شانگهای نیز روبط بسیار نزدیکی داریم.
 
----------
مصاحبه کننده: عفیفه عابدی