نتایج‌ نهایی انتخابات پارلمانی گرجستان

گرجستان دارای یک مجلس مقننه با 150 عضو است که به دو روش انتخاب می‌شوند. 77 نفر توسط سیستم تناسبی بر اساس دامنه مشتمل بر تمامی کشور با حدنصاب کمینه 5 درصدی برای احزاب و 73 نفر نیز در یک سیستم دو مرحله‌ای که در حوزه‌هایی که یک کرسی نمایندگی دارند فرد پیروز باید حدنصاب 50 درصدی آرا را حایز شده باشد. (انتخابات قبلی کاندیدای اول باید از حد نصاب کمینه 30 درصدی عبور می‌کرد).
برای انتخابات اخیر مرزهای حوزه‌های انتخابیه برای کاهش پدیده سوء تسهیم (Malapportionment) مجدد ترسیم شد. پیش از این اندازه‌های حوزه الکترال از کم‌تر از 6000 رای دهنده در یک ناحیه تا بیش از 150 هزار رأی دهنده در ناحیه دیگر در نوسان بود. انتخابات پارلمانی اکتبر 2016 در دو منطقه اوستیای جنوبی و آبخازیا برگزار نشد.
بر اساس نتایج نهایی انتخابات پارلمانی گرجستان که در آن مشارکت مردم در انتخابات 6/51 درصد بود؛ حزب رویای گرجستان 115 کرسی، جنبش متحد ملی ۲۷ کرسی و ائتلاف میهن‌پرستان 6 کرسی و حزب سرزمین پدری ـ «صنعت ناجی گرجستان» 1 کرسی را در پارلمان جدید به خود اختصاص داده‌اند. گفتنی است که حزب ائتلاف میهن پرستان یک حزب ضد غربی است که در 2012 میلادی تاسیس شده است و برای نخستین بار موفق به کسب حد نصاب حزبی برای ورود به پارلمان گرجستان شده است. طبق این نتایج حزب رویای گرجستان نسبت به دوره قبل 67 کرسی بیشتر به دست آورد که یک پیروزی بزرگ برای حزب حاکم به شمار می‌رود. از طرف دیگر جنبش متحد ملی نسبت به انتخابات دور قبل 19 کرسی خود را از دست داد. همچنین حزب جمهوری، حزب دموکرات‌های آزاد و فوروم ملی به ترتیب هر کدام در دور قبل 9، 8 و 6 کرسی داشتند که در این انتخابات نتوانستند از حد نصاب پنج درصدی عبور کنند و لذا از حضور در پارلمان گرجستان بازماندند. همچنین حزب سرزمین پدری ـ «صنعت ناجی گرجستان» در پارلمان سابق 6 کرسی داشت که با از دست دادن 5 کرسی فقط صاحب یک کرسی در پارلمان فعلی است.
 

                            جدول کامل نتایج انتخابات پارلمانی با تفکیک تعداد رای، تعداد کرسی و درصد آراء
 

افزایش قدرت حزب رویای گرجستان
 

حزب رویای گرجستان که در ۱۹ آوریل سال ۲۰۱۲ توسط متمولترین گرجی جهان، بیدزینا ایوانشویلی، بنیان نهاده شد، حزبی است که با ائتلاف شش حزب (با گرایشات متنوعی همچون لیبرال‌های متمایل به سرمایه‌داری و غرب، ملی‌گراهای رادیکال با تأکید بر بیگانه هراسی و حتی گروه‌هایی از یاران شواردنادزه که از زمان انقلاب رز در سال ۲۰۰۳ قدرت را واگذار کردند)، حزب حاکم وقت گرجستان (جنبش متحد ملی) و شخص ساکاشویلی را در انتخابات پارلمانی ۲۰۱۲ به چالش کشید و به پیروز انتخابات مبدل شد و با در اختیار گرفتن کرسی نخست وزیری گرجستان به چالش با رئیس جمهور ساکاشویلی ادامه داد و با پیروزی در انتخابات ریاست جمهوری 2013 گرجستان ساکاشویلی را از صحنه قدرت در گرجستان اخراج کرد. اکنون پس از 4 سال از پیروزی اکتبر 2012 مجددا و این بار با کسب شمار بیشتری از کرسیهای پارلمان در رقابت با حزب میخائیل ساکاشویلی، پایه های قدرت سخت خود در گرجستان را قوی‌تر ساخت. در حالیکه در انتخابات پارلمانی 2012 رسوایی ناشی از پخش فیلم آزار و اذیت زندانیان توسط ماموران امنیتی دولت در کنار نارضایتی افکار عمومی گرجستان در اقدام ساکاشویلی در آغاز به جنگ اوت 2008 و تبعات تحریم اقتصادی روسیه علیه گرجستان بر وضعیت معیشتی مردم گرجستان و عدم تحقق بسیاری از وعدههای ساکاشویلی و رویه انحصارطلبانه وی در قدرت و محبوبیت رو به زوال وی زمینه ساز شکست خوردن ساکاشویلی و حزبش شده بود اما اختلاف آرای حزب پیروز یعنی رویای گرجستان و حزب ناکام یعنی جنبش متحد ملی آنقدرها هم زیاد نبود و نشانگر وجود پایگاه مردمی جدی در گرجستان برای ساکاشویلی بود. در انتخابات پارلمانی 2012 حزب مورد حمایت ساکاشویلی 40 درصد و حزب منتسب به ایوانیشویلی، 55 در‌صد از آراء را حایز شده بودند و همین مسأله و نتیجه رقابت نزدیک ریاست جمهوری سال 2013 و عدم تحقق بسیاری از شعارها و وعده های ایوانیشویلی که در تعویض سه نخست وزیر در 4 سال رخ نموده بود، زمینه را به گونه ای فراهم کرده بود که ساکاشویلی و حزبش چشم انداز پیروزی را دور از دسترس نمیدیدند. اما نتیجه انتخابات بر عکس تخمینهای ساکاشویلی و تیمش بود. چنانکه نیکا ملیا (Nika Melia) رئیس کمپین انتخاباتی حزب ساکاشویلی پس از اعلام نتایج انتخابات پارلمانی 2016 مدعی شد که آرای آنها به سرقت رفته است و اعلام کرد که از آرای خود دفاع خواهند کرد. هر چند که آرامش نسبی سیاسی گرجستان در ماه نوامبر نشاندهنده پذیرش نسبی نتایج انتخابات توسط افکار عمومی گرجستان است.

ساکاشویلی که تا هنگام برگزاری مرحله اول انتخابات در 8 اکتبر 2016 فرماندار اودسا بود و در همین ماه اکتبر از سمت خویش در اودسا به دلیل اختلاف با پروشنکو رئیس جمهور اوکراین استعفا داد، پس از خروج از گرجستان در اواخر 2012 تحت تعقیب قضایی قرار دارد و پس از پذیرش تابعیت اوکراینی با مسأله تابعیت لغو شده گرجی خود نیز مواجه است. وی در این انتخابات همسرش ساندار رئلوفس (اصالتا هلندی) را برای هدایت کمپین انتخاباتی حزب جنبش متحد ملی به گرجستان فرستاده بود. ساکاشویلی اعلام کرده بود که در صورت پیروزی حزبش در انتخابات اکتبر 2016 بار دیگر به گرجستان باز خواهد گشت. این در حالیست که به گفته ناظران، علیرغم اتحاذ سیاست‌های افراطی توسط وی در نزدیکی با غرب، تاکنون نمی‌توان مصداق بارزی از حمایت‌های خاص آمریکا و اروپاییان از مواضع ساکاشویلی شاهد بود که این امر نشان دهنده رضایت نسبی قدرتهای مذکور از استمرار وضع موجود در اتخاذ مواضع به ظاهر معتدل حزب رویای گرجستان به سرکردگی بیدزینا ایوانیشویلی است. نباید از خاطر برد که ایوانیشویلی با شعار تناقض آمیز احیای روابط با روسیه در ضمن تداوم فرآیند الحاق گرجستان در ساختارهای یوروآتلانتیکی به قدرت رسید و در چهار سال گذشته نیز تلاشهای معطوف به تقویت روابط با ناتو و اتحادیه اروپایی را ادامه داده است و در ضمن گفتگوهای نماینده ویژه نخست وزیر گرجستان، زوراب آباشیدزه با معاون وزیر خارجه روسیه، گریگور کاراسین هم ادامه یافته است و مناسبات تجاری روسیه و گرجستان تا حدودی احیا شده و البته روابط رسمی احیا نشده است. به هر روی اگر ادعای گولبات رتسخیلادزه در گفتگوهایش در 4 و 5 دی 1394 در محل بنیاد مطالعات قفقاز مبنی بر اینکه مهمترین تصمیمگیر و تصمیم ساز در تفلیس سفیر ایالات متحده امریکا است، درست باشد، آنگاه دلیلی برای امریکاییها جهت تلاش برای بازگرداندن ساکاشویلی پرحاشیه به گرجستان وجود نخواهد داشت و میتوانند کماکان ساکاشویلی و حزبش را به منزله اهرم فشار علیه حزب رویای گرجستان برای وقت مبادا نگاه بدارند جدای از اینکه ساکاشویلی در اوکراین در حل خدمت به منافع ایالات متحده است و ضرورتی برای بازگشت پردردسر وی به گرجستان در شرایط کنونی وجود ندارد.
در برخی از تحلیلها در پیش از انتخابات، کارشناسان هشدار داده بودند که اگر این انتخابات برندۀ قاطع نداشته باشد، امکان وقوع آشوب سیاسی در این کشور بعید نخواهد بود. هر چند پس از اعلام نتایج اولیه، طرفداران حزب جنبش متحد ملی ضمن متهم کردن دولت حاکم به تقلب، مقابل کمیسیون انتخابات این کشور تجمع کردند. سران برخی احزاب مخالف دولت از جمله حزب کارگر، ائتلاف میهن پرستان و حزب دموکراتیک گرجستان نیز دولت را به تقلب گستردۀ انتخاباتی متهم کردند ولی آشوب و درگیری بعد از انتخابات بروز نکرد و نخست وزیرگرجستان نیز در واکنش به این ادعاها با حضور در میان طرفداران، این پیروزی بزرگ را به کشور و به حزب متبوعش تبریک گفت و آن را پیروزی تک تک ملت پس از نبردی طولانی توصیف نمود. فضای عمومی نسبتا آرام گرجستان در ماه گذشته موید این واقعیت است که اپوزیسیون دولت رویای گرجی تحرک موثری در جهت به چالش کشیدن نتایج انتخاباتی که از سوی دولت نهایی عنوان شده است به انجام نرسانده و شاید هم موفق به انجام آن نشده است.


*پژوهشگر بنیاد مطالعات قفقاز