خروج آمریکا از برجام برای روسیه فرصت های سیاسی مهمی ایجاد کرده است چرا که این بد عهدی، منجر به خدشه دار شدن اعتبار سیاسی آمریکا در نظام بین‌الملل گردید که این موضوع می تواند برای روسیه به عنوان یک فرصت استراتژیک در نظام بین الملل و مخصوصا اروپا به حساب بیاید. در واقع یک رابطه معکوس در خصوص روابط واشنگتن ـ اروپا و مسکو ـ اروپا وجود دارد هرچه سطح روابط آمریکا با اروپا تنزل یابد، روسیه به عنوان بازیگری فرصت‌طلب و هوشیار می تواند این جای خالی را به نفع خود ارتقا بخشد بنابراین شکل گیری یک فضای بی اعتمادی در برابر واشنگتن در شرایط کنونی برای گسترش روابط مسکو با اروپا بسیار ارزشمند تلقی می‌شود چراکه واشنگتن به عنوان یک کنشگر توانمند توانسته است در تیره شدن روابط روسیه با اروپا تاثیر گذار باشد و در مواردی با ایجاد و دامن زدن به موج روس هراسی و در موارد دیگر با استفاده از قدرت خود و با دست آویز قرار دادن موضوعاتی مانند الحاق کریمه به روسیه و یا حادثه مسمومیت جاسوس سابق روس (سرگئی اسکریپال)، سعی در دور کردن اروپا از روسیه داشته که البته تا حد زیادی موفق عمل کرده است. بنابر این خروج آمریکا از برجام می تواند بهانه و فرصتی ایجاد کند که مقامات روسیه و اروپا در لوای چاره اندیشی برای حل معضل خروج آمریکا از برجام، به حل و چاره اندیشی مشکلات روزافزون میان خود نیز بپردازند.
در حوزه اقتصاد نیز خروج آمریکا از برجام می تواند برای روسیه به عنوان فرصتی مغتنم تلقی شود چرا که تحریم ها می تواند سبب شود که برخی از رقبای غربی روسیه از بازارهای ایران خارج و شرکت های روس آزادی عمل بیشتری در فضای بازار ایران داشته باشند.
از سوی دیگر ادامه و توسعه همکاری‌های اقتصادی ـ فناوری میان ایران و روسیه علی رغم تحریم های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران منجر به کاهش کارآمدی و قدرت تحریم های آمریکا در نظام بین الملل خواهد شد به عنوان مثال، درست پس از خروج آمریکا از توافق هسته ای، اتحادیه اقتصادی اوراسیا که ریاست آن در دست روسیه است، قراردادی موقت با ایران پیرامون همکاری های تجاری منعقد کرد که یک قرارداد برد ـ برد برای روسیه به حساب می آید چراکه از یک سو پیوستن ایران به اتحادیه اقتصادی اوراسیا، موجب افزایش اعتبار این اتحادیه خواهد شد و از سوی دیگر این فرایند می تواند نوعی دهن کجی به سیاست های تحریمی آمریکا تلقی شود.
در بازار نفت نیز خروج آمریکا از توافق هسته ای، باعث افزایش صادرات نفت روسیه و همچنین افزایش قیمت جهانی نفت شده است و این موضوع برای روسیه به عنوان بزرگترین صادر کننده نفت در جهان یک امتیاز بزرگ محسوب می شود همچنین می تواند گفت که با توجه به تحریم های جدید آمریکا، موضوع صادرات گاز ایران به اروپا که یک آلترناتیو مهم برای فروش گاز روسیه به آن قاره محسوب می گردید نیز مسکوت خواهد ماند.
در حوزه حمل و نقل هوایی نیز، با خروج شرکت های بویینگ و ایرباس از بازار ایران، مسکو تلاش می کند جای خالی این دو شرکت در بازار هواپیماهای ایران را پر کند که در صورت موفقیت، صنعت هوایی آن کشور به لحاظ اقتصادی متحول خواهد شد.
البته علی رغم فرصت هایی که نام برده شد تحریم های آمریکا علیه جمهوری اسلامی ایران می تواند با منافع برخی شرکت های روس مغایرت داشته باشد همانطور که شرکت نفتی لوک اویل به دلیل داشتنن مراودات اقتصادی سطح بالا با آمریکا مجبور به ترک ایران شد، اما تهدید بزرگتری که می تواند برای روسیه متصور شود خارج شدن همه طرف ها از برجام است در آن صورت اگر ایران بخواهد به سمت هسته ای شدن گام بردارد منجر به بر هم خوردن توازن منطقه و همچنین افزایش رقابت های هسته ای در خاورمیانه خواهد شد که این امر برای مسکو، یک تهدید امنیتی ـ نظامی محسوب می‌شود در نتیجه شرایط کنونی که ایجاد شده است یعنی جمهوری اسلامی به تعهدات خود پایبند باشد و اروپایی ها نیز از برجام خارج نشوند اما از بیم فشارهای آمریکا از توافقات اقتصادی کلان با ایران پرهیز نمایند، شرایطی ایده‌ال و مناسب برای مسکو به حساب می آید اما باید در نظر داشت که در صورتی که شرایط اینگونه پیش نرود و از کنترل خارج شود، مسکو با توجه به همسایگی با ایران و با عنایت به آرایش قوا در منطقه با مخاطراتی روبرو خواهد شد.
*پژوهشگر بنیاد مطالعات قفقاز
https://ccsi.ir//vdcjixev.uqehvzsffu.html
ccsi.ir/vdcjixev.uqehvzsffu.html