گویا مواضع متغیر ترکیه درقبال سوریه تمامی ندارد. پیش از شروع جنگ داخلی در سوریه، دولت آنکارا سعی داشت از طریق مذاکره بشاراسد را به اجرای اصلاحات سیاسی در کشورش تشویق کند.
در آن زمان دولت آنکارا مخالف سرسخت مداخله خارجی‌ها در امور داخلی سوریه بود اما طولی نکشید که مواضع ترکیه کاملاً تغییر کرد و به عنوان یکی از مخالفان بشاراسد خواهان سرنگونی دولت دمشق شد و برای رسیدن به این هدف نیز در جنگ داخلی سوریه از مخالفان اسد حمایت جانانه‌ای کرد.
پس از ناکام ماندن گزینه نظامی غرب علیه دولت دمشق و ازسرگیری مذاکرات ژنو، ترکیه باز هم سیاست خود را در قبال سوریه تغییر داد و اعلام کرد راهکار دیپلماتیک هم می‌تواند به بحران سوریه خاتمه دهد.
اما حمله هوایی اخیر ترکیه به مناطق مرزی سوریه حکایت از سیاست یک بام و دو هوای دولت آنکارا در قبال دمشق دارد. این که سیاست خارجی ترکیه دچار سردرگمی شده یا اهداف پشت پرده دیگری برای حمله هوایی به سوریه وجود دارد سؤالی است که صادق ملکی، کارشناس مسائل خاورمیانه و ترکیه در گفت‌وگو با روزنامه ایران تحلیل کرده است.
پرسش: آیا حمله هوایی ترکیه به مناطق مرزی سوریه می‌تواند مقدمه‌ای برای وقوع جنگ بین دو کشور باشد؟
صادق ملكي: تحولات مرزی اخیر و تنش‌های هوایی بین آنکارا و دمشق را می‌توان ادامه تنش‌های ۳ سال اخیر دانست، اما این تنش‌ها منجر به بروز جنگ بین دو کشور نخواهد شد؛ زیرا اقتصاد ترکیه تحمل جنگ ندارد. اقتصاد ترکیه بر محور توریسم می‌چرخد و از آنجا که این کشور از منابع غنی داخلی برخوردار نیست. امکان بروز جنگ بین سوریه و ترکیه وجود ندارد. از طرف دیگر فضای بین‌المللی و منطقه‌ای اجازه وقوع جنگ جدید در خاورمیانه را نمی‌دهد.
پرسش: بهانه ترکیه برای حمله هوایی به سوریه چه بوده است؟
صادق ملكي: اخیراً یک هواپیمای سوریه توسط جنگنده‌های ترکیه‌ای سقوط کرد و دولت آنکارا ادعا کرد که این هواپیما حریم هوایی ترکیه را نقض کرده است. ادعایی که دمشق تکذیب کرد. این مسأله بهانه‌ای برای حمله هوایی ارتش ترکیه به مناطق مرزی سوریه شد اما اصل قضیه این است که ترکیه هنوز از ناکامی در سرنگونی بشاراسد خشمگین است و در هر فرصتی این خشم را نشان می‌دهد. اوایل جنگ داخلی سوریه مقامات ترکیه‌ای تصور می‌کردند که اسد بزودی از قدرت کنار گذاشته می‌شود و خواست آن‌ها در کشور همسایه‌شان محقق خواهند شد اما اکنون با گذشت ۳ سال از جنگ سوریه اسد هنوز رئیس دولت دمشق است و همین مسأله مانع از پایان تنش‌های بین آنکارا و دمشق می‌شود.
پرسش: دولت ترکیه در ماه‌های اخیر از راهکار دیپلماتیک برای پایان دادن به بحران سوریه حمایت کرده در حالی که در گذشته تنها از گزینه نظامی حمایت می‌کرد معنای این تغییر موضع چیست؟
صادق ملكي: درست است که ترکیه اخیراً ادبیات خود را در قبال بحران سوریه تغییر داده و از راهکار سیاسی برای پایان دادن به این بحران حمایت می‌کند اما این مسأله نه‌تنها نشان دهنده کاهش فضای تنش بین ترکیه و سوریه نیست بلکه این تنش‌ها رو به افزایش است. حمایت ترکیه از راهکار دیپلماتیک برای بحران سوریه ظاهری و یک عملکرد تاکتیکی است و در واقع دولت آنکارا همچنان خواهان برکناری اسد است.
گواه این مسأله هم عملیات اخیر تکفیری‌ها در حومه لاذقیه بود که ترکیه در این عملیات نقش لجستیکی ایفا می‌کرد تا فشار را بر دمشق افزایش دهد.
روی هم رفته اگر شرایط میدانی به نفع ترکیه شود و غربی‌ها هم از تکفیری‌ها بیش از گذشته حمایت کنند، ترکیه موضع اصلی خود را نشان خواهد داد و تمام تلاش خود را برای سرنگونی دولت دمشق به کار می‌بندد.
پرسش: حمله هوایی ترکیه به نقاط مرزی سوریه در شرایط کنونی که انتخابات ریاست جمهوری ترکیه در پیش است به نفع یا به ضرر حزب حاکم عدالت و توسعه است؟
صادق ملكي: این حمله هوایی فارغ از ملاحظات نظامی، ملاحظات سیاسی هم دارد زیرا سال گذشته که هواپیمای ترکیه‌ای توسط سوریه سقوط کرد غرور ترک‌ها جریحه‌دار شد و تنش‌های اخیر و حمله هوایی ارتش ترکیه به نقاط مرزی سوریه نه‌تنها به ضرر انتخابات و حزب حاکم نیست بلکه در راستای التیام بخشی غرور جریحه‌دار شده ترک‌ها و به نفع انتخابات و دولت ترکیه قصد دارد به یک چالش نظامی با ورود کنترل شده از این مسأله به نفع خود استفاده سیاسی کند.
پرسش: با توجه به پیروزی حزب حاکم عدالت و توسعه در انتخابات اخیر شهرداری‌ها، محبوبیت این حزب تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟
صادق ملكي: یکی از نقاط مثبت حزب عدالت و توسعه کارنامه اقتصادی قابل قبول این حزب نسبت به دولت‌های گذشته است و تا زمانی که اقتصاد این کشور آسیب ندیده دولت کنونی محبوبیت خود را حفظ خواهد کرد.
مصاحبه: کبری آکیش
منبع: روزنامه ايران
تاريخ انتشار: 18 فروردين 1393
دریافت صفحه با کد QR