وبینار برخط «منافع ایران و روسیه در ژئوپلیتیک جدید قفقاز» توسط بنیاد مطالعات قفقاز و دانشگاه مالی مسکو با سخنرانی آقای دکتر گورگ میرزایان، دانشیار علوم سیاسی دانشگاه مالی مسکو و دکتر مهدی هدایتی، هیات علمی گروه علوم سیاسی و روابط بین الملل دانشگاه گیلان در تاریخ 15 آذر 1400 برگزار گردید. در این نشست بر متضرر شدن ایران و روسیه در تحولات سال اخیر قفقاز جنوبی تاکید شد.
ابتدا نشست آقای خاشع مدیر عامل بنیاد مطالعات قفقاز تاکید کردند بعد از جنگ 44 روزه قره باغ و بازگشت بخشی از اراضی جمهوری آذربایجان که با حمایت جمهوری اسلامی ایران همراه بود انتظار می رفت از میزان تنشها و نظامی گری در قفقاز جنوبی کاسته شود و رویکردهای همکاری جویانه و اقتصاد محور در اولویت سیاست خارجی کشورها قرار بگیرد. به عبارتی با توجه به تاکید رئیس جمهور آذربایجان بر تمام شدن جنگ قره باغ مسائل نظامی موضوعیت خود را از دست داده باشد. ولی متاسفانه بعد از اتمام جنگ و امضا توافق نامه آتش بس در 9 نوامبر شاهد نظامی گری مضاعف، برگزاری چندین رزمایش مشترک، طرح ادعاهای علیه تمامیت ارضی همسایگان و تشدید تنش ها از سوی ترکیه و جمهوری آذربایجان در قفقاز بودیم که این رویکرد غیر سازنده حساسیت دیگر بازیگران از جمله جمهوری اسلامی ایران را برانگیخت. رویکردهای بعد از نوامبر 2020 نشان داد به نوعی جنگ قره باغ در حاشیه اهداف کلانتری قرار گرفته است که به شدت امنیت و منافع دیگر کنشگران را تهدید می کند.
دکتر هدایتی در این نشست تاکید کرد: جهت حل تنشها در قفقاز جنوبی باید منافع همه کنشگران مورد توجه قرار گیرد. نادیده گرفتن نقش بازیگران منطقه ای در قفقاز جنوبی باعث شعله ور شدن بحران در مقطع دیگر می شود. طرح ایران برای مشارکت کشورهای منطقه در صلح قفقاز از این جهت حائز اهمیت است که در صورت موفقیت بسیاری از مسائل دیگر قفقاز را حل می کند. ایران و روسیه باید در مسئله قفقاز، موضع مشترکی داشته باشند تا بتوانند سیاست مستقلی را به پیش ببرند.
این کارشناس مسائل بین الملل، حوزه قفقاز را از این نظر که بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در آن فعال هستند، حوزه‌ای چندوجهی دانست، اما یادآور شد که نقش بازیگران منطقه‌ای در سال‌های اخیر پررنگ‌تر و نقش بازیگران فرامنطقه‌ای مانند اروپا و آمریکا کمرنگ‌تر شده است.
استاد دانشگاه گیلان اضافه کرد: تلاش برای حذف یا نادیده گرفتن نقش هر یک از بازیگران منطقه‌ای، موجب خواهد شد که بحران، در مقطعی دیگر دوباره شعله‌ور شود. همچنین بی‌توجهی به منافع بازیگران منطقه، سبب می‌شود که روابط دوجانبه برخی کشورها، در تقابل با کشورهای دیگر قرار گیرد.
هدایتی، طرح ایران برای مشارکت کشورهای منطقه در تامین صلح قفقاز را به‌ویژه از این نظر حائز اهمیت دانست که اگر موفق شود، حل بسیاری دیگر از مسائل قفقاز را نیز تسهیل خواهد کرد.
همچنین در این میزگرد گِوُرگ میرزایان، دانشیار دانشکده علوم سیاسی دانشگاه مالی مسکو گفت: یکی از ویژگی‌های جنگ ۲۰۲۰ در قره باغ، این بود که پای ترکیه نیز به منطقه باز شد.
وی گفت: این تصور که روسیه را به دلیل استقرار نیروهای صلح‌بان در قره‌باغ، یکی از برندگان جنگ سال گذشته بدانیم، درست نیست؛ زیرا این نیروها برای چهار یا پنج سال در آنجا مستقر خواهند بود و پس از آن نیز احتمالا باکو با ادامه حضور نیروهای روس مخالفت خواهد کرد.
میرزاییان افزود: اکنون ترکیه نه‌تنها در قفقاز، بلکه در اوکراین نیز نقش‌آفرینی می‌کند و مسکو را تحت فشار قرار می‌دهد. وی تاکید کرد در سیاست خارجی روسیه ترکیه را نه به عنوان متحد بلکه به عنوان شریک مقطعی جهت مقابله با غرب می بینند.
این استاد روس، همکاری میان تهران و مسکو را در قفقاز ضروری دانست و گفت: دو کشور باید از طریق تعامل، خط قرمزهایشان را به بازیگران دیگر، به صورت برجسته نشان دهند.
ابتدا نشست آقای خاشع مدیر عامل بنیاد مطالعات قفقاز تاکید کردند بعد از جنگ 44 روزه قره باغ و بازگشت بخشی از اراضی جمهوری آذربایجان که با حمایت جمهوری اسلامی ایران همراه بود انتظار می رفت از میزان تنشها و نظامی گری در قفقاز جنوبی کاسته شود و رویکردهای همکاری جویانه و اقتصاد محور در اولویت سیاست خارجی کشورها قرار بگیرد. به عبارتی با توجه به تاکید رئیس جمهور آذربایجان بر تمام شدن جنگ قره باغ مسائل نظامی موضوعیت خود را از دست داده باشد. ولی متاسفانه بعد از اتمام جنگ و امضا توافق نامه آتش بس در 9 نوامبر شاهد نظامی گری مضاعف، برگزاری چندین رزمایش مشترک، طرح ادعاهای علیه تمامیت ارضی همسایگان و تشدید تنش ها از سوی ترکیه و جمهوری آذربایجان در قفقاز بودیم که این رویکرد غیر سازنده حساسیت دیگر بازیگران از جمله جمهوری اسلامی ایران را برانگیخت. رویکردهای بعد از نوامبر 2020 نشان داد به نوعی جنگ قره باغ در حاشیه اهداف کلانتری قرار گرفته است که به شدت امنیت و منافع دیگر کنشگران را تهدید می کند.
دکتر هدایتی در این نشست تاکید کرد: جهت حل تنشها در قفقاز جنوبی باید منافع همه کنشگران مورد توجه قرار گیرد. نادیده گرفتن نقش بازیگران منطقه ای در قفقاز جنوبی باعث شعله ور شدن بحران در مقطع دیگر می شود. طرح ایران برای مشارکت کشورهای منطقه در صلح قفقاز از این جهت حائز اهمیت است که در صورت موفقیت بسیاری از مسائل دیگر قفقاز را حل می کند. ایران و روسیه باید در مسئله قفقاز، موضع مشترکی داشته باشند تا بتوانند سیاست مستقلی را به پیش ببرند.
این کارشناس مسائل بین الملل، حوزه قفقاز را از این نظر که بازیگران منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای در آن فعال هستند، حوزه‌ای چندوجهی دانست، اما یادآور شد که نقش بازیگران منطقه‌ای در سال‌های اخیر پررنگ‌تر و نقش بازیگران فرامنطقه‌ای مانند اروپا و آمریکا کمرنگ‌تر شده است.
استاد دانشگاه گیلان اضافه کرد: تلاش برای حذف یا نادیده گرفتن نقش هر یک از بازیگران منطقه‌ای، موجب خواهد شد که بحران، در مقطعی دیگر دوباره شعله‌ور شود. همچنین بی‌توجهی به منافع بازیگران منطقه، سبب می‌شود که روابط دوجانبه برخی کشورها، در تقابل با کشورهای دیگر قرار گیرد.
هدایتی، طرح ایران برای مشارکت کشورهای منطقه در تامین صلح قفقاز را به‌ویژه از این نظر حائز اهمیت دانست که اگر موفق شود، حل بسیاری دیگر از مسائل قفقاز را نیز تسهیل خواهد کرد.
همچنین در این میزگرد گِوُرگ میرزایان، دانشیار دانشکده علوم سیاسی دانشگاه مالی مسکو گفت: یکی از ویژگی‌های جنگ ۲۰۲۰ در قره باغ، این بود که پای ترکیه نیز به منطقه باز شد.
وی گفت: این تصور که روسیه را به دلیل استقرار نیروهای صلح‌بان در قره‌باغ، یکی از برندگان جنگ سال گذشته بدانیم، درست نیست؛ زیرا این نیروها برای چهار یا پنج سال در آنجا مستقر خواهند بود و پس از آن نیز احتمالا باکو با ادامه حضور نیروهای روس مخالفت خواهد کرد.
میرزاییان افزود: اکنون ترکیه نه‌تنها در قفقاز، بلکه در اوکراین نیز نقش‌آفرینی می‌کند و مسکو را تحت فشار قرار می‌دهد. وی تاکید کرد در سیاست خارجی روسیه ترکیه را نه به عنوان متحد بلکه به عنوان شریک مقطعی جهت مقابله با غرب می بینند.
این استاد روس، همکاری میان تهران و مسکو را در قفقاز ضروری دانست و گفت: دو کشور باید از طریق تعامل، خط قرمزهایشان را به بازیگران دیگر، به صورت برجسته نشان دهند.