باشگاه آستانه

سومین اجلاس سالانه "باشگاه آستانه" ( Astana Club ) روزهای ۲۲ و ۲۳ آبان ماه در شهر آستانه پایتخت قزاقستان با حضور بیش از 60 تن از شخصیتهای علمی ، سیاسی و پژوهشگران تاثیرگذار در روندهای تصمیم سازی و تصمیم گیری از 27 کشور جهان برگزار شد. در اجلاس امسال سیاستمداران شناخته شده ای چون عبدالله گل رئیس جمهور سابق ترکیه ، واسلاو کلاس رئیس جمهور سابق جمهوری چک و دانیل تورک رئیس جمهور سابق اسلوونی شرکت داشتند و نور سلطان نظربایف رئیس جمهور قزاقستان در یک نشست آن شرکت کرد و ضمن بیان دیدگاههای خود در مورد موضوعات مهم جهان و منطقه به سوالات شرکت کنندگان پاسخ داد.

عنوان کلی اجلاس امسال باشگاه آستانه " اوراسیای بزرگ : تقابل یا همکاری" بود و مباحث اجلاس برروندهای ژئواکونومیکی اوراسیا و تحولات ژئوپلیتکی منطقه تمرکز داشت . تلاش برنامه ریزان اجلاس بر آن بود تا با توجه به متغیرهای ژئو پلیتکی ،سیاسی ، اقتصادی و فناورانه آینده اوراسیا و کشورهای آن را پیش بینی نمایند.

در باشگاه آستانه همه شرکت کنندگان صحبت کردند. نظرات خود را در موضوعی که مهم می دانستند تشریح نموده و یا نظرات دیگران را مورد نقد قرار دادند. از انجا که هر یک از شرکت کنندگان موضوع خاصی را مهم می دانست و به آن می پرداخت موضوعات بسیار متعددی در مباحث مربوط به فرایندهای توسعه منطقه ای و تحولات بین المللی مطرح شد و به قول یکی از شرکت کنندگان از بحران مسلمانان روهینگیا در آسیای جنوب شرقی تا بحران مهاجرت در اروپا در اجلاس آستانه مورد بحث و بررسی قرار گرفت.

نظربایف در سخنرانی خود موضوعات بسیار متعدد و متنوعی را مورد توجه قرار داد و در سخنرانی مشروح خود به موضوعاتی چون تهدید رو به افزایش تروریسم ، افزایش بودجه های نظامی وخطر جنگ ، مهاجرتهای انبوه ، شرایط اقتصاد جهانی ، گسترش فقر و شرایط نا برابر اقتصادی ، امنیت غذایی و بحران آب پرداخت. وی در بخشی از سخنرانی خویش تاکید نمود : "ما تلاش داریم به دنیا چیزی را بدهیم که الان از کمبود آن در رنج است و آن اتحاد ، همبستگی و تساهل برای حل معضلات جهانی است. این مهم را می توان در تلاشهای قزاقستان در روند آستانه برای پیشبرد مذاکرات سوریه ، میزبانی قزاقستان در بخشی از مذاکرات هسته ای ایران با 1+5 ، ابتکارات خلع سلاح ، همکاری در گفتگوی تمدنها و ادیان و دیگر برنامه های اجتماعی و اقتصادی مشاهده کرد."

در بین انبوه موضوعات مطروحه در سومین اجلاس باشگاه آستانه می توان به پنج موضوع مهم و کلیدی توجه نمود :

1- آینده طرح چین موسوم به یک کمربند ، یک راه در منطقه . شاید بتوان گفت بیشترین توجه شرکت کنندگان در اجلاس به این موضوع بود و تلاش داشتند تا به نوعی از آینده این طرح و تاثیرات اقتصادی و سیاسی اجرایی شدن آن در اوراسیا ارزیابی درستی بدست آورند. شرکت کنندگان در همایش در دو طیف موافق و مخالف طرح یک کمربند ، یک راه چین نظرات خود را بیان می داشتند.هر دو طیف بر تاثیر بزرگی که اجرایی شدن طرح می تواند بر تغییرات ژئوپولیتیکی و ژئواکونومیکی منطقه داشته باشد هم نظر بودند ولی یکی طیف آن را موجب توسعه منطقه می دانست و طیف دیگر( مخالفین ) معتقد بودند که اهداف سیاسی طرح چین مشخص نیست و طرح در یک ابهام کلی قرار دارد و اجرای آن می تواند موجب دور شدن کشورهای اوراسیا از دیگر بازارهای جهانی شود.

2- ابهام در راهبرد امریکا در اوراسیا ، سوالات مختلفی درباره راهبرد امریکا در اوراسیا مطرح شد که پاسخ مشخصی در پی نداشت ولی در کل بر این نظر تاکید می شد که امریکا در منطقه نقش توازن بخشی ( Balancer) دارد و تلاش می کند در منطقه هیچ کشوری نقش هژمون پیدا نکند و به بیان روشنتر سیاست امریکا در اورسیا مقابله به هژمون شدن روسیه یا چین است.

3- نقش اتحادیه اروپا در منطقه ، درباره راهبرد اتحادیه اروپا در اورسیا مباحث زیادی صورت گرفت. دیدگاهی با تاکید بر این که اروپا درگیر مسایل داخلی خود همچون بحران مهاجرت انبوه ، کاهش رشد اقتصادی ، آثار برگزیت و افزاش گرایشات پوپولیستی و واگرایانه است معتقد بودند که اتحادیه اروپا در عمل فاقد راهبرد در اورسیاست و در مقابل گروهی دیگر ضمن رد نظر فوق بر این نکته تاکید داشتند که تحولات شرق اروپا بر امنیت اتحادیه تاثیر مستقیم دارد و اروپا ناچار است که برای اوراسیا راهبرد مشخصی داشته باشد.

4- روسیه در اورسیا ، یکی از مباحث شایان اهمیت اجلاس توجه شرکت کنندگان به سیاستهای روسیه در اوراسیا بود. در مباحث مرتبط به این موضوع شرکت کنندگان امریکایی و اروپایی به سیاستهای روسیه در اوکراین حمله کرده و آن را موجب نقض فاحش حاکمیت و تمامیت ارضی یک کشور مستقل دانسته از سیاستهای تحریمی امریکا و اروپا علیه روسیه حمایت می کردند و معتقد بودند که روسیه در بخشی از اورسیا سیاستهای تهاجمی دارد ولی همزمان وقتی به موضوع سیاست روسیه در اسیای مرکزی بخصوص روابط روسیه با قزاقستان می رسیدند به نوعی از کنار مساله گذشته و آن را در حوزه صلاحیتهای تصمیم گیری کشورهای اسیای مرکزی می دانستند.

5- قزاقستان در عرصه تحولات بین المللی ، یکی از نشستهای اجلاس به معرفی سیاستها و برنامه های اقتصادی ، اجتماعی و سیاسی و بین المللی قزاقستان اختصاص داشت که در آن مقامات قزاقستان سیاستها و برنامه های توسعه قزاقستان را تشریح کرده و به سوالات شرکت کنندگان پاسخ دادند. در این بحش مدرن سازی فناوری ها ، مدرن سازی روندهای سیاسی و مدرن سازی افکار عمومی به عنوان سه اولویت اصلی در توسعه قزاقستان تشریح گردید.

بحث اینجانب در اجلاس باشگاه آستانه بر این موضوع متمرکز بود که در حال حاضر طرح ها و ابتکارات متعددی توسط کشورهای مختلف مانند چین ، روسیه ، ژاپن ، هند ، کره جنوبی ، ایران ، ترکیه و پاکستان برای ارتباط با منطقه و همکاری مطرح شده است. اگر این طرح ها رقیب هم شوند ممکن است بجای این که موجب توسعه منطقه شوند خودشان به یک معضل تبدیل شوند ولی اگر بتوان این طرح ها را در راستا و مکمل هم تعریف نمود شتاب توسعه منطقه ای افزایش قابل توجهی می نماید. در این خصوص با ذکر مثال توسعه بندر چابهاردر ایران و گوادر در پاکستان بر این نکته تاکید کردم که همکاری ایران و پاکستان در توسعه مکمل این دو بند به سود هر دو کشور و به نفع کشورهای منطقه است. پیشنهاد مشخص اینجانب در این بخش لزوم تشکیل اجلاسیه مشورتی از پژوهشگران اتاقهای فکر مهم منطقه برای ارزیابی طرح ها و ارایه پیشنهاد به کشورهای منطقه بود.

درباره باشگاه آستانه مطالب زیادی می توان نوشت و ابعاد مختلف آن از دلایل قزاقستان در برگزاری ، چگونگی شکل گیری باشگاه و تجارب و نمونه های مشابه ، تاریخچه و گزارش جلسات آن از دور اول تا اجلاس کنونی و دستاوردهای آن را تشریح نمود. البته فکر می کنم لازم باشد در پایان این یادداشت به یک سوال ابتدایی نیز پاسخ دهم و آن سوال این است: جغرافیای اوراسیا کجاست و منظور از اوراسیای بزرگ ( Greater Eurasia) چیست ؟ سوال ابتدایی مطرح شده در این اجلاس تعریف اوراسیا و مشخص ساختن حدود آن بود که تعریفهای مختلفی از آن بعمل آمد ولی اجماعی در تعریف آن وجود نداشت و نمی توان هیچ یک از تعریفها و تحدید حدود منطقه را تعریف کاملی دانست هرچند می توان گفت در کل چنین تفاهمی وجود داشت که اورسیا و اوراسیای بزرگتر، منطقه ای است که جغرافیای آن شامل فضای جغرافیای تمام کشورهای شوروی سابق به اضافه ایران ، ترکیه ، افغانستان و بخشهای غربی چین است.

منبع: خبرآنلاین https://ccsi.ir//vdcfe1dy.w6de0agiiw.html