سفير جمهوري اسلامي ايران در آنكارا گفت كه حجم روابط تجاري ايران و تركيه در پايان سال ۲۰۱۱ از مرز ۱۵ ميليارد دلار خواهد گذشت. به گزارش خبرگزاري فارس، بهمن حسينپور سفير ايران در آنكارا در گفتوگو با ماهنامه تجارت خاورميانه، گفت: سال گذشته حجم تجارت بين دو كشور نزديك به ۱۱ ميليارد دلار بود. در سه ماه اول سال جاري، در مقايسه با دوره مشابه سال گذشته، افزايش ۷۴ درصدي در حجم تجارت به چشم ميخورد.
مشروح گفتوگوي سفير ايران با ماهنامه تجارت خاورميانه به شرح زير است.
سؤال: حجم تجارت بين ايران و تركيه در سال ۲۰۱۰ چقدر بود؟ هدف دو كشور در پايان سال ۲۰۱۱ چقدر است؟
حسينپور: ما پس از انقلاب اسلامي ايران در سال ۱۹۷۹، تا زماني كه حزب عدالت و توسعه بر روي كار آمد، نتوانسته بوديم مناسبات حسنهاي در عرصههاي مختلف با تركيه برقرار كنيم. با روي كار آمدن حزب عدالت و توسعه، فضا كمي تغيير يافت. ولي باز هم مناسبات تجاري و اقتصادي در سطح مطلوب نبود. البته تا سه سال پيش كه من براي پست سفارت در آنكارا منصوب شدم، با مدنظر قرار دادن نقاط مشترك موجود بين دو كشور، جهت توسعه مناسبات تلاش ميكنم.
ما مرزهاي آرامش و سكونت ۴۰۰ ساله داريم. ولي اين دوره آرام را به طور كافي مورد استفاده قرار نداديم. اگر به نقاط مشترك توجه كنيم، خواهيم ديد كه مناسبات ما درست برعكس اروپاييها توسعه يافته است. آنها از مناسبات با همسايگان به نحو احسن بهرهمند ميشوند. زماني كه در سال ۲۰۰۸ من وارد تركيه شدم، حجم تجارت بين دو كشور ۷ ميليارد دلار بود. ما اين رقم را تا ۱۰ ميليارد دلار افزايش داديم. البته در سال ۲۰۰۹ بر اثر بحران اقتصادي جهاني، حجم تجارت بين دو كشور كمي كاهش يافت. ولي با پشت سر گذاشته شدن بحران، رشد مهمي در مناسبات دو كشور مشاهده شد و براي اولين بار از مرز ۱۰ ميليارد دلار گذشته و به ۱۱ ميليارد دلار رسيد.
در سه ماهه اول سال جاري نيز در مقايسه با دوره مشابه سال گذشته، افزايش ۷۴ درصدي مشاهده مي شود. اگر در شرايط مشابه به فعاليتهاي خود ادامه دهيم و با وضعيت ديگري مواجه نشويم، امسال حجم تجارت بين دو كشور از مرز ۱۵ ميليارد دلار خواهد گذشت. اين وضعيت در مناسبات ايران و تركيه بي سابقه است.
سؤال: چه محصولات و كالاهايي بين ايران و تركيه مبادله ميشود؟
حسينپور: خوشحاليم از اينكه در نتيجه خريد و فروش چندين سال اخير، تنوع محصولات و كالاها افزايش يافته است. انرژي، از جمله نفت، گاز طبيعي و مشتقات آن در رأس محصولات وارداتي تركيه از ايران قرار دارد. اما در سال ۲۰۱۰ و در اوايل سال ۲۰۱۱ به خريد و فروش كالاهاي متفاوت روي آورديم. يعني كالاهايي غير از نفت به تركيه صادر ميكنيم و در عين حال تركيه نيز به صدور كالاهاي متفاوتي به ايران روي آورده است. اين نيز به معناي صادرات و واردات متنوع در چارچوب مناسبات و به واسطه قراردادهاي امضا شده بين دو كشور در آينده است.
* سفر هيئتي از ايران به تركيه در زمينه اكتشاف نفت در اين كشور
سؤال: درباره تحولات بين ايران و تركيه در خصوص انرژي قدري توضيح دهيد؟
حسينپور: ما پارهاي فعاليتها در زمينههاي گاز طبيعي، نفت و برق انجام ميدهيم. ما به همراه دوستان ترك، براي صدور گاز طبيعي به اروپا، حتي به سوريه تلاش ميكنيم. فعاليتها و مذاكرات اوليه در اين زمينه انجام و توافقاتي نيز حاصل شده است. تركيه بين غرب و شرق قرار دارد. ما هم گاز طبيعي داريم. بايد به واسطه تركيه، اين گاز را به كشورهاي اروپايي صادر كنيم.
اخيراً قرارداد ۶ ميلياردي در زمينه برق به امضا رسانديم. بدين وسيله نيروگاههاي مشتركي در مناطق نزديك به مرز تاسيس خواهيم كرد. بخشي از برق توليدي، در تركيه مصرف خواهد شد، بخش ديگر نيز به لبنان و سوريه صادر خواهد شد. اين يك تحول بزرگ بين ايران و تركيه است. امضاهاي اوليه در اين زمينه صورت گرفته است. در خصوص گاز طبيعي، اگر تركيه به گاز احتياج داشته باشد، به جاي خريد از ساير كشورها، آمادهايم نياز تركيه را برطرف كنيم.
همانگونه كه مطلع هستيد تركيه ثروتهاي زيرزميني نظير گاز طبيعي ندارد ولي صادرات اين كشور روز به روز افزايش مييابد. البته كارخانهها نيز به انرژي نياز دارند. ما به عنوان كشور دوست و برادر تركيه، آمادهايم اين انرژي را تامين كنيم. به فعاليتها جهت استفاده از انرژي هم در داخل و هم كشورهاي همسايه ادامه ميدهيم.
در خصوص نفت نيز، در آينده بسيار نزديك هيئتي از ايران به تركيه خواهد آمد. پارهاي قراردادها نظير همكاري در زمينه اكتشاف نفت در تركيه وجود دارد. البته اين فعاليتها با سرمايه گذاري تركيه انجام خواهد يافت. اگر قرارداد مربوطه به امضا برسد، فعاليت بزرگي در محدوده خويش خواهد بود.
سؤال: شركتهاي ترك براي صادرات به ايران، با مشكل بوروكراسي در مرز مواجه هستند. آيا از اين مسئله مطلع هستيد؟
حسينپور: اگر اين پاسخها منعكس شوند، دوستان ترك ما نيز ميتوانند در برطرف كردن مسائل كمك كنند. در حال حاضر فعالترين مرز ما در خصوص واردات و صادرات، مرز گوربولاك در آغري ميباشد و متأسفانه همواره شمار زيادي از كاميونها در مرز منتظر هستند. اين مسئله بيشتر از طرف ترك سرچشمه ميگيرد. در ۲ ماه اخير، ۲ بار نامه فرستاديم و درخواست كرديم سيستم دو شيفتي در مرز پياده كنند.
پرسنل مرزي ما به طور ۲۴ ساعت در مرز فعاليت ميكنند. ولي پرسنل طرف ترك، ۲۴ ساعته كار نميكنند. از اين رو خودروها به صف ميايستند. در پاسخ به ما گفتند كه رايانههاي مرزي خراب شده است. ۱۵ روز پيش با استاندار آغري صحبت كردم. همچنين با قائم مقام گمرك شما نيز ديدار كرده و خواستم كه در اين خصوص بازنگري كنند.
اگر مجله شما اين مسئله را مطرح كند، دوستان ترك ما نيز به اين موضوع متمركز شده و راهحلي ميانديشند ولي ميخواهم خبر خوبي به شما بدهم. زماني كه من به تركيه آمدم، دو مرز فعال بين ايران و تركيه بود. ما تصميم گرفتيم شمار اين مرزها را به ۵ برسانيم. سه ماه پيش مرز كاپي كوي ـ رازي را به عنوان مرز جديد بين دو كشور افتتاح كرديم. اين مرز اكنون براي تردد خودروهاي شخصي آزاد است. در ماه سپتامبر نيز براي تردد كاميون ها باز خواهد شد.
اين امر، موجب كاهش حجم ساير مرزها خواهد شد. مرز ديگر را در منطقه اغدير ـ ديلوجو باز خواهيم كرد. فعاليتها و مذاكرات اوليه در اين زمينه انجام شده است.
انشاءالله نتايج مثبتي از مذاكرات حاصل خواهد شد. فعاليت بزرگ ديگري كه قصد داريم با همكاري دوستان تركمان انجام دهيم، دروازه مشترك گمركي است. در اين راستا، تفاهمات اوليه حاصل و به كابينه وزرا ارجاع داده شده است. انتظار داريم كابينه جديد وزرا اين قرارداد را تصويب كند.
بدين ترتيب دوستان ترك ما به منطقه مرزي رفته و فعاليتها در مرزهاي گوربولاك و اسن دره را آغاز خواهند كرد. در صورتي كه اين فعاليتها تحقق يابند، ميتوانيم كارهاي بزرگي انجام دهيم. البته طرف ترك اعلام كرده كه جادههاي نزديك به مرز را نيز تعمير خواهند كرد. زيرا برخي از جادههاي منتهي به مرز در طرف تركيه خراب هستند. توسعه مناسبات ايران و تركيه، موجب افزايش متقابل شمار توريستها نيز شده است. مناطق مورد بحث، به جادههاي درجه يك نياز دارند. جادههاي طرف ايران درجه يك بوده و آزاد راه هستند. اميدواريم دوستان ترك جادههاي طرف تركيه را ترميم كنند. بدين وسيله رفت و آمدها به راحتي انجام خواهد شد. اگر اين گونه شود، هزينههاي تردد كاهش يافته و كالاها به سرعت حمل و نقل خواهند شد.
* تشكيل دادگاه داوري بين ايران و تركيه
سؤال: يك شركت ترك كه در ايران سرمايه گذاري كرده و به اين كشور صادرات انجام ميدهد، در صورت مواجه شدن با هرگونه مسئله تجاري به كجا بايد مراجعه كند؟
حسينپور: چنين چيزي ممكن نيست. زيرا شايد در دنيا ايران تنها كشوري باشد كه در صورت سرمايه گذاري از سوي يك تبعه خارجي در اين كشور، سرمايه وي از سوي دولت تضمين ميشود. شركتهايي كه با چنين مسائلي مواجه شوند حتماً به ما مراجعه كنند. تا به امروز نيز با چنين موقعيتي مواجه نشديم.
ما با آقاي "ريفات حيسارجيكلي اوغلو " رئيس اتحاديه اتاقها و بورسهاي تركيه مذاكره كرديم. به احتمال زياد در آينده بين دو كشور يك دادگاه داوري تشكيل خواهيم داد. اين پروژه هنوز در مرحله ابتدايي است. ولي با تحقق اين امر، كارفرمايان ترك و ايراني بسيار خشنود خواهند شد. خداي نكرده حتي در صورت وقوع كوچترين اختلاف، موضوع به اين دادگاه داوري انتقال خواهد يافت. تاكنون اين موضوع را با هيچ كس در ميان نگذاشتيم، زيرا يك ماه است كه در دستور كار ما قرار گرفته و براي تحقق اين پروژه تلاش ميكنيم.
سؤال: در تركيه و در غازي آنتپ، شركتهاي ترك چگونه ميتوانند مواد اوليه مورد نياز خود را از ايران تأمين كنند؟
حسينپور: مواد شيميايي ايران از كيفيت بالايي برخوردار بوده و از جمله محصولات فرعي نفت ميباشند. شما به اين مواد احتياج زيادي داريد. ما در استانبول يك دفتر پتروشيمي داريم. ۲ سال پيش يكي از سرمايه گذاران شما يك حوزه نفت واقع در جنوب ايران را خريد. از آنجا نيز سود بالايي به دست ميآورد. در چارچوب موضوعات و مناسباتي كه مطرح كردم نه تنها در زمينه پتروشيمي، بلكه در زمينههاي مختلف از جمله صنايع و كشاورزي نيز مذاكرات بسيار خوبي ميتوان انجام داد.
حتي من به استاندار كرمانشاه در سفرش به غازي آنتپ در خصوص امضاي يك مكانيسم سه جانبه بين كرمانشاه، غازي آنتپ و حلب پيشنهاد دادم. در اين زمينه نيز توافق حاصل شد. شما نيز ميتوانيد در رابطه با اين موضوع براي متقاعد كردن حلب تلاش كنيد.
معتقدم كه اين فعاليت سه جانبه دستاوردهاي مهمي براي اقتصاد ۳ استان در برخواهد داشت.
سؤال: در رابطه با موضوع گردشگري بين تركيه و ايران توضيحاتي ارائه دهيد؟
حسينپور: طي ۳ سال اخير با توسعه روابط، هيئتهاي زيادي بين دو كشور تبادل شد. ما در نظر ملت ايران از تركيه تابلوي زيبايي ترسيم كرديم. به موازات اين فعاليتها نيز تعداد گردشگران ايراني كه از تركيه بازديد ميكنند، افزايش يافت. خوشبختانه سال گذشته در خصوص تعداد گردشگران به سطح مطلوبي دست يافتيم. تعداد ۲ ميليون گردشگر از ايران به تركيه آمدند. اين رقم در ۳ ماه اول سال جاري نيز افزايش نشان داد. اگر وقايع سوريه صورت نميگرفت به صراحت ميتوانم بگويم كه تعداد گردشگران ما به ۵/ ۲ ميليون نفر افزايش مييافت. زيرا همانطور كه ميدانيد بخش اعظمي از گردشگران ايراني از ايران به تركيه و از اينجا نيز به سوريه سفر ميكنند.
در ۳ ماه اول سال ۲۰۱۱ عليرغم وقايع سوريه تعداد گردشگران ايراني كه از تركيه بازديد كردند، افزايش يافت. ولي مسلماً مسئله سوريه تعداد گردشگران ايراني كه به تركيه ميآيند را نيز تحت تأثير قرارداد. همراه با برقراري آرامش در سوريه شاهد افزايش مجدد تعداد گردشگران خواهيم بود.
* گشايش كنسولگري ايران در "وان "
سؤال: آيا امكان گشايش كنسولگري و رايزني تجاري ايران در منطقه آناتولي جنوب شرقي وجود دارد؟
حسينپور: ما نيز خواستار اين موضوع هستيم ولي همانطور كه ميدانيد براي گشايش كنسولگري بايد هزينهاي را متقبل شد. در حال حاضر ما در تركيه ۳ كنسولگري داريم. در نظر داريم انشاءالله يك كنسولگري نيز در آينده در "وان " باز كنيم.
ما ميخواهيم به جاي ۳ كنسولگري ۳۰ كنسولگري در تركيه داشته باشيم ولي به دليل عدم برخورداري از امكانات مادي، كشورها نميتوانند اين قضيه را عملي كنند. مسلماً اين بدان معنا نيست كه با غازي آنتپ همكاري نخواهيم كرد. شما در حال حاضر در طول سال از بسياري از شهروندان ايراني مهماننوازي ميكنيد. من در اينجا به خاطر مهماننوازي از ايرانيها تشكر ميكنم. اميدوارم اين علاقه روز به روز افزايش يابد. ايرانيها با خاطرات زيبا غازي آنتپ را ترك ميكنند. اين رفتار زيبا هميشه موجب افزايش تعداد گردشگران خواهد شد.
سؤال: در تركيه نمايشگاههاي مختلفي برپا ميشود، حضور شركتهاي ايراني در اين نمايشگاهها چگونه است؟
حسينپور: ما سال گذشته و ۲ سال قبل از آن در نمايشگاه كشورهاي همسايه خاورميانه كه در غازي آنتپ برگزار شد، شركت كرديم. حتي ما امسال از مسئول تنظيم كننده نمايشگاه انتقاد كرديم. آنها اطلاعات لازم را در اختيار ما قرار ندادند. در غير اين صورت امسال نيز حضور مييافتيم. ولي متأسفانه امسال به دليل اطلاع رساني ناقص، ما در نمايشگاه شركت نداشتيم.
شايد وضعيت سوريه نيز تا حدودي مؤثر واقع شد. ولي ميتوانم اين قول را به شما بدهم كه هر وقت در هر كجاي تركيه نمايشگاهي كه شركت هاي ايراني بتوانند در آن شركت داشته باشند، برپا شود ما نيز با كمال ميل در آن شركت خواهيم كرد.
غازي آنتپ براي ما محل مهمي است. بين شما و سوريه لغو رواديد وجود دارد و ما نيز همينطور. از اين رو ملتهاي ما ميتوانند در اين راستا روابط خوب و داد و ستد داشته باشند. در مرز جديدي كه ما اخيراً در رازي باز كرديم فاصله ما با غازي آنتپ كاهش يافت. بدين ترتيب ۲۰۰ كيلومتر به يكديگر نزديكتر شديم.
سؤال: نظر شما در مورد تحصيل دانشجويان ايراني در دانشگاههاي تركيه چيست؟
حسينپور: تعداد زيادي از دانشجويان ايراني در تركيه مشغول به تحصيل هستند. تقريبا ۱۲۰۰ دانشجوي ايراني در تركيه تحصيل ميكنند كه رقم رضايت بخشي است. البته اكثر اين دانشجويان در دانشگاههاي شهرهاي استانبول، آنكارا و ازمير مشغول تحصيل هستند ولي در شهرهاي ديگر هم دانشجوي ايراني داريم. لذا مانعي در سر راه تحصيل آنها در دانشگاههاي سراسر تركيه وجود ندارد.
در نتيجه فعاليتهايي كه اخيرا انجام شد، بسياري از دانشگاههاي تركيه مورد قبول وزارت علوم ايران قرار گرفتند. اين امر باعث ميشود كه تعداد بيشتري از دانشجويان ايراني به تركيه بيايند. با كمال ميل از اعزام دانشجو به دانشگاههاي استان غازي آنتپ حمايت ميكنيم. ما به دوستان تركيهاي خود پيشنهاد كرديم كه يكي از دانشگاههاي خصوصي ايران در تركيه دانشگاه تاسيس كند. در پاسخ گفته شد كه در چارچوب قوانين اين امر امكانپذير نيست ولي سر انجام قرار شد يكي از دانشگاههاي خصوصي بزرگ ايران با يكي از دانشگاههاي خصوصي تركيه همكاري كند. اين كار را ميتوان با يكي از دانشگاههاي خصوصي غازي آنتپ هم انجام داد. ميتوانيم پلي بين دو دانشگاه باشيم.
سؤال: شركتهايي كه در تركيه در حوزه بهداشت فعاليت دارند چگونه ميتوانند به بازارهاي ايران دست پيدا كنند؟ آيا پيامي براي اين دسته از كارفرمايان ترك داريد؟
حسينپور: امروز بهترين همكاريها را با وزارت بهداشت تركيه داريم. وزير بهداشت تركيه به ايران سفر كرد. همچنين وزير بهداشت ايران هم به تركيه سفر كرد. يك كميته مشترك همكاري تشكيل شد. اين كميته در مورد خريدار دارو فعاليت دارد، زيرا بسياري از داروهاي ايران در داخل توليد ميشود. دوستان ترك مايل بودند برخي از داروها را از ايران خريداري كنند. همچنين براي تبادل تجربيات هم تلاش خواهد شد. تبادل متقابل اساتيد دانشگاهي صورت خواهد گرفت. در بسياري از اين موارد به توافق رسيدهايم. هيئتها به طور متقابل ديدارهايي را انجام دادهاند. در ماه آينده هيئت ديگري هم از ايران به تركيه خواهد آمد. لذا موضوعي كه مطرح كرديد اجرا شدني است. ما به موفقيتهاي بزرگي در زمينه پزشكي دست پيدا كردهايم. لذا حوزه همكاري بين دو كشور وجود دارد.
سؤال: قدري در خصوص خودتان بفرماييد؟
حسينپور: من متولد سال ۱۹۵۴ هستم و در شهر مسجد سليمان در جنوب ايران متولد شدم. مهمترين ويژگي اين شهر اين است كه اولين چاه نفت ايران در اين شهر پيدا شد. لذا يك شهر نفتي است. بعد از انقلاب اسلامي وارد وزارت امور خارجه ايران شدم. قبل از انقلاب در خارج از ايران به تحصيل مشغول بودم. به همراه انقلابيون فعاليت ميكرديم. اولين ماموريت من در كشور تانزانيا بود. ۲۶ و يا ۲۵ سال سن داشتم. همانطور كه ميدانيد بعد از انقلاب بسياري از افراد پستهاي خود را ترك كردند و جوانان به جاي آنها وارد شدند. ۳ سال در تانزانيا انجام وظيفه كردم. سپس به ماموريت خود در وزارت امور خارجه بازگشتم و مسئوليت حوزهاي كه شامل تركيه هم ميشد را برعهده گرفتم و سپس رئيس اين بخش شدم. اين دوره مصادف بود با دوره مرحوم تورگوت اوزال در تركيه. سپس در سن ۳۲ سالگي در اتيوپي سفير شدم. بعد از پايان ماموريت در اين كشور به ايران باز گشته و پست تشريفات را بر عهده گرفتم. در اين دوره به مدت ۹ سال به ماموريت خارجي نرفتم. سپس در سال ۱۹۹۹ در استانبول سركنسول شدم. پس از ۴ سال ماموريت در استانبول به ايران بازگشته و به مديريت تشريفات وزارت امور خارجه ادامه دادم. ۳ سال گذشته هم به عنوان سفير به آنكارا آمدم. من و خانوادهام علاقه زيادي به تركيه داريم. از اين بابت بسيار خوشحال هستم كه در دوره من، روابط بين دو كشور به سطح عالي رسيده است. من داراي ۵ فرزند هستم. ۳ فرزندم در ايران و دو تا از آنها در آنكارا پيش خود من زندگي ميكنند. ۳ فرزند من در ايران دانشجو هستند. كوچكترين فرزند من دختر و ۶ سال سن دارد. به ورزش علاقه زيادي دارم. در اسب سواري و پرش از مانع داراي ركورد هستم. به گلف و تنيس نيز علاقه زيادي دارم و در رشته تكواندو داراي كمربند هستم. در منطقه خود در مسابقات بوكس باشگاهي شركت كرده بودم. با تمامي رشتههاي ورزشي آشنايي دارم. هم اكنون هم هفتهاي يك روز به اسب سواري و شنا ميروم. كارمندان سفارتخانه را هم مجبور ميكنم كه ورزش كنند.
سؤال: به تمامي رشتههاي ورزشي علاقه داريد. آيا به فوتبال هم علاقه داريد و ديدگاه شما نسبت به باشگاه فوتبال غازي آنتب اسپور چيست؟
حسينپور: من در سنين كودكي فوتبال بازي ميكردم. تيم غازي آنتپ بايد كمي بيشتر پول خرج كند و كادر خود را تقويت كند. اگر مسئولان تيم فوتبال غازي آنتپ اسپور آماده باشند ميتوانم براي ايجاد خواهر خواندگي اين تيم با يكي از تيمهاي حرفهاي ايران اقدام كنم. ميتوانيم بازي دوستانه هم با تيم غازي آنتپ داشته باشيم. هم اكنون تلاش ميكنيم دو تيم قيصري اسپور و بورسا اسپور را با دو تيم ايران خواهر خوانده اعلام كنيم.
سؤال: نظر شما در رابطه با مجله كسب و كار خاورميانه چيست؟
حسينپور: مجله خوبي تهيه ميكنيد. كار سختي است. فكر ميكنم انتشار يك مجله به سه زبان تركي، انگليسي و عربي كار زيادي لازم داشته باشد. رسانهها نقش مهمي در گسترش روابط بين كشورها بازي ميكنند. اين نقش ميتواند مثبت و يا منفي باشد. متأسفانه برخي از رسانههاي تركيه در ۳۲ سال بعد از انقلاب نقش منفي داشتهاند. اين كار در مقابل كشور همسايه و دوست پسنديده نيست ولي اگر رسانهها در راستاي توسعه روابط قدم بردارند، كمكهاي بزرگي را ميتوانند، انجام دهند. قطعا انتشار اين مجله به گسترش روابط تركيه با ساير كشورهاي همسايه كمك خواهد كرد.