در این گزارش آمده است:« مدیترانه شرقی و دریای سیاه به عنوان آبراه‌های طبیعی هسته یک قوس ارتباطی چندوجهی را تشکیل می‌دهند که قادر است به عنوان ستون فقرات حمل و نقل یک کریدور تجاری در خاورمیانه و آسیای‌مرکزی عمل کند. گنجاندن جمهوری آذربایجان در چارچوب گسترده‌تر توافقنامه ابراهیم می‌تواند الگوهای تجاری و تولید زنجیره‌های ارزش در سراسر حاشیه جنوبی اوراسیا را به‌نفع منافع استراتژیک ایالات‌متحده و شرکای آن به‌طور بنیادی تغییر دهد. در حالی که تقویت همکاری دفاعی سه جانبه ایالات‌متحده، اسرائیل و جمهوری آذربایجان پاسخی به چشم‌انداز احتمالی یک رویارویی نظامی با ایران است، اهمیت ژئواکونومیکی گنجاندن جمهوری آذربایجان در توافقنامه ابراهیم یک پیامد راهبردی بلندمدت است. با توجه به نقش بنادر در سواحل مدیترانه شرقی اسرائیل و سواحل دریای کاسپین جمهوری آذربایجان، کریدور هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) با اتصال به مسیر حمل و نقل بین‌المللی ترانس کاسپین (TITR) قادر است با ایجاد هلالی از همکاری تجاری از هند به جمهوری‌های آسیای‌مرکزی ( از مسیر امارات، عربستان، اردن، اسرائیل، گرجستان و جمهوری آذربایجان ) به عنوان مانعی در مقابل گسترش هژمونی اقتصادی چین به سمت غرب در منطقه آسیای‌مرکزی-قفقاز و خاورمیانه عمل کند.
در اوایل مارس 2025، دفتر بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل اعلام کرد که طرفدار ارتقای مشارکت سه جانبه میان اسرائیل، جمهوری آذربایجان و ایالات‌متحده است. توافقنامه 15 سپتامبر 2020، روابط میان امارات متحده عربی و اسرائیل را عادی کرد و به دنبال آن روابط میان اسرائیل و بحرین و سودان برقرار و روابط با مراکش احیا شد. توافقنامه ابراهیم همچنین شامل چارچوب گسترده‌ای از ابتکارات استراتژیک و اقتصادی در میان شرکت کنندگان با مشارکت ایالات‌متحده است.
جمهوری آذربایجان و اسرائیل از زمان برقراری روابط دیپلماتیک در اوایل دهه 1990 از روابط استراتژیک همه جانبه برخوردار بوده‌اند. دو طرف در طول 30 سال گذشته همکاری‌های دفاعی عمیقی را توسعه داده‌اند. حامیان الحاق جمهوری آذربایجان به توافقنامه ابراهیم بر دوام روابط دفاعی باکو و تل‌آویو و قابل اعتماد بودن جمهوری آذربایجان به عنوان تامین کننده اصلی نفت اسرائیل تاکید دارند. جمهوری آذربایجان و اسرائیل دارای همکاری تجاری در بخش‌های مخابراتی و سایر بخش‌های فناوری هستند. شرکت دولتی نفت آذربایجان (SOCAR) در 17 مارس 2025 شرکت تابعه جدید "SOCAR Tamar" را پس از تصاحب 10 درصد سهام در میدان گازی تامار اسرائیل در شرق مدیترانه تأسیس کرد. جمهوری آذربایجان همچنین اخیرا نقش ایفاگر نقش میانجی میان ترکیه و اسرائیل بوده است.
پیش از اظهارات علنی نتانیاهو برای تقویت روابط سه جانبه میان اسرائیل، جمهوری آذربایجان و ایالات‌متحده، تعدادی از خاخام‌های برجسته در نامه‌هایی به ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا از گنجاندن جمهوری آذربایجان در توافقنامه ابراهیم حمایت کردند. در میان آن‌ها یک خاخام ارشد در امارات و دوست شخصی داماد ترامپ جارد کوشنر حضور داشت که نقش کلیدی در امضای توافقنامه ابراهیم بر عهده داشت.
فراتر از همکاری دفاعی، منطق استراتژیک و ژئواکونومیک براساس روابط اقتصادی دوجانبه موازی جمهوری آذربایجان با اسرائیل و امارات متحده عربی، حضور باکو در توافقنامه ابراهیم را مطرح می‌سازد. گسترش چارچوب توافق‌نامه‌های ابراهیم به خارج از جهان عرب، در چارچوب همکاری چهارجانبه میان هند، اسرائیل، امارات متحده عربی و ایالات متحده مورد توجه است. همکاری‌های سه جانبه از هم‌افزایی میان سرمایه‌گذاری‌های تجاری هند با اسرائیل و امارات متحده عربی پدید آمد. در فوریه 2022 امارات متحده عربی توافقنامه مشارکت اقتصادی جامع (CEPA) را با هند امضا کرد و پس از آن در ماه می 2022 یک توافقنامه تجارت آزاد مشابه میان امارات و اسرائیل امضا شد. دو قرارداد تجاری راه را برای آغاز هماهنگی سه جانبه در توسعه کریدور هند-خاورمیانه هموار کرد. در ادامه همکاری چهارجانبه شامل ایالات‌متحد با نشست I2U2 در ژوئیه 2022 رسمی شد.
همکاری‌های گسترده در توافقنامه ابراهیم باعث ایجاد چشم‌اندازی از ایجاد یک کریدور تجاری هند به اروپا شد که در آن بنادر امارات به عنوان گره اتصال اقیانوس هند با بنادر مدیترانه شرقی اسرائیل به عنوان خروجی دریایی به اروپا عمل می‌کند که توسط شبکه راه‌آهن امارات با عبور از عربستان و اردن به اسرائیل متصل می‌شود. با عملیاتی شدن این مسیر کالاهای هندی در کمتر از 10 روز به اروپا انتقال پیدا می‌کنند. ابتکار عمل برای تحقق این کریدور، که اکنون به عنوان کریدور هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) شناخته می‌شود، با امضای یادداشت تفاهم 9 سپتامبر 2023 در اجلاس G20 دهلی‌نو، با حضور هند، ایالات‌متحده، امارات، عربستان سعودی، فرانسه، آلمان، ایتالیا و اتحادیه اروپا رسمی شد.
گنجاندن جمهوری آذربایجان، همراه با گرجستان، در چارچوب توافقنامه ابراهیم، چشم‌انداز ظرفیت جدید برای ایجاد یک معماری تجاری فرامنطقه‌ای را فراهم می‌سازد. امارات متحده عربی بزرگ‌ترین شریک تجاری جمهوری آذربایجان در میان کشورهای عربی است و 40 درصد تجارت جمهوری آذربایجان با جهان عرب را به خود اختصاص داده است. امارات همچنین بزرگ‌ترین سرمایه‌گذار عرب در جمهوری آذربایجان و یکی از 10 سرمایه‌گذار برتر جهانی در این کشور است که 7 درصد از ورودی سرمایه‌گذاری مستقیم خارجی باکو را به خود اختصاص داده است. در سال 2023 شرکت ملی نفت ابوظبی امارات 30 درصد از سهام میدان گاز طبیعی آبشرون جمهوری آذربایجان در دریای کاسپین را به دست آورد. علاوه بر این امارات متحده عربی بزرگ‌ترین شریک تجاری گرجستان در جهان عرب بوده و 63 درصد از تجارت گرجستان با این منطقه را به خود اختصاص داده است. در مارس 2024، گروه AD Ports امارات، 60 درصد از سهام مالکیت بندر خشک تفلیس را به دست آورد. این بندر در قلب مسیر ترانس کاسپین، یک مرکز لجستیکی کلیدی برای اتصال ریلی است که سواحل دریای سیاه گرجستان و سواحل دریای کاسپین جمهوری آذربایجان را به یکدیگر متصل می‌کند.
مسیر حمل و نقل بین‌المللی ترانس کاسپین (TITR) که دریای کاسپین و دریای سیاه را از طریق جمهوری آذربایجان و گرجستان به هم متصل می‌کند، به عنوان جایگزینی برای کریدور شمالی به منظور تجارت چین به اروپا توسعه یافت. این مسیر شامل پیوندهای حمل و نقل چند وجهی برای انتقال کانتینری از طریق بندر آکتائو قزاقستان به جمهوری آذربایجان و از آن‌جا به بنادر دریای سیاه گرجستان و بنادر مدیترانه شرقی اسرائیل است. با اتصال کریدور هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) و مسیر ترانس کاسپین (TITR)، هند از مزایای یک کریدور چندوجهی برای دسترسی به آسیای‌مرکزی برخوردار خواهد بود. این مسئله دهلی‌نو را قادر می‌سازد تا بدون اتکا به روسیه و چین به طور موثر با چین در حوزه اوراسیایی رقابت کند. کریدور هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) یک مسیر جایگزین در برابر کریدور تزانزیتی شمال-جنوب (INSTC) به منظور دسترسی به آسیای‌مرکزی در اختیار هند قرار می‌دهد.
نتیجه
با گنجاندن جمهوری آذربایجان در چارچوب توافقنامه ابراهیم، ایالات‌متحده قادر خواهد بود ژئوپلیتیک ارتباط در آسیای‌مرکزی را تغییر داده و گسترش هژمونی تجاری چین به سمت غرب را در سراسر خشکی اوراسیا متوقف سازد. اتصال کریدور هند-خاورمیانه-اروپا (IMEC) به سواحل دریای کاسپینِ قزاقستان از طریق یک مسیر دریایی چند وجهی با عبور از گرجستان و جمهوری آذربایجان، عملاً به انزوای هند از آسیای‌مرکزی به عنوان هدفی استراتژیک که دهلی‌نو مدت‌ها به دنبال آن بوده است، پایان می‌دهد. تحکیم مثلث روابط اقتصادی دوجانبه میان جمهوری آذربایجان، اسرائیل و امارات در چارچوبی چندجانبه از طریق تسهیلات ایالات‌متحده تحت توافقنامه ابراهیم، می‌تواند به عنوان اولین گام برای ارتقای موقعیت استراتژیک ایالات‌متحده در سراسر حاشیه جنوبی اوراسیا عمل کند.»
ترجمه و تنظیم: دکتر محمد صداقت
https://ccsi.ir//vdcdxo0x.yt0kf6a22y.html
ccsi.ir/vdcdxo0x.yt0kf6a22y.html