جمهوریت: در روزهای اخیر شاهد درگیری های لفظی شدیدی بین آنکارا و تهران بوده ایم. ارزیابی شما از این رویداد چیست؟
صالحی: توضیحات رسمی مربوط به دو کشور صرفا باید از طریق مقامات صورت بگیرد که در ترکیه شامل رییس جمهور، نخست وزیر و وزیر خارجه است. در ایران نیز رهبر دینی ما، رییس جمهور و وزیرخارجه دارای چنین اختیاری هستند. مطالبی که توسط افراد دیگر و از کانال های دیگر مطرح می شود دیدگاه رسمی ما نیست. طرح چنین بیاناتی گاه به دلیل نداشتن اطلاعات کافی است. ممکن است اطلاعاتی داشته باشید اما این همه آن چیزی نیست که باید باشد پس به سخنانی منجر می شود که مطابق حقیقت نیست. این در هر دو کشور هم ممکن است اتفاق بیفتد.
جمهوریت: آیا شما از آن چه رییس ستاد مشترکتان گفت متاسف هستید؟
صالحی: مشخص است. ما از آن چه موجب ناخشنودی در روابطمان شود راضی نخواهیم بود. در مطبوعات شما هم درباره کشور من مطالبی درج می شود که غیرقابل قبول است. روابط سیاسی ما نباید مبتنی بر سخنرانی ها و بیاناتی از این دست باشد. ما در مناسبات مشترک باید صبور باشیم. آن چه مهم است این است که ارتباط ما با ترکیه چنان ریشه دار است که چنین مطالبی هیچ گاه قادر به ضربه زدن به آن نیست.
جمهوریت: اردوغان نخست وزیر ترکیه هم واکنش نشان داد و گفت باید در سیاستتان در موضوع سوریه تجدید نظر کنید.
صالحی: ما با ترکیه بسیار شفاف و دوستانه سخن می گوییم. در برخی مسایل اختلاف نظرهایی داریم. اما نقاط مشترکمان آن قدر زیاد است که بهتر است روابطمان را بر آن ها استوار کنیم. کشورها اگر روابط و دیالوگشان را به جای نقاط مشترک بر تفاوت ها متمرکز کنند جدایی و اختلاف عمیق تر خواهد شد. مثلا به آن چه میان سوریه و ترکیه اتفاق افتاد نگاه کنید. روابط شما تا یک سال و نیم چقدر خوب بود. میان دو کشور تجارت آزاد رواج داشت، برای سفرهای متقابل نیازی به اخذ ویزا نداشتید، و سوریه شریک استراتژیکتان بود. اما این ارتباط ناگهان به انتقادهای خصمانه تبدیل شد. نباید این طور می شد. حالا هم که شده باید آن را ترمیم کرد. طبق اصول دینمان وقتی دو برادر به مشاجره می پردازند نباید اختلافشان را بیشتر کرد باید آن ها را آشتی داد.
جمهوریت: شهروندان ایرانی که در سوریه ربوده شدند در چه وضعی هستند؟
صالحی: من برای مطالبی که دیگران گفته اند به آنکارا نیامده ام. دلیل سفرم روشن شدن وضعیت هموطنانم است. ۴۸ نفر از هموطنان من که برای زیارت به سوریه رفته بودند از سوی گروهی که ارتش آزاد سوریه نامیده می شوند ربوده شده اند. قبلا هم مشابه این اتفاق افتاده بود. با تلاش ترکیه آن ها آزاد شدند. حالا هم از برادران ترک خواستیم وارد مسئله شوند. هر سال ۷۰۰ هزار زائر ایرانی به سوریه می روند. حالا برای ۴۸ نفر آن ها چنین اتفاقی افتاده است.
جمهوریت: برخی از مقامات شما با اشاره به ترکیه اتهام هایی وارد کرده اند.
صالحی: نه، من برای اتهام زدن نیامده ام. آزادی هموطنانم بخشی از تلاشی است که اعمال می کنیم. هر کشوری که بتواند در این زمینه و برای آزادی آنان کاری بکند خوشحال خواهیم شد. ترکیه در منطقه جایگاه بسیار خاصی دارد. صدایش را می شنوند. این است که علاقمندیم در موضوع دخالت کند.
جمهوریت: اگر رژیم اسد سقوط کند چه اتفاقی خواهد افتاد؟
صالحی: در جهان هیچ کشور بدون دولتی قابل تصور نیست. ما از دولت سوریه حمایت می کنیم. اما در عین حال به روشنی هم اعلام می کنیم که دولت سوریه مسئول تامین خواسته های مشروع مردم است. مردم سوریه هم مانند ملت های دیگر حق دارند از دمکراسی، سیستم چند حزبی و انتخابات برخوردار باشند. البته به دولت سوریه نیز باید فرصت داد تا چنین چیزهایی را عملی کند. منطقه ما یعنی کشورهای ایران سوریه ترکیه عراق و لبنان ترکیب زیبایی از ادیان و قومیت ها را دربرمی گیرد. در این منطقه مسلمانان مسیحیان و یهودیان زندگی می کنند. اعراب کردها و علویان هستند. این ها قرن هاست که در این منطقه درکنار هم با صلح و دوستی زندگی کرده اند. حالا ما شاهد عناصری هستیم که خواهان از بین بردن این ساختار هستند. امیدواریم ملت های منطقه متوجه موضوع باشند و اجازه از بین رفتن وضع موجود را ندهند.
من فکر می کنم ایران و ترکیه به عنوان دو کشور مهم و قدرتمند منطقه حالا دیگر باید بگویند "کافی است" و دست به دست هم بدهند. ما می توانیم با عقل و منطق و خوشبینی های مشترک صلح و ثبات را برای منطقه به ارمغان بیاوریم. در غیر این صورت اگر با مسایل با دقت برخورد نکنیم وضعیت "نامطلوب" فعلی ممکن است "بدتر" هم بشود. باید مانع آن چه "بدتر" است بشویم. باید اجازه بدهیم روند سیاسی در سوریه سیر طبیعی خود را داشته باشد. دخالت در این روند و تخریب آن ممکن است ما را به نقطه نامعلوم و پیش بینی نشده ای ببرد. فعلا در موقعیتی هستیم که می توانیم تصمیم بگیریم و بر تصمیم ها تاثیرگذار باشیم. اما وقایع آتی ممکن است هرگونه امکانی را پدید آورد. در آن صورت نتیجه نامعلوم خواهد بود.
جمهوریت: تحولات شمال سوریه را چگونه با این مطالب تطبیق می دهید؟
صالحی: ببینید در باره آن چه گفتم نمونه مشخصی وجود دارد. از موزائیک و ترکیب خاص منطقه برایتان گفتم. اقوام و ادیان مختلفی در این جغرافیا وجود دارند. ترک ها، کردها، عرب ها، و ایرانی ها در این منطقه زندگی می کنند. چرا باید اجازه بدهیم این ترکیب که قرن های متمادی پابرجا بوده و مردم با صلح و دوستی کنار هم زندگی می کرده اند حالا از بین برود؟ ممکن است وضعیت فعلی "بد" باشد اما اگر با دقت عمل نکنیم "بدتر" خواهد شد.
جمهوریت: منظورتان از وضعیت "بدتر" چیست؟ دولت کردی را می گویید؟
صالحی: آن چه بروز می یابد خلاء حاکمیتی خواهد بود. پیش بینی نتیجه احتمالی بسیار دشوار است. طرف ها سعی خواهند کرد از خلاء به وجود آمده به نفع خود استفاده کنند. باید مانع این امر شویم.
جمهوریت: هیلاری کلینتون وزیر خارجه آمریکا قرار است به ترکیه بیاید. آیا درخصوص سوریه پیامی برای او دارید؟
صالحی: علاقمندم در منطقه عاقلانه و با دقت بیشتری عمل کنند. ما همه مجبور هستیم از بدترین سناریوها در منطقه اجتناب کنیم.
جمهوریت: آیا فکر می کنید نخستین هدف آمریکا بعد از انتخابات ریاست جمهوری، ایران خواهد بود؟
صالحی: نه، ما چنین انتظاری نداریم. اما اگر تهاجمی بسوی ما صورت بگیرد پاسخش را می دهیم. ایران هیچ گاه طرفدار درگیری و جنگ نبوده است. ما کشوری هستیم که همواره فرهنگ و تمدن به وجود آورده ایم. کشوری که آزمون های سه هزارساله را پشت سر گذاشته است. ملتی نیستیم که بتوانند ما را از میان بردارند. ما همیشه طرفدار دیالوگ و گفتگو بوده ایم. هیچ وقت هم درگیری را آغاز نخواهیم کرد. البته اگر ما را تحت فشار قرار دهند از کشورمان دفاع می کنیم.
جمهوریت: آیا تحولات سوریه تاثیری در افزایش اقدامات تروریستی دارد؟
صالحی: بله؛ یکی از نتایج منفی حاصل از خلاء حاکمیتی در سوریه، خطر گسترش عوامل افراطی در منطقه است. افغانستان را ببینید. در جایی که هزاران مایل با اروپا فاصله دارد ۱۴۰ هزار نظامی ناتو در آن مستقر است. هدف آن ها ممانعت از ترور است. حالا زیرگوش اروپا درحال فراهم کردن زمینه لازم برای رشد همان ترور هستند. این را من نمی گویم، سیا می گوید، ام آی سیکس می گوید. همه دستگاه های اطلاعاتی می گویند. می گویند رادیکال های معتقد به جهاد درحال به دست آوردن زمینه های لازم هستند. اگر این مطلب صحت داشته باشد و ترور در سوریه در حال گسترش باشد به نفع چه کشوری خواهد بود؟ ایران؟ ترکیه؟ یا اروپا؟
جمهوریت: آیا افزایش حملات پ. ک. ک به نیروهای ترکیه را با تحولات سوریه مرتبط می بینید؟
صالحی: ما قادر به تعقیب تمام جزئیات نیستیم. اما هر اتفاق منفی در سوریه امنیت و ثبات منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد. ما به اندازه کافی مشکل داریم. حالا دیگر باید گفت "کافی است." کردها عرب ها فارس ها ترک ها و مسیحیان باید بتوانند در این منطقه با صلح و دوستی در کنار هم زندگی کنند. این جا قلب دنیاست، خاستگاه تمدن هاست، منبع انرژی است. امکان همزیستی صلح آمیز را به مردم این منطقه بدهیم.
جمهوریت: به نظر شما تحولات به نفع اسرائیل است؟
صالحی: وقتی وقایع تونس مصر و لیبی را از نظر می گذرانم می بینم در این کشورها دولت هایی بر سر کار می آیند که منعکس کننده خواست ملتشان هستند. اگر تطابق کاملی بین دولت ها و ملت ها حاصل گردد می توان گفت جبهه واحدی بوجود می آید. اشغال فلسطین برای چنین جبهه واحدی پذیرفتنی نخواهد بود.
جمهوریت: آیا احتمال حمله اسرائیل به کشور شما وجود دارد؟
صالحی: فکر نمی کنم هیچ کس به کشور من حمله کند. لیکن ما هرگونه تدبیر بازدارنده ای را برای دفاع از کشورمان اتخاذ می کنیم. ما در گذشته هشت سال جنگیده ایم. ۳۳ سال است که در مقابل تحریم ها مقاومت می کنیم. موفقیت هایمان را ببینید: آیا در میان کشورهای درحال توسعه جز چین و هند کشور دیگری را سراغ دارید که سه بار ماهواره به فضا فرستاده باشد. ما تنها کشوری هستیم که با شبیه سازی حیوانات قادر به ساخت دارو هستیم.
جمهوریت: آیا تقویت PYD که با پ. ک. ک در ارتباط می باشد، برای ایران نگران کننده است؟
صالحی: دخالت در اوضاع کسانی که در حالت عادی زندگی آرامی دارند به نفع هیچ کس نیست. آیا در آن صورت نخواهند پرسید اگر این وضع با منافعمان در تضاد است پس خطای ساختار قبلی در چه بود؟ و چرا ساختار قبلی را متلاشی کردیم؟ سناریوی شناخته شده ای در روابط بین الملل وجود دارد. می گویند: "تفرقه بینداز و حکومت کن" من فکر می کنم این سناریو از نو در این منطقه در حال اجرا شدن است. می خواهند تا جایی که امکان دارد منطقه را تجزیه کنند. گمانشان این است که در آن صورت ملت های منطقه در آن صورت مدام با خودشان مشغول خواهند شد. ما باید جلوی این کار را بگیریم. باید از وحدت و همبستگی در منطقه حفاظت کرد. کشورهای اروپایی را ببینید. آلمان فرانسه انگلستان تا همین ۵۵ سال پیش دشمن هم بودند. اما حالا متحد هم هستند. چون دانسته اند وحدت و باهم بودن به نفعشان است.
متاسفانه برخی متوجه خسارت هایی که تجزیه برای منطقه خواهد داشت نیستند. خلاء حاکمیت در سوریه موجب چه چیزهایی خواهد شد؟ فکر این را نمی کنند که کشور ممکن است به سه یا چهار بخش تقسیم شود. علوی ها کردها عرب ها و مسیحیان ... چنین تجزیه ای ما و شما و همه کشورهای منطقه را تحت تاثیر قرار می دهد. پیام های غلطی برای ملت هایمان خواهد داشت. باید کاملا دقیق باشیم. باید دست به دست هم دهیم. باید از عقل و خرد جمعی برای ممانعت از چنین سناریویی استفاده کنیم. من معتقدم ایران و ترکیه در بازگرداندن صلح و ثبات به منطقه می توانند بسیار موثر باشند. ما حاضریم میزبانی دولت سوریه و مخالفانش را برعهده بگیریم. بنشینند و گفتگو کنند. می توان چنین راهی را هم یافت.
برگردان: داود وفایی – ایران بالکان (ایربا)
https://ccsi.ir//vdcf.vdjiw6dcvgiaw.html
ccsi.ir/vdcf.vdjiw6dcvgiaw.html