سفیر ایران در ترکیه ایده تشکیل کشور کردی را در منطقه در چارچوب طرح خاورمیانه بزرگ ارزیابی کرد. به گزارش پایگاه تحلیلی کردها علیرضا بیكدلی سفیر دولت ایران در آنکار در مصاحبه با فیکرت بیلا از تحلیل‌گران روزنامه ملیت، در خصوص مسائلی مختلفی چون سوریه، مناسبات با ترکیه و روند مذاکرات صلح به گفتگو پرداخت. آن چه در ذيل می‌آید ترجمه‌ای از این مصاحبه است.

فیکرت بیلا در ابتداي اين مصاحبه بيان داشته است كه با سفیر ایران در ترکیه در خصوص تنش در روابط ایران ـ ترکیه که در ماه‌های اخیر شاهد آن بودیم مصاحبه کرده است. وي خاطرنشان ساخته است كه منشاء این تنش مسایل سوریه است. ترکیه و ایران درخصوص مسایل سوریه در قطب‌بندی‌های جداگانه موضع گرفته‌اند. علیرضا بیكدلی در این مصاحبه می گوید: «سوریه زخمی در روابط دو طرف است».


• جبهه مقاومت
ما در جمهوری اسلامی ایران معتقدیم که جهان در حال تجربه یک گذار تاریخی است و در برهه‌ای هستیم که آینده ما را تعیین خواهد کرد. از نظر ما دلیل اساسی آغاز چنین روندی بیداری اسلامی است. ما می‌گوییم تا به امروز در خاورمیانه و جهان اسلام دو فاکتور اصلی وجود داشت: دولت‌های هژمون و دولت‌های تحمیل شده بر منطقه. اکنون در کنار این دو عنصر مردم مسلمان منطقه نیز قرار گرفته‌اند. هدف اصلی این بیداری تقویت منافع مسلمان‌ها است. امروز به طور واضع منافعی که بیگانگان در کشورهای اسلامی به دست آورده‌اند بازخواست می‌شود.

• جایی که ایران ایستاده
این جبهه تا به امروز بر علیه منافع قدرت‌های جهانی و دولت‌های دست‌نشانده بوده است. در این چارچوب هر کس خود را در کنار جمهوری اسلامی ببیند در این جبهه قرار دارد.

این جبهه شامل حوزه آمریکای لاتین، افریقا و خاورمیانه نیز هست. ایران خود را در کنار ملت‌هایی می‌بیند که سعی می‌کنند از ظلم و فشار دولت‌های ستمگر و غرب‌گرا رها شوند.


• شاه اسماعیل و سلطان سلیم
موضع و رویکرد ایران نسبتی با اختلافات شیعه و سنی ندارد کاملاً برعکس. درخصوص مناسبات ایران و ترکیه ما در کشورمان یک پروژه پژوهشی انجام دادیم. من رئیس دفتر مطالعات وزارت خارجه بودم و این پروژه تحت نظر من بود.

براساس این طرح سه نظریه در خصوص روابط ایران و ترکیه وجود دارد. نظریه نخست نظریه «تقابل» است. بر این اساس روابط نزدیک بین دو کشور به دلیل شکاف‌های ملی و دینی غیرممکن است. مطرح کردن خصومت شیعه و سنی با نماد شاه اسماعیل و سطان سلیم برای دامن زدن به همین شکاف است.

نظریه دوم «رقابت و همکاری» است. این نظریه کاملاً واقع‌گرایانه و رئال است و از این فرضیه دفاع می‌کند که هر دو طرف همواره سعی کرده‌اند منافع ملی خود را مد نظر قرار دهند.

برای نمونه جنگ ایران و عراق فرصتی شد برای ترکیه جهت تأمین منافعش. در مقابل تنش در روابط اسراییل و ترکیه فرصتی شد برای ایران. بخشی از منافع را می توانیم در چارچوب یکسری در رقابت‌ها تأمین نماییم بخش دگیر را نیز از طریق همکاری.


• نظریه تعامل و ترمیم

نظریه سوم تعامل و ترمیم است. در چارچوب این نظریه معتقدیم که روابط دو کشور از نظر فرهنگی و تمدنی بسیار نزدیک است تا جایی که به سمت اتحاد می‌توانند حرکت کنند. اگر بررسی نمایید خواهید دید که در سیصد ـ چهارصد سال اخیر مناسبات ایران و عثمانی دو کشور را تحت تأثیر قرار داده است. برای مثال مشروطیت، غرب‌گرایی، موج مدرنیسم، انقلاب اسلامی و… حتی در حوزه اقتصاد و تکنولوژی دو کشور بر هم تأثیر داشته‌اند. همان طور که گفتم به دلیل این‌که این نظریه براساس فرهنگ و تمدن بنا شده عمومی‌تر است.

در این راستا روابط عمیقی بین دو کشور به وجود آمده است. زیرا در این پارادایم بستر روابط بر مبنای بُرد ـ بُرد استوار شده. مرحوم اربکان در همین چارچوب از فرصت‌ها به خوبی استفاده کرد و قرارداد خط لوله گاز را بین دو کشور امضاء نمود و به این واسطه یک پیوند عمیق بین دو کشور ایجاد شد و شعارها و اهداف مهمی مطرح گردید.

بازار مشترک، پول مشترک، نیروی نظامی مشترک و… همگی در داخل نظریه سوم قابل تحقق است. دولت ما از این نظریه حمایت می‌کند و بدان باور دارد.

ما یک کشور انقلابی هستیم و انقلابمان را براساس دین، ارزش‌ها و باورهایمان شکل دادیم. ما اعتقاد داریم اگر ترکیه به جبهه مقاومت بپیوندد قطعاً نیروی بزرگی به جهان اسلام علاوه خواهد کرد ما در پی اتحاد اسلامی و فراتر از آن اتحاد انسانی هستیم.


• ناسازگاری شیعه و سنی  

تجربه تاریخی به ما می‌گوید شکاف شیعه و سنی تضعیف نیروی اسلام است. ما شیعه هستیم و شیعیان در جهان اسلام در اقلیت‌اند.

طبیعتاً این ما مسلمین هستیم که همبستگی جهان اسلام را با رویکردهای خود می‌توانیم تخریب کنیم. همه ادیان برادر همدیگرند. غربی ها به راحتی به نام شیعه و سنی ما را متفرق می‌کند.

جبهه سنی که در حوادث شیعی شکل گرفت متشکل از آمریکا، اسراییل، ترکیه، عربستان سعودی، فرانسه، انگلستان و قطر است. در جبهه مخالف آن یعنی جبهه شیعی نیز سه کشور قرار دارند. ایران، عراق و سوریه. در این منازعه ما به عنوان جمهوری اسلامی به کشورهای اسلامی کمک کردیم. در جنگ تاجیکستان و روسیه از تاجیکستان حمایت کردیم، در کنار چچن‌ها نیز بوده‌ایم. از فلسطین حمایت کردیم. اگر لازم باشد از ترکیه هم حمایت می‌کنیم.

ولی شما هیچ‌گاه نمی‌شنوید که بگویند ایران از سنی‌ها حمایت کرد. اما به صرف این‌که ایران از شیعیان عراق پشتیبانی می‌کند می‌گویند ایران حامی شیعیان است. حال آن‌که از کشورهایی که برشمردم همگی سنی بودند. غربی‌ها هیچ‌گاه نمی‌گویند ایران از سنی‌ها حمایت می‌کند. زیرا اگر به این موضوع اذعان کنند به اتحاد مسلمانان اعتراف کرده‌اند.



• سوریه  

اعتراضاتی که در سوریه مطرح شد در ابتدا مطالبات مشروع و قانونی بود که از سوی مردم مطرح شد. در برابر این جنبش حرکت دیگری وجود داشت که از بشار اسد حمایت می‌کرد. اما دولت سوریه نسبت به برخورد با این حرکت اعتراضی عملکردهای اشتباهی از خود نشان داد. به تدریج عملیات تروریستی علیه مقامات ارشد دولت آغاز شد. امروزه نشریات غربی و همین طور رسانه‌های مرتجع عربی به این بخش دوم اشاره نمی‌کنند زیرا پشت پرده این وقایع خود دولت‌های عربی و غربی حضور دارند.

ما نسبت به این وقایع حساس هستیم. بخش اول مربوط به مسائل داخلی سوریه است اما بخش دوم از نظر ما مسأله داخلی نیست. در این حوزه هم دو حادثه مهم رخ داد. سوریه به میدان جنگ تبدیل شد و امروزه کسانی که باید در خیابان‌های دمشق حقوق مشروع و مدنی خود را مطالعه کنند در کمپ‌های پناهندگی ترکیه زندگی می‌کنند و در عوض تروریست‌ خارجی در سوریه حاضر‌اند.


•صلح با پ.ک.ب و کشور مستقل کردی 

پیش از هر چیز باید بگویم که ما درخصوص جزئیات این روند هیچ اطلاعی نداریم. این روندی است که دولت ترکیه به تنهایی آغاز کرده. ما معتقدیم که هر گامی که به ثبات داخلی ترکیه کمک کند به نفع ایران هم است.

ولیکن نباید اجازه دهیم قدرت‌های فرامنطقه‌ای از این مذاکرات صلح سوءاستفاده کنند. اما پیش از ورود به اصل بحث باید اندکی در خصوص پروژه خاورمیانه بزرگ مطالبی عرض کنم. تجزیه کشورها آرزو و نیت قلبی غربی است. یعنی آنها می‌خواهند مرزهای سیاسی را به ترتیبی که خود می‌خواهند تعیین کنند و به این ترتیب منافع خود را صدها سال دیگر در منطقه تضمین نمایند. نمونه آن را می‌توانید در مرزبندی پاکستان ـ افغانستان مشاهده کنید که از سوی انگلیس صورت پذیرفته است ـ در منطقه خاورمیانه مصادیق خیلی زیادی است. ولی ما از این برهه خطرناک تاریخی هم سربلند بیرون خواهیم آمد. ایده‌هایی مانند کشور مستقل کردستان از طرف دولت‌هایی در بیرون از منطقه تلقین می‌شود. این ایده‌ها در مورد ترک‌ها و عرب‌ها و گروه‌های قومی دیگر هم قابل طرح است. ما در مرزهای خود با گروه مختلف قومی در آرامش و صلح زندگی می‌کنیم. انشاءالله همه دولت‌ها در چارچوب مرزهای خود با تمام گروه‌های قومی خود در آرامش زندگی خواهند کرد. در این بین اگر ترکیه بتواند مذاکرات صلح را به نتیجه برساند در نهایت به سود منافع ما نیز هست. 


ترجمه: سالار سيف‌الديني
منبع: پايگاه تحليلي كردها به نقل از روزنامه مليت