جمهوری ترکیه، انتخابات زودهنگام 2018.م

بررسی جامعه تركيه، قبل و بعد از دوران حکومت حزب عدالت و توسعه

جامعه جمهوری ترکیه طی سال های 1923 الی 2002.م، تک قطبی، با دوره های متناوب تک حزبی (تا 1946.م) و چند حزبی بود، مشخصات اجتماعی محصول حکومت های غرب گرا (راست و چپ گرا ـ لائیک ـ نظامی ها) در جمهوری ترکیه، عبارتند از

1- تفکیک اساسی نحله فکری احزاب بر مبنای اندیشه های تفسیری غرب گرا
2- حق وتوی ارتش و نهاد قضایی لائیک
3- سیاست غرب گرایی با محور نزدیکی بیشتر به آمریکا، تداوم عضویت موثر در ناتو، مطالبه عضویت در اتحادیه اروپا
4- حکومت های شکننده، احزاب و شخصیت های وابسته، نظامیان کودتاگر
5- عدم ثبات اقتصادی، شکست اصلاحات نئو لیبرالی، با چاشنی پوپولیسم اقتصادی

و اما، سال ها پس از استیلای مشخصه های مذکور، اصلاحات سیاسی ـ اقتصادی مرحوم پروفسور، دکتر تورگوت اوزال، موجبات گسترش حقوق و جایگاه اجتماعی اسلامگرایان در این کشور را فراهم ساخت. سپس
در سال 2002.م، حزب عدالت و توسعه (منشعب از دیدگاه های سیاسی مرحوم اربکان)، با پیروزی در انتخابات، اصول سیاست داخلی و خارجی خود را احیای حقوق بشر، برقراری ثبات اقتصادی، عضویت در اتحادیه اروپا، اعلام کرد. حزب مذکور با اتخاذ سیاست دموکراتیک اسلامی، حمایت گروه های بسیاری، حتی ارتش این کشور را کسب کرد. اگر چه حزب عدالت و توسعه، از روش های لیبرالی در سیاست داخلی و خارجی استفاده نمود، ولی لائیک های ترکیه (متفاوت با سکولارها)، هم چنان اعتقاد داشته و دارند که حزب مذکور، راهبردهای حمایت و خدمت به نظام شریعت اسلامی، بر اساس سیاست های نئو عثمانی گرایی، را پی گیری و اجرا می نماید. در دوران اقتدار حزب عدالت و توسعه در ترکیه، ویژگی های اجتماعی به شرح ذیل حادث شد.

1- چند قطبی شدن فضای سیاسی و اجتماعی در ترکیه
2- تغییر گفتمان غرب گرایی (westernization) به گفتمان اروپا گرایی (Europeanization)
3- ثبات سیاسی نسبتا پایدار، گسترش عدالت اجتماعی
4- ثبات اقتصادی، رشد و توسعه پایدار
5- ارتقاء رفاه اجتماعی

انتخابات زودرس؟!

رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه، روز چهارشنبه ۱۸ آوریل 2018/۲۹ فروردین 1397، در آنکارا اعلام کرد که انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری ترکیه که قرار بود در نوامبر ۲۰۱۹ .م، برگزار شود، حدود یک سال‌ونیم زودتر، در تاریخ ۲۴ ژوئن ۲۰۱۸.م، همزمان برگزار خواهد شد. وی علت پیش کشیدن انتخابات زودهنگام را وضعیت کشورهای همسایه (سوریه ـ عراق) و نیز ضرورت تصمیم‌گیری درباره‌ی مسائل اقتصادی و سیاسی ذکر کرد. به گزارش اسپوتنیک، روز یکشنبه، 6 مه/ 16اردیبهشت، رئیس جمهوری ترکیه، در جمع هواداران حزب عدالت و توسعه ترکیه در استانبول، بدون اشاره به آغاز بیش از سه ماهه تجاوز نظامی ارتش ترکیه به خاک سوریه و تداوم آن، طی اظهاراتی بر خلاف موازین بین المللی اعلام کرد: «نظامیان ترکیه آماده مأموریت های جدید در سوریه باشند، تنگ کردن حلقه محاصره تروریست ها را کنار نمی گذاریم، عملیات جدیدی را به «سپر فرات» و «شاخه زیتون» خواهیم افزود، لذا نظامیان ما آماده مأموریت های جدید باشند، ما هرگز از فرآیند عضویت در اتحادیه اروپا دست بر نخواهیم داشت، ترکیه در حال تبدیل شدن به قدرتی مهم در جهان است، هدف ما این است که سیستم‌ های دفاعی زمینی، هوائی و دریائی ترکیه ۱۰۰ درصد بومی شوند.»

البته، تحلیلگران مسائل ترکیه معتقدند:

1- اردوغان، در آستانه برگزاری انتخابات زودهنگام در ترکیه، در پی جلب توجه افکار عمومی به عملیات‌های نظامی ارتش ترکیه در خارج از مرزهای این کشور، با هدف کسب موقعیت ها و امتیازهای انتخاباتی است.

2- انتخابات ریاست‌جمهوری و پارلمانی ترکیه می‌تواند سیستم ریاستی مطلوب اردوغان و حزب حاکم در ترکیه را به‌طور گام به گام تحکیم بخشد. انتخابات پارلمانی آتی در ترکیه به معنای آغاز تغییر نظام سیاسی در این کشور است، پس از این انتخابات قرار است قانون اساسی جدید ترکیه در این کشور به اجرا درآید، پس از این انتخابات، حدود اختیارات و قدرت ریاست جمهوری بیشتر خواهد شد، به همین دلیل بسیاری این انتخابات را برای ترکیه رویدادی سرنوشت‌ساز می‌دانند.

در انتخابات آتی، احزاب و گروه‌های سیاسی می‌توانند ائتلاف تشکیل دهند و اگر این ائتلاف‌ها ۱۰ % از آرا را به دست بیاورند، می‌توانند به پارلمان راه یابند. در صورتی که در گذشته برای ورود به پارلمان هر یک از احزاب باید جداگانه ۱۰ % رای می‌آوردند. در انتخابات ریاست جمهوری نیز نامزدی که موفق به کسب حداقل ( ۵۰ % + یک رأی) از آرا شود، به عنوان رئیس جمهوری ترکیه انتخاب خواهد شد. در غیر این صورت دو نامزدی که بیشترین رای را آورده‌اند، به دور دوم انتخابات راه خواهند یافت. کمیسیون برگزارى انتخابات سراسری جمهوری ترکیه، ده حزبی که حق فعالیت و شرکت در انتخابات پارلمانی و ریاست‌جمهوری این کشور دارند را این چنین معرفی و اعلام کرد:

1- حزب عدالت و توسعه (AKP) حزب حاکم
2- حزب جمهوریخواه خلق(CHP) مهم‌ترین حزب اپوزیسیون
3- حزب حرکت ملی گرا (MHP)
4- حزب خوب ( İYİ ) منشعب از حزب حرکت ملی گرا
5- حزب دموکراتیک خلق‌ها (HDP)
6- حزب سعادت (SAADET)
7- حزب وطن (VATAN)
8- حزب اتحاد بزرگ (BBP)
9- حزب دموکرات (DP)
10- حزب ترکیه مستقل (BTP)

نامزدهای ریاست جمهوری

حزب حاکم، عدالت و توسعه، رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور فعلی را نامزد ریاست جمهوری معرفی کرده است. اردوغان در انتخابات مذکور، با احزاب حرکت ملی گرا و حزب اتحاد بزرگ (منشعب از حزب حرکت ملی گرا) ائتلاف کرده است.
حزب جمهوریخواه خلق ترکیه، قوی ترین حزب مخالف حکومت نیز در تاریخ ۴ مه 2018.م ( ۱۴ اردیبهشت ماه 1397) آقای محرم اینجه را به‌عنوان نامزد خود برای انتخابات ریاست جمهوری این کشور معرفی کرد. این حزب با احزاب سعادت، خوب، دموکرات، برای انتخابات پارلمانی ائتلاف کرده است.
هم چنین، خانم مرال آکشنر، رئیس حزب خوب، آقای دوغو پرینچک، رئیس حزب وطن، آقای تمل کارا ملااوغلو، رئیس حزب سعادت؛ آقای صلاح الدین دمیرتاش، از حزب دموکراتیک خلق‌ها، نیز آمادگی خود را برای احراز پست ریاست جمهوری ترکیه اعلام کرده‌اند.
البته مدتی است که حزب اسلامگرای «سعادت» (طرفداران مرحوم نجم الدین اربکان) قصد دارند نظر موافق دکتر عبدالله گول، یازدهمین رئیس جمهوری ترکیه را برای نامزدی پست ریاست جمهوری از سوی حزب مذکور، جلب کند. گفته می‌شود اگر حزب سعادت موفق شود عبدالله گول، (رئیس جمهور سابق ترکیه و از افراد موسس حزب عدالت و توسعه) به عنوان نامزد خود راهی انتخابات کند، ضمن آن که اعتبار و آرای حزب عدالت و توسعه زیر سوال خواهد رفت و آرای این حزب تقلیل خواهد یافت، حزب سعادت نیز به جایگاه بهتری ارتقا خواهد یافت. البته آقای اردوغان طی مصاحبه با رسانه های گروهی ترکیه به عبدالله گول پیام داد و گفت بهتر است گول کاندید نشود!

نظر و خواست جمهوری اسلامی ایران

ثبات و اقتدار حکومت های منتخب مردم در کشورهای همسایه، به ویژه جمهوری ترکیه، غایت آمال ملت و مسئولین ج.ا.ایران است، علی رغم رقابت منطقه ای تهران ـ آنکارا، با لحاظ رخدادهای داخلی و خارجی ترکیه، و توجه به شرایط جاری ترکیه و منطقه، حزب عدالت و توسعه و مسئولین اش، موقعیتی برتر و سیاست های معتدل تری نسبت به سایر احزاب و رقباء دارند و فعلا گزینه ای برتر مشاهده نمی شود.

نتیجه گیری

در صورت تداوم پیروزی های 15 ساله حزب عدالت و توسعه در انتخابات آتی ترکیه، ورژن ابداعی «دموکراسی اسلامی» آقای اردوغان در ترکیه کاملا شکل خواهد گرفت. غرب نیز به رهبری آمریکا، به اتفاق ناتو و با هم سویی اتحادیه اروپا، خواهد توانست ثبات سیاسی مد نظرشان را در منطقه ( خلیج فارس ـ عراق) و سایر نقاط بحرانی غرب آسیا، ایجاد نمایند. غربی ها معتقدند، علی رغم اسلامگرایی حزب عدالت و توسعه و رهبرانش، می توانند از جمهوری ترکیه به عنوان پل ارتباطی برای نیل به مقاصد و منافع شان نهایت بهره برداری را نمایند.

*مترجم و پژوهشگر مسائل بین الملل https://ccsi.ir//vdccxiqs.2bqos8laa2.html