صندوق نفت جمهوری آذربایجان منبع مالی پروژه های اقتصادی بزرگ

به گزارش ایرنا، جمهوری آذربایجان، در اواخر دهه نود قرن بیستم، پس از کسب اولین درآمدهای نفتی از توسعه میادین انرژی در دریای خزر با همکاری شرکتهای فراملی نفتی،اقدام به تاسیس صندوق دولتی نفت در سال 1999 میلادی کرد .
این کشور پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی و در بدو استقلال ملی، بدلیل قطع ارتباط اقتصادی با کشورهای خارجی در شرایط اقتصادی اسف انگیزی قرار گرفت و صنعت نفت و گاز این کشور نیز متاثر از نبود سرمایه گذاری در رکود کامل بسر می برد .
با امضای اولین قرارداد نفتی در سال 1994میلادی میان جمهوری آذربایجان و شرکت های فراملی معروف جهان برای اجرای سه میدان نفتی 'آذری - چراغ – گونشلی ' در دریای خزر پایه احیای اقتصاد از جمله صنعت نفت و گاز این کشور گذاشته شد .
منابع رسمی مجموع درآمد جمهوری آذربایجان از توسعه میادین نفتی ' آذری- چراغ – گونشلی ' در همکاری با شرکت های فراملی نفتی در دریای خزر را بیش از 137 میلیارد دلار اعلام کردند .

*** اهداف تاسیس صندوق دولتی نفت
هدف از تاسیس صندوق دولتی نفت جمهوری آذربایجان، ذخیره و استفاده بهینه از درآمدهای نفتی اعلام شده است .
دولت جمهوری آذربایجان حفظ ثبات اقتصادی کلان ، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و نیز توسعه حوزه های غیر نفتی اقتصاد ، تامین مالی پروژه های اقتصادی مهم برای نایل شدن به پیشرفت های اقتصادی ،تقسیم عادلانه درآمدهای نفتی میان نسل فعلی و آینده و ذخیره کردن این درآمدها برای نسل آینده را از اهداف تاسیس و فعالیت صندوق دولتی نفت اعلام کرده است .
** ساختار و مدیریت صندوق دولتی نفت
صندوق دولتی نفت جمهوری آذربایجان، زیر نظر شورای نظارت فعالیت دارد که ریاست به آن بر عهده نخست وزیر است.
برنامه سالانه استفاده از منابع و دارایی های در شورای صندوق، تدوین و برای تایید به رئیس جمهوری ارایه می کند .
بخشی از دارایی های صندوق دولتی نفت جمهوری آذربایجان به شکل ارزهای خارجی مختلف در بانک های معتبر جهان پس انداز و عواید حاصل از این پس اندازها بعنوان درآمد به این صندوق واریز می شود .

*** طرح های اجرا شده
صندوق دولتی نفت درحال حاضر منبع اصلی تامین مالی طرح های اقتصادی بزرگ این کشور است.
جمهوری آذربایجان از سال 2002 تا 2006 میلادی، با استفاده از منابع صندوق دولتی نفت برای اجرای طرح احداث خط لوله نفتی 'باکو - تفلیس - جیهان' و برای تامین مالی سهم 25 درصدی خود در این طرح انرژی فراملی،در مجموع 298 میلیون منات هزینه کرده است .
این کشور تا به حال برای ایجاد دالان گازی جنوب ، یک میلیارد و 232 میلیون دلار از دارایی های صندوق دولتی نفت را هزینه کرده است .
ایجاد دالان گازی جنوب برای انتقال گاز طبیعی این کشور از میدان 'شاهدنیز' در دریای خزر به بازارهای اروپا است .
جمهوری آذربایجان همچنین یک میلیارد و 663 میلیون منات از دارایی های صندوق دولتی نفت را برای ساخت پالایشگاه 'استار ' در خاک ترکیه اختصاص داده است .
پایه این پالایشگاه به ظرفیت 10 میلیون تن در سال 2011 میلادی طی مراسمی با حضور روسای جمهوری آذربایجان و ترکیه در نزدیکی شهر ازمیر ترکیه گذاشته شده است .
مجموع سرمایه گذاری مورد نیاز برای راه اندازی این واحد تولیدی 5.6 میلیارد دلار برآورد می شود .
جمهوری آذربایجان در قالب طرح ریلی باکو –تفلیس – قارص نیز 580 میلیون منات از دارایی های صندوق دولتی نفت اختصاص داده است .
ساخت خط آهن باکو ـ تفلیس ـ قارص به طول 326 کیلومتر از سال 2008 آغاز و در سال 2017 میلادی مورد بهره برداری قرار گرفته است .
جمهوری آذربایجان در قالب این طرح 200 میلیون دلار وام از دارایی های صندوق نفت به مدت 25 سال برای ساخت بخش گرجستانی این خط ریلی به دولت این کشور اختصاص داده است .
از محل منابع صندوق دولتی نفت ، دو میلیارد و 187 میلیون منات برای بهبود رفاه آوارگان جنگی آذربایجانی ، 779 میلیون منات برای اجرای طرح آبرسانی اغوز- قبله - باکو ، یک میلیارد و 398 میلیون دلار برای بازسازی شبکه آبرسانی سامور – آبشرون ، تزریق سه میلیارد و 949 میلیون منات به بانک مرکزی جمهوری آذربایجان ، تزریق 82 میلیارد و 225 میلیون منات به بودجه عمومی ، 207 میلیون منات برای اجرای برنامه آموزش جوانان آذربایجانی درخارج از کشور صرف شده است .
** ابهام در مورد استفاده از منابع صندوق نفت
برخی کارشناسان اقتصادی بر این باورند که درآمدهای نفتی این صندوق بطور اقتصادی و موثر هزینه نمی شود .
کار به جای کشیده شده که نیروهای مخالف، دولت را به اختلاس 150 میلیارد دلار از درآمدهای نفتی متهم کردند که البته صحت این رقم قابل اعتماد نمی باشد .
رشاد حسن اف، کارشناس اقتصادی چندی پیش در گفت و گو با روزنامه 'ینی مساوات ' چاپ باکو ، اظهار داشت که جمهوری آذربایجان از فروش ذخایر انرژی تا به حال 145 میلیارد دلار درآمد داشته و نزدیک به 115 میلیارد دلار آن را هزینه و باقی مانده را در صندوق دولت نفت ذخیره کرده است .
وی افزود: صندوق دولتی نفت از مدیریت این درآمدهای نفتی سالانه نزدیک به 1.5 میلیارد دلار درآمد دارد که به ذخایر صندوق اضافه می شود.
حسن اف، با اشاره به اینکه آمار ذکر شده در شرایط فعلی برای کشوری چون جمهوری آذربایجان آمار قابل توجهی است، افزود: بخش عمده درآمدهای نفتی در یک مدت کوتاه هزینه شده که بیشتر آن هم برای اجرای طرح های زیر ساختی اختصاص یافته است .
این کارشناس اقتصادی همچنین با اشاره به اینکه طرح های زیر ساختی از جمله طرح های پر ریسک در جهان تلقی می شود ، گفت : در این طرح ها موارد فساد بیشتر بروز می کند که این امر نیز ابهاماتی در مورد سیاست دولت در زمینه هزینه درآمدهای نفتی ایجاد کرده است .
حسن اف افزود: جمهوری آذربایجان بخش عمده این درآمدها را برای اجرای پروژه های زیر ساختی هزینه کرده و در مراحل بعدی نیز تخلفات جدی در اجرای این طرح ها و هزینه شدن غیر اقتصادی این درآمدها بروز کرده است .
وی یکی از دلایل بروز رکود اقتصادی پس از سال 2014 میلادی در جمهوری آذربایجان را بهره برداری غیر اقتصادی از این درآمد ها عنوان کرد و گفت : بر اثر ورود درآمدهای نفتی کلان، اقتصاد جمهوری آذربایجان به اقتصادی با محوریت مصرف تبدیل شد و کشورمان با استفاده از درآمدهای نفتی کلان ، بصورت بی رویه ای به واردات روی آورده بود که این وضعیت مانع توسعه اقتصادی واقعی می شد .
وی افزود: وابستگی به درآمد های نفتی و کاهش قیمت نفت در بازارهای جهانی منجر به بحران جدی در کشورهای نفت خیز شد .
این کارشناس اقتصادی تاکید کرد که بهترین راه در مدیریت درآمدهای نفتی اعمال محدودیت برای استفاده از این درآمدها در یک مقطع زمان مشخص است.
حسن اف گفت: از سال 2014 میلادی روند کاهش تزریق درآمدها به بودجه عمومی مشاهد می شود ولی با این هم گرایش استفاده دولت از این درآمدها برای اهداف مختلف مشاهده می شود. https://ccsi.ir//vdcjtie8.uqeyyzsffu.html