نقش "کارگزاران سایه" در کاهش تاثیر تحریم بر اقتصاد روسیه

علیرغم تحریم‌های غرب علیه روسیه به دلیل جنگ اوکراین، مسکو به لطف شبکه‌ای از واسطه‌ها در آسیای مرکزی به ثبت نرخ رشد اقتصادی قوی ادامه داده است. بر اساس گزارش منتشر شده در وب سایت ژئوپلیتیک، روسیه در سال ۲۰۲۳ به رشد اقتصادی ۳.۶ درصدی دست یافت و با وجود ۱۴ بسته تحریمی که اتحادیه اروپا تاکنون اعمال کرده است، پیش بینی می‌شود این نرخ در سال ۲۰۲۴ به ۳.۲ درصد برسد.
تحریم‌هایی که صادرات انرژی روسیه، به ویژه نفت و گاز را هدف قرار می‌دهد، برای برهم زدن اقتصاد این کشور کافی نبود. بر اساس این گزارش، این امر به دلیل ادامه حمایت دولت از مصرف داخلی و همچنین حمایت «کارگزاران سایه» از کشتی‌های نفتکشی است که از تحریم‌ها دوری می‌کنند. مهمتر از آن، نقش عمده کشور‌های آسیای مرکزی به عنوان میانجی‌های اقتصادی است.
رونق در آسیای مرکزی
ارقام نشان می‌دهد که کشور‌های آسیای مرکزی در نتیجه این پویایی‌ها شاهد رشد اقتصادی غیرمنتظره بوده اند. در این گزارش از قزاقستان به عنوان نمونه یاد شده است، زیرا صادرات آن به روسیه از ۴۰ میلیون دلار در سال ۲۰۲۱ به ۲۹۸ میلیون دلار در سال ۲۰۲۳ افزایش یافته است. واردات لوازم الکترونیکی قزاقستان از اروپا نیز به میزان قابل توجهی افزایش یافته است که نشان می‌دهد قزاقستان به واسطه‌ای برای انتقال محصولات اروپایی به روسیه تبدیل شده است و به طور قابل توجهی اقتصاد این کشور را تقویت می‌کند.

اقتصاد کشور‌های دیگر مانند ارمنستان، آذربایجان، گرجستان و ترکیه نیز به همین ترتیب گسترش یافته اند.بر اساس گزارش قبلی اکونومیست، صادرات اتحادیه اروپا به این کشور‌ها در سال ۲۰۲۳ نسبت به سال ۲۰۲۱، ۵۰ درصد افزایش یافته است که نشان دهنده تغییر تجارت مستقیم با روسیه از طریق واسطه‌ها در آسیای مرکزی است.
در مواجهه با این چالش ها، غرب به اعمال تحریم‌های ثانویه علیه شرکت‌های ارمنستان و ازبکستان متوسل شد. با این حال، به نظر می‌رسد این استراتژی بیشتر شبیه به بازی موش و گربه است، زیرا شرکت‌های جدیدی به وجود می‌آیند تا جایگزین آن‌هایی شوند که به گفته ژئوپولیتیک در لیست سیاه قرار گرفته‌اند.
علاوه بر این، تیرگی روابط با کشور‌های آسیای مرکزی خطری را برای اتحادیه اروپا به همراه دارد که اکنون به طور فزاینده‌ای به گاز طبیعی کشور‌هایی مانند آذربایجان وابسته است. اما شواهدی وجود دارد که حاکی از تأثیر تحریم‌ها است. بر اساس گزارش منتشر شده از سوی "اینسایدر"، واردات روسیه از ترکیه طی ۶ ماه ۳۰ درصد کاهش یافته است. همچنین تجارت با چین نیز پس از افزایش قابل توجه، به دلیل افزایش احتیاط در بخش بانکی کاهش یافت.
اما ژئوپلیتیک معتقد است که این امر روسیه را قادر می‌سازد تا به بهره‌برداری از شبکه واسطه‌های خود در آسیای مرکزی برای دور زدن تحریم‌ها ادامه دهد، در حالی که غرب در تلاش برای توقف این جریان تجاری مخفی که اقتصاد روسیه را تقویت می‌کند با چالش‌های بزرگی روبرو است.