روزنامه «ینی آذربایجان»، در مورخه 19 دي‌ماه 1392 با محسن پاک‌آیین سفیر جمهوری اسلامی ایران مصاحبه کرده است. 


يني آذربايجان: جناب سفیر، همان‌طوری که می‌دانید مناسبات ایران و جمهوري آذربایجان ریشه‌های تاریخی دارد. مناسبات گسترده بین کشورهای ما با سرعت زیاد در حال گسترش است. سطح فعلی مناسبات را چگونه ارزیابی می‌نمایید؟ 

پاك‌آيين: قبل از هر چیز به مردم جمهوری آذربایجان به مناسبت سال جدید میلادی تبریک می‌گویم و سال خوبی همراه با موفقیت آرزو می‌کنم. ایران و جمهوري آذربایجان دو کشور دوست و شریک هستند. کشورهای ما دارای مشترکات فرهنگی، زبانی، دینی و تاریخی می‌باشند. ما در این مسایل ارزش‌های مشترک را تا به حال حفظ کرده‌ایم. بین جمهوري آذربایجان و ایران در بسیاری از بخش ها از جمله در بخش های اقتصادی، سیاسی و فرهنگی؛ ارتباطات و مناسبات عمیقی وجود دارد. مردم هر دو کشور خواهان گسترش ارتباطات دولتی و مردمی هستند. یکی از دلایل این تمایل همان طوری که اشاره کردم مشترکات فرهنگی، تاریخی و زبانی بین دو کشور است. بر اساس آمار رسمی سالانه حدود یک میلیون نفر از شهروندان جمهوری آذربایجان به ایران سفر می کنند. این مسأله همچنین در افزایش رقم مبادلات اقتصادی دو کشور تأثیر می گذارد.
متأسفانه قدرت هایی که از توسعه مناسبات ایران و جمهوري آذربایجان نگران هستند برای مخدوش کردن این ارتباط تبلیغات سوء انجام می دهند. ولی اگر مناسبات بین کشورهای ما به طور مدام در حال گسترش باشد، این تبلیغات هیچ اثری نخواهد داشت.
در حال حاضر مبادلات تجاری بین کشورهای ما بیش از ۵۰۰ میلیون دلار است. به خصوص ارتباطات بخش های خصوصی و تجار دو کشور روز به روز افزایش می یابد. با توجه به همه اینها باید بگویم که در سال ۲۰۱۴ مناسبات اقتصادی بین دو کشور و حجم مبادلات تجاری افزایش چشمگیری خواهد داشت.
در بخش فرهنگی نیز مناسبات ما در حال گسترش است. به اطلاع شما برسانم که در سال ۲۰۱۴ در شهر تهران هفته فرهنگی جمهوری آذربایجان برگزار خواهد شد. امید وار هستم که این برنامه نیز در تحکیم روابط دو کشور گام مؤثری باشد.
می خواستم در خصوص ارتباطات رسانه های دو کشور نیز صحبت کنم. به طور کلی رسانه ها در تحکیم روابط بین دو کشور فعالیت های خوبی دارند. بنابراین باید ارتباط بین نمایندگان رسانه ها بیشتر باشد، تبادل سریع خبر و افکار بین آنها انجام شود. همان طوری که ذکر کردم برخی عناصر می خواهند در روابط دو کشور رخنه اندازند و برای این کار از رسانه ها سوءاستفاده می کنند. به نظر من اگر رسانه های کشورهای ما در ارتباط بیشتر باشند و حوادث را مستقیم و بدون واسطه منعکس کنند، جلوی این سوء تبلیغات ها گرفته خواهد شد. در خصوص چشم انداز روابط دو کشور ، می توان به آینده خوش بین بود. 


يني آذربايجان: سال ۲۰۱۳ در مناسبات دو کشور چگونه ارزیابی می‌شود؟ 

پاك‌آيين: اولا باید بگویم که در سال ۲۰۱۳ هم در ایران و هم در جمهوري آذربایجان یک حادثه بزرگی اتفاق افتاد. یعنی در هر دو کشور انتخابات ریاست جمهوری برگزار شد. در سال ۲۰۱۳ در ایران انتخابات ریاست جمهوری در فضای بسیار خوب برگزار شد. آقای حسن روحانی رئیس جمهور جدید ایران پس از انتخابات در مسایل بین المللی و نیز در خصوص مناسبات با کشورهای همسایه به خصوص جمهوری آذربایجان دیدگاه های مثبتی بیان کرد و از طرف جامعه بین المللی خوب ارزیابی شد. شرکت آقای اوکتای اسداف رئیس مجلس ملی آذربایجان در مراسم تحلیف رئیس جمهور ایران نشان داد که آذربایجان نیز خواهان گسترش روابط دوجانبه می باشد. در سال ۲۰۱۳ حادثه بزرگ دیگر برگزاری انتخابات ریاست جمهوری در آذربایجان و پیروزی آقای الهام علی یف در این انتخابات می باشد. بلافاصله پس از اعلام نتایج انتخابات ریاست جمهوری آقای حسن روحانی رئیس جمهور ایران برای آقای الهام علی یف نامه تبریک ارسال نمود. این مسأله نیز نشان داد که هر دو کشور در مستحکم تر شدن روابط دو کشور تمایل دارند.
همان طوری که می دانیم مبادله هیأت های بلند پایه در گسترش مناسبات دو کشور نقش مهمی دارد. در سال ۲۰۱۳ نیز این سفرها ادامه یافت. آقای المار محمدیاراف وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان در سال ۲۰۱۳ به ایران سفر کرد و طی این سفر مذاکرات خوبی پیرامون مسایل دو جانبه انجام شد. شیخ الاسلام الله شکور پاشازاده رئیس اداره مسلمانان قفقاز در رأس یک هیأت به تهران سفر نمود. در این سفر طرفین با تأکید بر مشترکات تاریخی و فرهنگی دو کشور بر لزوم گسترش مناسبات اقتصادی و تجاری بین دو کشور اشاره کردند. همچنین در سال ۲۰۱۳ آقای رامیز مهدی یف رئیس نهاد ریاست جمهوری آذربایجان به ایران سفر کرد و در دیدارهای برگزار شده بر توسعه مناسبات تأکید شد.
آذربایجان و ایران در جامعه بین المللی از مواضع همدیگر حمایت می کنند. کشورهای ما در چهارچوب سازمان های بین المللی و منطقه ای همکاری خوبی دارند. ارتباطات بین پارلمان های دو کشور نیز در سطح خوبی است. گروه های دوستی بین پارلمانی مناسبات صمیمی و مثبت دارند. انتظار می رود اعضای گروه دوستی با ایران در مجلس ملی آذربایجان در نیمه اول سال ۲۰۱۴ به ایران سفر کنند.
با در نظر گرفتن همه این موارد می توان گفت آینده مناسبات ایران و آذربایجان خیلی روشن و خوب خواهد بود. مطمئن هستم که مناسبات صمیمی و مفید بین کشورهای مان در آینده بیش از پیش توسعه و گسترش می یابد. 


يني آذربايجان: آقای سفیر، ارمنستان ۲۰ درصد خاک جمهوري آذربایجان را اشغال کرده است و این مسأله نه فقط برای آذربایجان بلکه برای امنیت منطقه نیز تهدید جدی می باشد. امنیت منطقه ای نیز مستقیماً در امنیت ایران و منافع ملی آن تأثیر می گذارد. از این منظر دیدگاه شما در این خصوص چیست؟ 

پاك‌آيين: من به طور ویژه تأکید می‌نمایم که ایران در مجامع بین المللی از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان حمایت می کند. ما خواهان حل مسالمت آمیز و در چارچوب تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان هستیم.
موضع جمهوری اسلامی ایران نیز این است که حل نشدن مناقشه قره باغ برای امنیت منطقه خطرناک است. با ادامه این مناقشه نه فقط امنیت منطقه زیر سوال می رود، بلکه موانع جدی برای ایجاد طرح های بزرگ اقتصادی و نیز زمینه های همکاری باقی می ماند. بنابراین این مناقشه هرچه زودتر باید حل شود. به نظر من گروه مینسک در ۲۰ سال گذشته نتوانسته به وظیفه خود عمل کند. بنابراین باید این مناقشه با شرکت کشورهای منطقه و با کمک آنها حل شود. چنین به نظر می رسد کشورهای فرامنطقه ای تمایلی برای حل این مسأله ندارند. به نظر من کشورهای قدرتمند منطقه یعنی ترکیه، ایران و روسیه باید در این روند فعال باشند.
به طور کلی مکانیسمی برای حل این مناقشه در چارچوب قوانین بین المللی وجود دارد. شورای امنیت سازمان ملل در رابطه با حل مناقشه قره باغ چهار قطعنامه تصویب کرده است. باید متذکر شوم که چهار عضو شورای امنیت سازمان ملل از اعضای گروه مینسک نیز می باشند. این کشورها در این ۲۰ سال بر اجرای قطعنامه های سازمان ملل نظارت نکرده اند. اگر این گونه بود، امروز مناقشه قره باغ حل می شد و دیگر وجود نداشت. 


يني آذربايجان: در ماه نوامبر سال ۲۰۱۳ در ژنو بین ایران و کشورهای شش گانه موافقتنامه امضا شد. این مسأله به طور کلی هم برای ایران و هم برای امنیت منطقه ای و بین المللی چه ارمغانی دارد؟ 

پاك‌آيين: امضای موافقتنامه بین ایران و کشورهای شش گانه قبل از هر چیز این را ثابت کرد که جمهوری اسلامی ایران قادر است سوء تفاهمات و مسایل را از طریق گفتگو حل نماید. کشورهای غربی فهمیدند که نباید با ایران با زبان تهدید حرف زد. این کشورها نگران بودند که ایران ممکن است از انرژی هسته ای در مقاصد نظامی استفاده کند. یک تناقضی وجود دارد و آن ان است که کشورهای دارای سلاح هسته ای ، از ایران می خواهند از برنامه صلح آمیز هسته ای دست بردارد. ولی جای هیچ نگرانی وجود ندارد. چراکه برنامه هسته ای ما صلح آمیز است. همان طوری که می دانیم عمر سوخت های مثل گاز و نفت ۱۰۰ سال برآورد می شود و بنابراین کشورهای جهان به دنبال انرژی های جایگزین هستند. یکی از منابع انرژی جایگزین انرژی هسته ای می باشد. ما نیز با در نظر گرفتن این ها برای توسعه اقتصادی کشورمان و نیز برای رفاه نسل های آینده می خواهیم از انرژی صلح آمیز هسته ای استفاده نماییم. شعار ایران در این خصوص این است که انرژی صلح آمیز هسته ای برای همه و انرژی هسته ای برای مصارف نظامی برای هیچ کس.
متذکر می شوم که ایران عضو سازمان بین المللی انرژی هسته ای می باشد و معاهده منع توسعه سلاح های هسته ای (NPT) را امضا کرده است. بازرسان سازمان بین المللی انرژی هسته ای نزدیک به هزار بار مراکز هسته ای ایران را بررسی کرده و هیچ گونه گزارشی مبنی بر غیر صلح آمیز بودن برنامه هسته ای ایران ارایه نکرده اند. به نظر من کشورهای گروه ۱+۵ دلایل و اسناد ما در این مسأله را منطقی دیده اند و در نتیجه در مذاکرات اخیر ژنو موضع طرف ها به همدیگر نزدیک تر شد. به طور کلی روند مذاکرات ادامه می یابد ولی برخی مسایل وجود دارد. اگر کشورهایی که موافقتنامه ژنو را امضا کرده اند به مواد آن عمل کنند مسأله حل خواهد شد. 


يني آذربايجان: در اوایل دسامبر سال ۲۰۱۳ در کشور گینه چهلمین اجلاس وزرای خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی برگزار شد. در این اجلاس مسایل مهمی مورد مذاکره قرار گرفت. نظر شما در خصوص فعالیت سازمان همکاری اسلامی و مسایل همکاری در جغرافیای اسلامی چیست؟ 

پاك‌آيين: اولا باید بگویم که در حال حاضر جهان اسلام با مشکلات و مسایل مختلفی روبرو است. مسأله فلسطین، عراق، سوریه و افغانستان، به وجود آوردن گروه های تروریستی مثل القاعده. متأسفانه نقش کشورهایی که نمی خواهند بین کشورهای اسلامی اتحاد و همکاری وجود داشته باشد در این مسایل محسوس است. لذا اسلامی باید به موضوع اتحاد و همکاری توجه ویژه ای داشته باشند. به خصوص باید این همکاری و هماهنگی در چارچوب سازمان های بین المللی و منطقه ای ادامه داشته باشد. البته در این میان فعالیت سازمان همکاری های اسلامی اهمیت زیادی دارد. کشورهای اسلامی باید در برابر قدرت هایی که می خواهند جهان اسلام را تجزیه کنند مقاومت نمایند. به نظر من فرمول اصلی همکاری، اتحاد و توسعه در جهان اسلام برای اتخاذ موضع واحد است. کشورهای اسلامی با این فرمول می توانند بسیاری از مسایل را حل کنند. 


گفتگو از نورلان قلندرلی
منبع: روزنامه ینی آذربایجان