پرسش: آقای سفیر در جمهوری آذربایجان چه احساسی دارید؟
پاک آیین: ما با مردم جمهوری آذربایجان دارای اشتراکات فراوان دینی، فرهنگی، تمدنی و زبانی هستیم. آذری ها هم مثل ایرانی‌ها خونگرم و باعاطفه هستند، آنها مهماننواز هستند و ایرانیان را خیلی دوست دارند و من واقعا در جوار مردم جمهوری آذربایجان احساس تنهائی نمی کنم. بنظر من غیر از اشتراکات فرهنگی، وجود دریای خزر و رودخانه ارس هم موجب پیوندهای عمیق دو ملت است. احساسات و عواطف آذری ها و ایرانی‌ها از این مظاهر طبیعی جدا نیست و همانند آب های خزر و ارس پاک و لطیف است.
پرسش: پس از اعمال تحریمهای مالی و اقتصادی علیه ایران اکنون وضع مالی و اقتصادی ایران چگونه است؟
پاک آیین: خوشبختانه ایران با توانایی ها و قابلیت های خود از قبل توانسته بود فشارهای اقتصادی ناشی از تحریم ها را پیش بینی و خنثی کند. ایران از قبل پیش بینی کرده بود که غرب از همه ابزار و لوازم برای اعمال فشار به اقتصاد ایران استفاده خواهد کرد، اگرچه اعمال تحریم های نفتی و اقتصادی باعث کاهش میزان صادرات نفت ایران شده، اما به دلیل افزایش قیمت نفت، درآمد نفتی ایران نه تنها کاهش نیافته بلکه افزایش نیز داشته است. میزان صادرات کالاهای غیر نفتی نیز در ایران افزایش نشان می دهد و هم اکنون ایران در ردیف هفدهم کشورهای صادرکننده جهان قرار دارد. در واقع با وجود تحریم ها و محدودیت های اقتصادی علیه ایران، این کشور از نظر اقتصادی بسیار قوی است و همچنان یکی از نبض های اقتصادی در منطقه بشمار می رود. به طور قطع اقتصاد ایران با رشد همراه است و میزان رشد اقتصادی در ایران بسیار بالاتر از آن میزانی است که صندوق بین المللی پول تخمین زده بود. به یاری خداوند با افزایش سطح سرمایه گذاری در بخش های مختلف و افزایش میزان تولیدات، رشد اقتصادی در ایران تا حد بسیار مطلوبی افزایش می یابد. در مجموع اعمال تحریم های اقتصادی علیه ایران سبب شده است تا آرایش شرکای تجاری ایران به واسطه این تحریم ها تغییر کند و ایران برخی از شرکای تجاری خود را تغییر داده و شرکای اقتصادی جدیدی را به دست آورد. امروز وضع نابسامان و بحرانی دلار و یورو در جهان این امکان را فراهم کرده که جهان شاهد ظهور سیستم های جدید تجاری در آینده باشد، زیرا دیگر در مبادلات تجاری آن اعتماد و اطمینان گذشته به دلار و یورو نیست. تحریم های اقتصادی علیه ایران سبب می شود تا خواه ناخواه ایران در فرایند اصلاحات اقتصادی قرار گیرد. در مجموع هرچه آمریکا و اتحادیه اروپا تحریم های نفتی علیه ایران را شدیدتر کنند اولین آسیبی که وارد خواهد شد به خود مردم آمریکا و مردم منطقه یورو در اروپاست، تحریم های نفتی علیه ایران باعث افزایش قیمت نفت در جهان شده است و آمریکا و اروپا که به سبب بحران اقتصادی حتی پرداخت یک سنت بیشتر برای آنها مهم است باید بهای افزایش قیمت نفت را بپردازند و این مسئله باعث شکایت و نارضایتی مردم آنها شده است. ایران یک کشور مذهبی است و همه قوانین و اصول این کشور می بایست بر اساس موازین و شریعت اسلامی باشد، در اسلام تولید سلاح کشتار جمعی حتی سلاح های هسته ای قویا ممنوع و حرام است. در عین حال اقتصاد نسل های آینده در ایران نیاز به انرژی هسته ای و دانش های جدید علمی دارد، بنابر این تحمل سختی های امروز و پیمودن راههای دشوار برای داشتن توانایی و دانش هسته ای جهت تولید انرژی هسته ای برای نسل آینده ضرورت دارد.
پرسش: مناسبات اقتصادی ایران و جمهوری آذربایجان را چگونه ارزیابی می کنید؟
پاک آیین: مرزهاي مشترك آبي و زميني، منابع مشترك انرژی، دستيابي به بازارهاي منطقه و موقعيت منحصر به فرد ترانزيتي ايران، محور همكاري و همگرايي با جمهوری آذربایجان است. در واقع زمينه‌‌هائي همچون خطوط ارتباطي و مواصلاتي، انتقال انرژي از طریق خطوط لوله و معاوضه نفت، گاز و برق، صادرات و واردات كالا، سرمايه‌گذاري در بخش‌هاي مختلف اقتصادي از محورهای مهم همکاری است که خوشبختانه فعال هستند اگرچه باید به سطح مطلوب برسند. نوع ديگر همكاري اقتصادي بین تهران و باکو، همکاری چندجانبه است که می تواند در قالب سازمان همكاري‌هاي منطقه‌اي اكو پیگیری شود. اکو سازماني اقتصادي است كه محورهاي مختلفي اعم از تجارت، سرمايه‌گذاري، حمل و نقل، كشاورزي، صنعت، توسعه منابع انساني و آزاد‌سازي اقتصادي را زير پوشش قرار مي‌دهد. تعاملات سه‌جانبه نوع سوم همكاري ايران با جمهوری آذربایجان است كه نمود آن در همكاري ميان ايران، ترکیه و جمهوری آذربایجان در احداث و بهره‌برداري از خطوط مواصلاتی و انتقال انرژی می تواند مشاهده شود. چنانچه اين همكاري شكل منسجم و عملياتي به خود بگيرد، مي‌تواند ماهيت روابط اقتصادی درمنطقه را متحول كند. در واقع ايران مي‌تواند به واسطه موقعيت ژئوپلیتيك خود، به عنوان يك ميانجي ميان آسياي مركزي و قفقاز و درياهاي آزاد عمل نمايد. با توجه به اينکه ايران از يك سو يکي از پنج کشور حوزه خزر است و از سوي ديگر مرزهاي دريايي در درياي عمان و خليج فارس دارد و مسيرهاي انتقال نفت که مي‌توانند از ايران عبور نمايند، نيز وضعيت مناسبي دارند، ايران مي‌تواند به عنوان يک مسير ترانزيت موثر و با صرفه از حوزه درياي خزر به بازارهاي جهاني مطرح شود. البته من قبلا هم بارها اشاره کرده‌ام که روابط اقتصادی تا حد زیادی به مناسبات سیاسی وابسته است و به همین دلیل ایران و جمهوری آذربایجان باید ابتدا مشکلات و مسائل موجود سیاسی خود را بهبود ببخشند تا زمینه فعالیت اقتصادی مهیا شود. در حال حاضر مي‌توان سطح مناسبات اقتصادي بين دو كشور را خوب ارزيابي كرد ولی با توجه به ظرفیت های موجود كاملاً مطلوب نيست.
اكنون ايران در ميان شركاي اقتصادي جمهوري آذربايجان رتبه دوازدهم را دارد و حجم سالانه مبادلاتی موجود اقتصادي بين دو كشور با توجه به سال‌هاي گذشته معادل ۵۰۰ ميليون دلار آمريكاست. اين رقم تنها شامل آمار رسمي است. در عين حال مناسبات بخش خصوصي دو كشور در سطح بالايي قرار دارد و ما در تلاش هستيم در سال‌هاي آتي حجم مبادلات تجاري را به يك ميليارد دلار برسانيم. پتانسيل‌هاي اقتصادي وسيع موجود در هر دو كشور اين امكان را فراهم كند. امروز با نگاه به فهرست شركاي تجاري جمهوري آذربايجان خواهيد ديد كه كشورهاي داراي رتبه‌هاي بالا عموماً كشورهايي هستند كه جمهوری آذربايجان به آنان نفت صادر مي‌كند و در صورت استثنا کردن صادرات نفت و در نظر گرفتن حجم مبادلات محصولات غيرنفتي، ايران در مبادلات تجاري با جمهوري آذربايجان رتبه خوبی دارد.
پرسش: در یکی از مصاحبه های خود از اهمیت نقش رسانه ها در نزدیک کردن دیدگاه های دو ملت سخن گفته و افزوده اید که در مدت ماموریت خود در جمهوری آذربایجان تقویت ارتباط رسانه های دو کشور جزو برنامه های اصلی شما خواهد بود. به نظر شما دلیل اتهامات متقابل رسانه های دو کشور چیست ؟
پاک آیین: بی تردید نقش رسانه ها برای تحکیم مناسبات میان ایران و جمهوری آذربایجان غیرقابل انکار است. رسانه های ایران و جمهوری آذربایجان به عنوان نمایندگان افکار عمومی دو ملت می توانند در ایجاد نوعی همگرایی بین دیدگاه های سیاستمداران دو کشور نقش آفرینی کرده و زمینه ساز سوءتفاهمات باشند. واقعیت این است که تلاش دشمنان روابط دوستانه دو کشور، بهره برداری از رسانه ها برای تبلیغ منفی و ایجاد جو غیرواقعی بر علیه دو کشور است و تبادل هیات های رسانه ای و شناخت ترفندهای رسانه های مخرب می تواند موجب مبارزه با جوسازیهای ناسالم باشد و تنها در این صورت است که اقدام مشترک رسانه های مستقل می توانند تلاشهای مسموم را که هدفی جز اختلاف افکنی ندارند را خنثی کنند.
پرسش: جمهوری اسلامی ایران به عنوان کشوری که هم با ارمنستان و هم با جمهوری آذربایجان دارای مناسبات همسایگی و سیاسی است؛ چه نقشی را می تواند در حل مناقشه قره باغ ایفا کند؟
پاک آیین: مناقشه قره‌باغ بين جمهوري آذربايجان و ارمنستان بيش از چند سال است كه ادامه يافته و متاسفانه مذاكراتي که در چارچوب گروه مينسك شوراي امنيت و همكاري‌هاي اروپا در راستاي حل مسالمت‌آميز اين موضوع انجام گرفته، هنوز نتيجه‌اي راضي‌كننده نداشته است. دليل عدم حصول نتيجه، بی انگیزه بودن اعضای گروه مینسک و گاهی نیز عدم بیطرفی آنها می باشد. اولويت اصلی، حل اين مناقشه به شكل صلح‌آميز و از طريق گفت‌وگو است ولي گروه مینسک با طولانی کردن مناقشه به دنبال تامین منافع خود در منطقه و امتیاز گرفتن از هر دو طرف مناقشه می باشد. به نظر ما ادامه سیاست گروه مینسک موجب ايجاد بي‌ثباتي در منطقه شده و تاثير منفي روي پيشرفت منطقه خواهد داشت. من معتقدم حل اين مناقشه از طريق نظامي هيچ‌گونه فايده‌اي براي منطقه نخواهد داشت به همين دليل، كشورهاي منطقه بايد نقش خود برای حل این مناقشه را افزايش دهند. در اين ميان جمهوري اسلامي ايران از جايگاه ويژه برخوردار است و ما در صورت لزوم آماده ورود به موضع و میانجیگری هستیم.
پرسش: به عنوان سفیر یک کشور اسلامی چه توصیه ای برای حل مساله قره باغ تحت اشغال دارید؟
پاک آیین: به عنوان سفیر یک کشور اسلامی فکر می کنم کشورهای فرامنطقه ای قادر به حل این مناقشه نیستند و با توجه به مسلمان بودن مردم جمهوری آذربایجان،باید کشورهای اسلامی در چارچوب سازمان همکاری های اسلامی نقش بیشتری برای حل موضوع را ایفا نمایند.
پرسش: به عنوان سفیر یک کشور اسلامی چه احساسی از به رسمیت شناختن دولت فلسطین در سازمان ملل دارید؟ حمایت جمهوری آذربایجان از فلسطین در رای گیری را چگونه ارزیابی می کنید؟
پاک آیین: این امر یک اقدام لازم بود اما کافی نیست و باید مبارزه برای آزادی فلسطین تا تحقق این هدف ادامه یابد. در عین حال تغییر وضعیت فلسطین در سازمان ملل به عنوان یک کشور ناظر این امکان را فراهم می سازد تا دولت این کشور به موسسات و سازمان های وابسته به سازمان ملل و معاهدات بین المللی بپیوندد. از همه مهمتر، این امر مسیر مشارکت فلسطین در دادگاه ها و محاکم بین المللی از جمله دیوان بین المللی کیفری را هموار می سازد. توانایی مردم فلسطین در زمینه محاکمه اسرائیل در دیوان بین المللی کیفری، به دولت فلسطین این امکان را خواهد داد تا یک کیفرخواست بین المللی علیه اسرائیل تنظیم نمایند. این موضوع نه تنها فعالیتهای نظامی اسرائیل در آینده را محدود خواهد ساخت، بلکه باعث تقویت دیدگاه های بین المللی مبنی بر عدم مشروعیت دولت اسرائیل و ایجاد بُعد جدیدی از مبارزات دراین زمینه خواهد شد. حمایت دولت جمهوری آذربایجان از فلسطین نیز اقدامی مثبت و مترقیانه ارزیابی می شود.
پرسش: چندی قبل با استناد به آیت ا... سیدعلی خامنه ای رهبر عالی دینی ایران بیان داشتید، طبق موازین اسلامی سلاح هسته ای و دیگر سلاحهای کشتار جمعی حرام و استفاده از آنها گناهی بزرگ است. لذا ایران در فکر تولید چنین سلاحهایی نیست. به نظر شما چه چیزی در ورای تحریمهای غرب علیه ایران وجود دارد، آیا آنها صداقت ایران را باور ندارند یا اینکه نمی خواهند باور کنند؟
پاک آیین: بارها گفته ایم که ایران به دنبال دستیابی به تسلیحات هسته ای نیست و هیچ شواهدی در انحراف ایران به سوی این تسلیحات دیده نمی شود. ایران در گفتار خود صادق است اما غربی ها با انگیزه های سیاسی، ایران را متهم می کنند. بر اساس فتوای حضرت آیت الله خامنه ای (مدظله العالی)، عالی ترین مقام جمهوری اسلامی ایران، تسلیحات اتمی و دیگر انواع تسلیحات کشتار جمعی در آموزه های اسلام حرام اعلام شده و گناهی بزرگ است. طی جنگ ایران و عراق بغداد از تسلیحات شیمیایی علیه ایران استفاده کرد، اما در همان زمان امام خمینی (ره) مخالف استفاده متقابل از تسلیحات کشتار جمعی بود. استراتژی نهایی ایران این است تا کشوری توسعه یافته با فناوری صلح آمیز اتمی باشد. ایجاد یک منطقه عاری از تسلیحات هسته ای در خاورمیانه ابتدا در سال ۱۹۷۴ از سوی ایران پیشنهاد شد و اسرائیل این طرح را عقیم گذاشت. زیرا که اسرائیل تنها طرف دارنده تسلیحات هسته ای در خاورمیانه است که صدها کلاهک اتمی دارد و معاهده ممنوعیت دارا بودن سلاح اتمی (ان پی تی) را هم امضا نکرده است. ایران چون به دنبال دستیابی به هیچ نوع از تسلیحات کشتار جمعی نیست، تمامی پیمانهای مخالف این تسلیحات را امضا کرده است و مدعیان نیز هیچ دلیلی که ثابت کند ایران به دنبال تسلیحات هسته ای است مشاهده نکرده اند.
پرسش: کدام مسایل حل نشده بین دو کشور وجود دارد؟
پاک آیین: تعیین رژیم حقوقی دریای خزر مسئله مهمی است که باید میان پنج کشور حاشیه این دریا حل و فصل گردد.
پرسش: آیا در سال ۲۰۱۳ حادثه ای که در توسعه مناسبات تحرک ایجاد کند انتظار می رود؟
پاک آیین: فکر می کنم اینگونه باشد.
https://ccsi.ir//vdcb.9bsurhbs8iupr.html
ccsi.ir/vdcb.9bsurhbs8iupr.html