صادق ملكي، کارشناس و تحلیل‌گر ارشد مسايل منطقه در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی خارجی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، با اشاره به یکصدمین سالگرد نسل‌کشی ارامنه توسط دولت عثمانی اظهارکرد: هر گاه ۲۴ آوریل فرا می‌رسد ترک‌ها نگران تظاهرات و اعتراضات ارامنه در اقصی نقاط جهان علیه خود می‌شوند. در سال‌های اخیر با اجازه‌ای که آنکارا به ارامنه و روشنفکران این کشور برای برگزاری تجمعات یادبود کشتار ارامنه می‌دهد، به نظر می‌رسد ترک‌ها نگرانی گذشته را ندارند و با اجازه دادن به برگزاری این تجعمات می‌خواهند بستر تحولی اساسی را در این باره فراهم کنند.

وی با بیان اینکه ترکیه وارث امپراتوری عثمانی است و همچنان با میراث‌های باقیمانده از آن، از جمله کشتار ارامنه دست به گریبان است توضیح داد: گرچه آتاتورک با اقدامات رادیکالی چون تغییر رسم‌الخط عربی به خط لاتین، تلاش کرد از این میراث دور شود، اما جمهوری تازه‌ تاسیسی که بر خرابه‌های عثمانی بنا شده بود، در بسیاری از مسایل میراث‌دار عتمانی شد. کشتار ارامنه توسط ترکان جوان که هریک از ترک‌ها و ارامنه تفسیر خاص خود را از آن دارند، از جمله تبلور‌های این میراث ماندگار است.

این کارشناس ارشد مسائل منطقه ادامه داد: ارامنه ادعا دارند با هدف یکدست کردن امپراتوری عثمانی ، یک‌ونیم میلیون ارمنی توسط ترک‌ها با طرحی برنامه‌ریزی‌شده کشتار شدند تا تراژدی بزرگ و اولین نسل‌کشی قرن بیستم رخ دهد. ترک‌ها نیز ادعا دارند که ۳۰۰ الی ۵۰۰ هزار ارمنی و ترک در نتیجه جنگ داخلی و تبعید کشته شده‌اند که علت آن همکاری ارامنه با روس‌ها علیه ترک‌ها در جنگ جهانی اول بوده است.

ملکی گفت: ترکیه در طول سال‌های اخیر در تمام زوایای داخلی و سیاست خارجی اقدام به بازسازی و باز تعریف راهبرد‌ها و منافع ساختاری خود کرده است. از جمله حوزه‌های این بازتعریف، تغییر نگاه امنیتی به نگاه غیرامنیتی همراه با تعامل در مسایل داخلی و سیاست خارجی بوده است. ترکیه‌ای که نسبت به کشورهای دیگر درباره اجازه برای برگزاری سالگرد کشتار ارامنه در ۲۴ آوریل اعتراض می‌کرد، در سالهای اخیر به ارامنه خود در استانبول اجازه می‌دهد مراسم یادبود کشتار ارامنه را در کلیسا برگزار کنند.

به گفته وی اجازه به برگزاری این مراسم اقدام و تحولی بزرگ است که در سایه تحولات دوران حکومت دولت حزب عدالت و توسعه در مسیر دموکراتیزه شدن ترکیه امکان پذیر شده است.

وی افزود: در مسیر تحولات صورت گرفته در ترکیه و در روند بازتعریفی که این کشور در حال عبور از آن است، نه تنها ترک‌های کوهستانی در ترکیه، کرد شده اند بلکه اجازه داده می شود نوروز ایرانی نیز در ترکیه و به ویژه در نزد کردها جشن گرفته شده و از تابو بودن خارج شود. با توجه به این تحولات بنیادی و تاثیرگذاری که در بسیاری از ابعاد در ترکیه در جریان است اگر شناسایی کشتار ارامنه و حتی عذرخواهی ترکیه از آنان امروز دور باشد، در آینده امکانی خواهد بود که باید برای آن آماده بود. اگر ترکیه بتواند از این تحولات و خطرات در مسیر آن عبور کند، بی‌شک نه در منطقه، بلکه در جهان قدرتمند‌تر و تاثیرگذارتر حاضر خواهد شد. کشتار ارامنه فارغ از بحث های تاریخی و صحت و سقم عددی، نتیجه نگاه امنیتی بود که جمهوریت نیز بر پایه آن بنا شد.

ملکی یادآور شد: در حال حاضر ترکیه در سایه دولت اردوغان سعی دارد در سیاست خارجی و داخلی از نگاه امنیتی دور شود و این تلاش تا امروز دستاوردهای بزرگ در عرصه سیاسی و اقتصادی برای این کشور داشته است. در بعد داخلی آنکارا با دور شدن از نگاه امنیتی اقدام به شناسایی حقوق کردها و مذاکره با پ. ک. ک کرده است که در صورت به ثمر نشستن، جمهوری نوینی در ترکیه شکل‌ خواهد گرفت که از آن به عنوان جمهوری دوم یاد می کند. به نظر می‌رسد در مسیر تغییر نگاه امنیتی و توسعه سیاسی، ترکیه در آینده با شناسایی کشتار ارامنه، چهره جدیدی از خود در عرصه سیاست خارجی تثبیت و نمایان کند.

این تحلیلگر ارشد مسائل منطقه اظهارکرد: در ایران به واسطه ملاحظات مختلف بیش از توسعه سیاسی به توسعه اقتصادی ترکیه در ده سال اخیر توجه شده است در حالی که ترکیه در حال حاضر تلاش دارد پروسه توسعه سیاسی و اقتصادی را توامان پیش برده و با توجه به نقشه راهی که دارد در سال ۲۰۲۳ جز ده قدرت اول جهان و از نظر توسعه سیاسی و اقتصادی الگو برای منطقه شود. این تحولات در حالی در ترکیه در حال شکل گیری است که این کشور فاقد منابع طبیعی بوده و قدرت گیری آن بیش از هر چیزی مدیون مدیران و سیستم حزبی آن است.

وی با بیان اینکه چندی پیش اردوغان از علویان ترکیه به خاطر کشتار آنان در سال ۱۹۳۸ در درسیم عذرخواهی کرد و دیری نخواهد پایید که ترک ها از ارامنه نیز به خاطر کشتار عذرخواهی کنند، گفت: عذرخواهی از ارامنه یک تابوی دیگر را که مانع به کارگیری عقلانیت در اداره کشور و توسعه روابط است را برچیده و زمینه ساز رشد بیشتر ترکیه را فراهم خواهد کرد. با پیروزی اردوغان در انتخابات اخیر شهرداری‌ها این بستر بیش از گذشته آماده شده و او می‌تواند در آینده نزدیک با تصاحب مقام ریاست جمهوری این اقدام را راحت‌تر انجام دهد.