چندي پيش شورای روسی-آمریکایی در زمینه مشارکت پایدارِ آمريكا با روسیه (اين شورای ۸ آوریل سال ۲۰۱۰ توسط مرکز «پیر» و Ploughshares Fund آمریکا يعني همزمان با امضای قرارداد درباره تسلیحات راهبردی تهاجمی‌‌توسط رؤسای جمهوری روسیه آمریکا، تشکیل شد. هدف اساسی این شورا، مساعدت به برقراری مشارکت باثبات و بلند‌مدت بین واشنگتن و مسکو درباره مسایل کلیدی امنیت بین‌‌المللی از جمله عدم اشاعه هسته‌ای و خلع سلاح هسته‌ای است)، پیشنهادهای خود را درباره همکاری در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای و پدافند ضد موشکی منتشر نمود که قبل از آن برای رؤسای فدراسیون روسیه و ایالات متحده ارسال شده بود. تحليل‌گران با اشاره به وجود ديوار بلند بي‌اعتمادي ميان دو كشور احتمال پذيرش اين پیشنهادها و اجرايي شدن آنها در روابط عملي دو طرف را اندك دانسته و در اين خصوص به عدم توافق مسکو و واشنگتن درباره ایجاد پدافند ضدموشکی اروپایی اشاره مي‌كنند. ولادیمیر اورلوف، رئیس مرکز «پیر» روسیه که عضو اين شورا است در گفتگويي با كامرسانت، چيستي پيشنهادهاي مركز «پير» به مدويديف و اوباما و دورنماي تعاملات دو طرف را مورد بررسي قرار داده كه در ادامه بخشي از اين گفتگو از نظر مي‌گذرد؛
آقاي اورلوف، پیشنهادهایی که به روساي جمهوري روسیه و ایالات متحده برای مطالعه ارسال گردید، از چه قرار است و چرا اعتقاد دارید که واشنگتن و مسکو به این پیشنهادها توجه خواهند کرد؟
گروه ما که به ابتکار کارشناسان روسیه و آمریکا تشکیل شده، پیشنهادهایی در چند محور تهیه کرده است. محور اول، ادامه کاهش سلاح‌‌های هسته‌ای و خلع سلاح بعد از اعتبار یافتن قرارداد تسلیحات راهبردی تهاجمی است. محور دوم، محور خاورمیانه است که نشان می‌‌دهد فدراسیون روسیه و ایالات متحده چگونه میتوانند در این منطقه، قبل از همه در زمینه عدم اشاعه هسته‌ای، با هم همکاری کنند. اکنون این روندها »كم‌رنگ» شده، ولی با بند اول ارتباط دارد. پدافند ضدموشکی باید از ما در برابر موشک های کسی (و نه موشکها به طور کلی) دفاع کند. کدام موشکها مد نظر است؟ ما فعلاً به طور عمومی درباره موشکها از طرف جنوبی صحبت کرده و ایران را مد نظر داریم. باید جهت حرکت کلی در زمینه پدافند ضدموشکی و نقطه‌‌نظرهای مشخص خود را درباره خاورمیانه و از حمله ایران تعیین کنیم. ما به نتایج مهمی رسیدیم که یکی از آنها این است که بین تسلیحات راهبردی تهاجمی و دفاعی ارتباط متقابل وجود دارد. برای من اهمیت دارد که همه کارشناسان گروه و همه اعضای شورا اعم از روس و آمریکایی که در جلسه حضور داشتند، با وجود این ارتباط موافق بودند.
کارشناسان این ارتباط را شناخته‌اند، ولی مقامات روسیه و ایالات متحده اشاره به ارتباط بین این انواع سلاح‌‌ها را که در مقدمه قرارداد تسلیحات راهبردی تهاجمی ذکر شده، به گونه‌ای متفاوت تعبیر می‌کنند؟
درست است. واشنگتن این ارتباط را به عنوان اصل الزام‌آور حقوقی تلقی نمی‌کند، ولی مسکو آن را به عنوان بخشی از تعهدات حقوقی و جزو لاينفك تمام این قرارداد تعبیر می‌کند. ما روحیه محافل کارشناسی نزدیک به کرملین و کاخ سفید آمریکا را بررسی کردیم تا بفهمیم که آیا مواضع فدراسیون روسیه و ایالات متحده می‌‌تواند در بعضی زمینه‌‌ها هم‌ساز شود یا خیر. زمانی که کارشناسان در مورد چیزی موافق نیستند، دولت‌‌ها نمی‌‌توانند در سطح رسمی به توافق برسند. ما در توصیه‌‌های خود پیشنهاد كرديم که ایالات متحده و روسیه مستمراً روی سامانه سپر ضدموشکی با هم کار کنند. محور روسیه-ناتو هم می‌‌تواند عملی شود، اما همکاری روسیه با ایالات متحده اولویت دارد. توافقات لازم باید طراحی شود. ولی آیا توافقات باید از نظر حقوقی الزام‌آور باشد؟ در این زمینه توافق عمومی حاصل نشد.
بعضی اعضای شورا معتقدند که محدودیت هاي حقوقی باید وجود داشته باشد و اینکه برای ادامه کاهش سلاح‌‌های هسته‌ای سامانه پدافند ضدموشکی هم باید محدود شود. دیگران تأکید می‌کنند که مجلس سنای آمریکا هیچ سندی را که دربرگیرنده محدودیت پدافند ضدموشکی باشد، تصویب نخواهد کرد، ولی ما به این نتیجه رسیديم که این مسأله می‌‌تواند از طریق همکاری روسیه با ناتو بر اساس تصمیم مشترک دولت‌‌های روسیه و ایالات متحده حل شود. همگرایی روند اتخاذ تصمیمات، هماهنگی پرتاب ضد‌‌موشک‌‌ها از قبل، طراحی پروتکل‌‌های روسيه- ناتو درباره صدور دستور سرنگونی موشکی توسط ضد‌‌موشک‌هاي ناتو یا روسیه و مسایل دیگر میتوانند از این طریق هماهنگ شوند. با اين وجود طرفین هنوز نتوانسته‌اند درباره همکاری در زمینه پدافند ضدموشکی به توافق برسند. پیشنهاد مدويديف درباره ایجاد سامانه ضدموشکی متشكل از بخش روسیه و ناتو که در لیسبون مطرح شد، بی‌جواب باقی مانده است. حالا طرف روس هشدار می‌‌دهد که ممكن است از قرارداد درباره تسلیحات راهبردی تهاجمی خارج شود. واقعاً مسكو یادآوری می‌کند که اگر ما در زمینه پدافند ضدموشکی همکاری بیشتری نداشته باشیم، امکان برقراری اعتماد متقابل در این زمینه را از دست خواهیم داد. فقدان طرح‌‌های مشترک باعث تشدید سوء ظن می‌شود. در این شرایط ادامه مذاکرات درباره کاهش سلاح‌‌های هسته‌ای تهاجمی غیرممکن می‌شود.
آیا اين برداشت درست است که همکاری در زمینه پدافند ضدموشکی ضرورتاً نباید ناظر بر ایجاد سامانه چند قسمتی باشد؟
وقتی که ما در جلسه شورا درباره سامانه ضدموشکی چند قسمتی صحبت کردیم، خاطر نشان نموديم که این طرح خوبی است و نباید تنها به این خاطر که بخش روسی سامانه قادر است از كشورهاي بالتیک و فنلاند دفاع کند، كنار گذاشته شود. اما روسیه هنوز پیشنهاد مفصل خود را ارائه نداده است. البته به نظر مي‌رسد که مدويديف پيش‌تر اندیشه‌‌های مفصل روسیه در زمینه پدافند ضدموشکی را برای شرکای غربی ارسال نموده است. در جلسه ما گفته شد که طرح‌‌های قابل قبول دیگر نیز باید در نظر گرفته شوند. کرملین در حد زیادی تلاش می‌کند نشان دهد که زمينه برای توافقات مشترک وجود دارد. یعنی این برداشت ایجاد نمی‌شود که مسکو از همکاری در این زمینه نومید شده باشد. با اين وجود، نمی‌توان نتیجه گرفت که ما و ناتو بتوانیم سامانه واحد ضدموشکی را ايحاد كنيم. چنین چشم‌اندازي هنوز مشاهده نمی‌شود.
ولی می‌‌توان از طریق گفتگو بین روسیه و ایالات متحده به يك طرح مشترک در زمینه بخشي از پدافند ضدموشکی دست یافت و از جمله همگرایی سامانه‌‌های روسی و آمریکایی هشدار نسبت به حمله موشکی و ارزیابی خطرات را تأمین کرد. ممکن است یک یا دو مرکز زير ریاست ناتو و روسیه ایجاد شود. فقط باید فهمید که این سامانه چطور می‌‌تواند خطرات برای روسیه را برطرف کند. ما ضمن پرداختن به یک کار مشترک باید بفهمیم که این اقدام به ضرر ما تمام نخواهد شد. ولی آغاز همکاری، خود به خود ما را در برابر بعضی خطرات مصون می‌کند. در این صورت می‌‌توان فهمید که سامانه ضدموشکی که مد نظر آمریکایی‌‌هاست، روسیه را تهدید نخواهد كرد.
چه احتمالی وجود دارد که پیشنهادهایی که شما برای طرفین روس و آمریکایی منتقل کردید، در نظر گرفته و عملي شود؟
این پیشنهادها قبل از مراسم رونمایی رسمی برای کرملین، کاخ سفید و بازیگران کلیدی دیگر ارسال شده بود. ما هم اکنون می‌‌بینیم که بعضی پیشنهادها مورد تقاضا و توجه بوده و توسط شخصیت‌‌های رسمی روسیه مورد استفاده قرار گرفته است.
به نظر شما، چرا مسئولین روس اعم از آناتولی آنتونوف، معاون وزیر دفاع و سرگئی ریابکوف، معاون ویر امور خارجه، هم اکنون نسبت به فقدان پیشرفت در مذاکرات درباره سامانه مشترک ضدموشکی اروپایی واکنش شدیدی نشان داده‌اند؟
فکر می‌کنم که این پدیده نباید در قالبي دراماتیک تفسير شود. مدتي که روسیه براي واكنش غرب تعیین کرده بود، سپری شده، ولی هیچ واکنشی دریافت نشده است. مسکو صبر کرده و اكنون این موضوع را یادآور می‌شود. در سوي ديگر، اوایل ماه ژوئن مسایل پدافند ضدموشکی در سطح وزیران دفاع روسیه و ناتو بررسی خواهند شد. ما برای دستیابی به توافقات مشترک از یک »کریدور امکانات» برخورداریم. روسیه در شرایط جاری می‌‌خواهد این روند را فعال‌تر سازد. اگر به تقویم نگاه کنیم، متوجه خواهیم شد که روسیه و ایالات متحد فرصت چندان زیادی ندارند. روسیه در پاییز وارد مرحله انتخابات پارلماني و ریاست جمهوری می‌شود که این امر بر امکان اتخاذ تصمیمات بزرگ در زمینه گفتگوی روسی – آمریکایی اثر خواهد گذاشت. زماني که انتخابات روسيه به پایان برسد، مبارزه تمام عیار انتخاباتی در ایالات متحده شروع خواهد شد که می‌‌تواند دست باراک اوباما را ببندد. لذا بهتر است که کار مهم قبل از اين تحولات انجام شود. لذا اين مدت شامل ماه‌‌های ژوئن- سپتامبر یا حد‌اکثر تا اکتبر خواهد بود.
آيا مبارزه انتخاباتی فضاي سازش را تنگ نمی‌کند؟ بعید است که باراک اوباما در آستانه انتخابات با مسکو سند حقوقی‌اي درباره پدافند ضدموشکی را امضا کند که وزارت خارجه روسیه بر تحقق اين امر پافشاری می‌کند؟
فرصت برای رسیدن به توافق وجود دارد، اما نقطه‌‌نظر شخصی من این است که موجبات واقعی برای امضای اسناد الزام‌آور حقوقی وجود ندارد. جدیداً با نمایندگان کنگره آمریکا در این مورد رایزني‌هایی داشتم که در میان آنها عده زیادی از نظریه پدافند ضدموشکی انتقاد کرده و آن را هزينة بی‌هدف و عامل ناراحت کننده برای روسیه می‌‌دانند. ولی آنها هم معتقدند که موافقتنامه الزام‌آور حقوقی درباره پدافند ضدموشکی نمی‌تواند امضا و تصویب شود. اما قالب‌‌های دیگر توافق وجود دارد. به نظر من، روسای جمهوری روسیه و آمریکا میتوانند بیانیه مشترکی تهيه کنند و نیز ممكن است بیانیه‌ای در سطح شورای روسیه- ناتو درباره همکاری در زمینه پدافند ضدموشکی در اروپا صادر گردد.
تاریخ انتشار :دوشنبه ۹ خرداد ۱۳۹۰ ساعت ۰۸:۲۸
کد مطلب : 663
ccsi.ir/vdcicpaq2t1aq.bct.html