استعفاي مقامات ارتش تركيه و تزلزل دولت

مقامات ارشد ارتش تركيه با استعفاي خود شكافي در قدرت ايجاد كردند كه جز با خود آن‌ها پر نمي‌شود.
به گزارش خبرگزاري فارس، نشريه "نيوزويك " در مقاله‌اي به قلم "سونر جاگاپتاي " مدير برنامه پژوهشي تركيه در انديشكده "واشنگتن براي مطالعات خاور نزديك " مي‌نويسد: كودتاي وارونه رهبران ارتش تركيه كه به شكل استعفا نشان داده شده براي به زانو درآوردن حزب عدالت و توسعه است و تا زماني كه اين دو به توافق نرسند، وضعيت اين كشور با بي‌ثباتي روبه‌رو خواهد بود.

* مقامات ارتش تركيه با استعفاي خود دولت را متزلزل ساختند
ارتش تركيه پيش از اين نيز كودتاهايي را به نمايش گذاشته بود، اما هيچ‌كدام شبيه مورد اين هفته نبود: آن‌ها با استعفاي خود، شكافي در قدرت ايجاد كردند كه باعث عدم ثبات دولت شود و به اين شكل نشان دادند كه چقدر كشور به آنها نيازمند است.

* اين بار كودتا، "كودتايي وارونه " بود

ارتش تركيه كودتاهاي بسياري را عهده‌دار بوده است، برخي با زور و برخي ديگر با حكم و فرمان دولتي. اما پيش از اين هرگز حركتي را كه روز جمعه به نمايش گذاشتند، نشان نداده بودند؛ آن‌ها "كودتايي وارونه " را نشان دادند كه نه با قدم گذاشتن به مركز عرصه سياست، كه با خروج از كار، از طريق شيوه‌اي اعتصابي از جانب رهبران ارشد، معني پيدا مي‌كرد.

روز جمعه، ژنرال "ايسيك كوشانر "، رئيس ستاد ارتش تركيه و فرماندهان نيروهاي زميني، هوايي، و دريايي استعفا كردند. تاكنون اين همه فرمانده ارشد ارتش تركيه همزمان با هم از ارتش بيرون نرفته بودند.

* استعفاي رهبران ارتش اعلام انتهاي روند سازش آنها با حزب اردوغان بود

از سال ۲۰۰۲ به اين طرف كه حزب اسلام‌گراي عدالت و توسعه (آ.ك‌.پ)، ائتلافي متشكل از محافظه‌كاران، اسلام‌گرايان و اسلام‌گرايان اصلاح‌طلب، در تركيه به قدرت رسيدند، روابط بين حزب "آ.ك‌.پ " و ارتش پرتنش شد. اما ارتش تاكنون تحمل كرده و كنار آمده بود. با استعفاي رهبران، ارتش تركيه بالأخره به حزب "آ.ك‌.پ " اعلام كرد كه: "ما ديگر تحمل كارهاي شما را نداريم. از اين به بعد تيم خود را درست كنيد و بر سر كار بگذاريد - البته اگر مي‌توانيد. "

*براي حزب "آ.ك‌.پ " دشوار است كه افسران عالي‌رتبه طرفدار خود را بيابد

مشكلي كه اكنون حزب "آ.ك‌.پ " با آن روبه‌روست اين است كه شايد جمع كردن ارتش موافق با خود برايش ممكن نباشد. تمامي افسران ارتش تركيه يك نوع آموزش مي‌بينند و همان نظم و انضباط و تعهد به سكولاريسم و در نتيجه مخالفت با حزب "آ.ك‌.پ " را دارند كه اين رهبران داشتند. يافتن افسران عالي‌رتبه‌اي كه پشتيبان اين حزب باشند براي "آ.ك‌.پ " دشوار است.

* دو گزينه براي تركيه: حكومت با ارتش بي‌فرمانده يا به توافق رسيدن با فرماندهان ارتش

بنابراين، اكنون تركيه تنها دو گزينه پيش رو دارد. يا اين‌ كه با ارتشي پيش برود كه رهبري ندارد، كه خود خطري بزرگ براي كشوري است كه همسايگان مرزي‌اش ايران، عراق، و سوريه‌اند و در همين سوريه كه آن سوي مرزي طولاني به مسافت حدود ۷۵۰ كيلومتر است، بحراني انقلابي در جريان است. گزينه دوم اين است كه حزب "آ.ك‌.پ " و ارتش به توافق برسند و تصميم بگيرند همزيستي مسالمت‌آميزي داشته باشند.

* ارتش با استعفا هم شكست خود را پذيرفته و هم در پي شكست دادن دولت است

از اين لحاظ، مشكل بزرگ، پرونده "ارگنه‌كن " است. در سال ۲۰۰۷، حزب "آ.ك‌.پ " در دادگاه پرونده‌اي به نام "ارگنوكن " تشكيل داد كه اتهام طرح نقشه كودتا عليه دولت بود و ارتش را متهم به دست داشتن در اين نقشه كرد. خروج ارتش از حكومت يعني پذيرش شكست در برابر حزب "آ.ك‌.پ ". اما در عين حال، ارتش اميدوار است بتواند حزب را نيز به اين شكل وادار به تسليم شدن كند.

* با دستگيري تعداد زيادي از افسران ارشد در پرونده "ارگنه‌كن "، ضربه سختي به ارتش وارد شده است

پس از چهار سال و صدها مورد دستگيري پس از آن، اين پرونده هنوز در انتظار حكم نهايي قاضي است. ارتش داغ اين دستگيري‌ها را تحمل كرده و دم برنياورده؛ حدود نيمي از تمامي درياسالاران تركيه زنداني شده‌اند. ضربه آخر همين هفته زده شد؛ رسانه‌هاي طرفدار حزب "آ.ك‌.پ " عنوان كردند كه حدود ۱۴ ژنرال و درياسالار فعال كه دستگير شده، اما هنوز در ارتباط با پرونده "ارگنوكن " محكوم نشده‌اند، نه تنها مشمول هيچ ترفيعي نمي‌شوند، بلكه تصميم دارند كه آن‌ها را وادار به استعفا كنند. علاوه بر اين، همين ديروز، پليس ۲۲ افسر ارشد ديگر را نيز دستگير كرد و به اين شكل ترفيع محتمل آن‌ها را نيز منتفي ساخت.

* ارتش در صورت موفقيت نقشه‌اش، مي‌تواند به خواسته‌هايش دست يابد

بيرون رفتن ارتش از حكومت يعني پذيرش شكست در برابر حزب "آ.ك‌.پ ". اما در عين حال، ارتش اميدوار است بتواند حزب را نيز به اين شكل وادار به تسليم شدن كند. هر چه باشد دولت به ارتش نياز دارد، و در حال حاضر ارتش سكولار تنها گزينه دولت است. با استفاده از فرهنگ مذاكرات براي مصالحه مي‌توان گفت كه ارتش مي‌تواند ضد دولت "اعتصاب كند "، اما دولت در توانش نيست كه ارتش را "تحريم " كند.
در صورتي كه ارتش اين بازي را خوب اجرا كند، مي‌تواند به آنچه مورد نظرش است دست يابد، و حزب "آ.ك‌.پ " را قانع كند كه پرونده "ارگنه‌كن " را ابزاري براي پيگرد قانوني مجرمان قرار دهد، نه وسيله‌اي براي آزار و اذيت ارتش تركيه.

* با وجود حملات تروريستي " "پ.ك.ك " به نظر مي‌رسد ارتش، در حساس‌ترين موقعيت، كشور را رها كرده است.

اما ممكن است راهبرد ارتش با شكست مواجه شود. اخيرا تركيه با افزايش حملات تروريستي از جانب حزب كارگران كردستان ( " "پ.ك.ك ") مواجه شده است. در تاريخ ۱۴ جولاي، "پ.ك.ك " ۱۳ نفر از سپاهيان ارتش تركيه را كشت. در صورتي كه اين گروه بخواهد از تزلزل فعلي سوءاستفاده كند، ظاهر امر به اين شكل خواهد بود كه ارتش، درست در زماني كه بيشترين نياز به آن بوده، "اعتصاب " كرده است. شايد ارتش براي اجتناب از اين مسئله نقشه‌هاي ديگري داشته باشد: فرمانده ژاندارمري كه مسئول مقابله با " "پ.ك.ك " است استعفا نداده، و بلافاصله پس از استعفاي همتايانش، مديريت دفتر رئيس ستاد ارتش را به دست گرفته است.

* "آ.ك‌.پ " و ارتش بدون يكديگر موفق نمي‌شوند

با اين حال، "آ.ك‌.پ " سابقه عقب‌نشيني ندارد؛ به جاي عقب‌نشيني، اين حزب آرام آرام جلو مي‌رفت تا از درگيري مستقيم اجتناب ورزد. اما اكنون، حزب "آ.ك‌.پ " در آستانه درگيري مستقيم با ارتش است. ثبات تركيه بسته به موفقيت مذاكرات براي مصالحه است: "آ.ك‌.پ " و ارتش، با وجود نفرتي كه از هم دارند، بايد به توافق برسند؛ اين دو نمي‌توانند بدون يكديگر موفق شوند.