رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه و رهبر حزب عدالت و توسعه جمعه شب، مورخ 9 فروردین ماه 1392 در برنامه مشترک دو شبکه تلویزیونی kanalD و CNNturk به سوالات ۴ تن از روزنامه نگاران مشهور ترکیه (طاها آک یول، خنده فرات، انیس بربراوغلو و هاکان چلیک) درباره مذاکرات صلح با پ.ک.ک پاسخ داد. 
 
از روند گفتگوها راضی هستیم
 
اردوغان گفت: «من و همکارانی که مستقیما در پروژه پایان دادن به ترور فعالیت می کنند، مجموعا از روند گفتگوها و پیشرفت مراحل کنونی راضی هستیم و اگر اشتباهات و خطاهای گذشته تکرار نشود، انشاالله با موفقیت تمام این مرحله را به پایان خواهیم رساند. بررسی های ما نشان می دهد که مردم ترکیه هم از اقدامات ما در این زمینه حمایت می کنند و به ویژه در مناطق شرق و جنوب شرقی و بین برادران و خواهران کُرد ما، میزان حمایت از گفتگوها بین ۷۷ تا ۸۰ درصد است و در دیگر مناطق ترکیه هم رضایت بالایی وجود دارد.»
 
همه چیز درباره عقب نشینی نیروهای پ.ک.ک 

اردوغان اعلام کرد: «بر اساس برآوردهای ما بین ۱۵۰۰ تا ۲۰۰۰ تن از افراد پ.ک.ک در داخل خاک ترکیه حضور دارند و لازم است این افراد، سلاح های خود را بر زمین بگذارند یا در غارها و دیگر جاها سلاح ها را مخفی کرده و کشور مرا ترک کنند. چرا که اگر مسلح باشند، راه برای توطئه و خرابکاری هموار خواهد بود. ممکن است آنها به سوریه یا ایران بروند. آن چه که برای من اهمیت دارد، امنیت کشورم است. من از بر زمین گذاشتن سلاح حرف می زنم و نه صرفا آتش بس. من مطئنم همه ترکیه و به ویژه مناطق کردنشین به زودی پیشرفت خواهد کرد اگر همه بندهای نامه اوجالان عملی شود و کار به پایان برسد، هموطن کُرد من هم روی آرامش و توسعه و رفاه را خواهد دید. در خصوص تقویم عقب نشینی نمی توان به مقطع زمانی خاصی اشاره کرد. اگر دوستان من در این خصوص تاریخ ویژه ای اعلام کرده اند، این اقدام اشتباه است و نمی توان درباره چنین مساله حساسی روز و ماه و ساعت تعیین کرد. با این حال همه امید ما این است که تا پایان امسال این پروژه خاتمه پیدا کند. بر این باورم که در نتیجه سخنرانی ها و اطلاع رسانی های من و دوستانم، میزان حمایت مردم از گفتگوها، روز به روز افزایش خواهد یافت. ما در طول ده سال گذشته ۳۷ تریلیون لیره در مناطق کردنشین هزینه کرده ایم و بدون شک با پایان یافتن معضل ترور این بودجه افزایش بیشتری خواهد یافت. ما در اغدیر فرودگاه ایجاد کردیم و در شرناخ و حکاری هم به زودی فرودگاه های بزرگی تاسیس خواهیم کرد. اگر تا دیروز در یوکسک اُوای حکاری تاسیسات کارگاه فرودگاه به آتش کشیده می شد و پیمانکاران را تهدید می کردند، امروز وزیر آموزش ملی برای من گزارش آورده و می گوید حکاری، از آرامش و روحیه صلح طلبانه بالایی برخوردار است و این خبرها برای همه ما امیدوار کننده است.» 

گروه های ناظر بر عقب نشینی 

«من می خواهم در ۷ منطقه اصلی ترکیه (مرمره، اژه، دریای سیاه، دریای سفید، آناتولی مرکزی، آناتولی شرقی، آناتوی جنوب شرقی) ۷ گروه ۷ نفره تعیین شود که جمعا تعداد آنها ۴۹ نفر خواهد بود. هیچ بعید نیست یکی از افراد این گروه از میان شما چند نفر انتخاب شود. این افراد تحت نظارت نهاد امنیت عمومی نخست وزیری فعالیت خواهد کرد و همه هزینه ها و مصارف آنان را پرداخت خواهیم کرد. وظیفه این افراد در حد مشاوره و رایزنی، سخنرانی، اقناع مردم و تدوین یک گزارش نهایی است و اختیارات اجرایی نخواهند داشت. امیدواریم ظرف یک ماه همه مراحل لازم برای انتخاب، تعیین و معرفی این افراد انجام شود و کار خود را آغاز کنند. من شخصا با یکایک آنان صحبت خواهم کرد و بدون شک حضور آنان مایه دلگرمی ما خواهد بود.» 

از ریسک ابایی ندارم، قرار نیست عفو اعلام کنیم 

اردوغان در ادامه و در پاسخ به این پرسش که چگونه توانسته اید به پ.ک.ک اعتماد کرده و با آنان توافق کنید، گفت: «من در منش سیاسی خود، همواره به ریسک و اقدامات مخاطره آمیز باور دارم و همیشه گفته ام که سیاست، اقتصاد و اصلا کل زندگی، یک ریسک بزرگ است. در دوران جناب امره تانر رییس پیشین سرویس اطلاعاتی میت، گفتگو با اوجالان را آغاز کردیم. آن گفتگوها مقدمه ای برای اقدامات و توافقات امروز ما بود و مطلقا چیزی به نام معامله وجود نداشته است. من، رفقایم و کل حزب من اهل معامله نیستیم و ملت نیز چنین اختیاری به من نداده است. مثلا گاهی اعلام می کنند که پای عفو در میان است. خیر. چنین نیست. در برخی مسائل دولتی و حکومتی می توان قائل به عفو بود اما در حوزه ای که با خون شهیدان و خانواده های آنان ارتباط دارد، ما این اجازه و اختیار را در خود نمی بینیم که عفو صادر کنیم. ما می خواهیم رفاه، صلح و آرامش ملت خود را فراهم کنیم.»
 
حبس خانگی برای اوجالان در دستور کار نیست 

یکی از روزنامه نگاران از اردوغان پرسید: مخالفین شما می گویند که شما در مقابل کسب رضایت کردها برای حمایت از سیستم ریاستی، با آنان توافق کرده اید و قرار است به آنان خودمختاری داده و شرایط حبس خانگی اوجالان را فراهم کنید. اردوغان در پاسخ گفت: «من چندین بار در این خصوص توضیح داده ام. خیر. چیزی به نام حبس خانگی در دستور کار ما قرار ندارد. اصلا من سوال می کنم؛ چرا باید به خاطر مسائل ایمرالی مدام ذهن خود را مشغول کرده و با اعتصاب ها و ناآرامی های خارج و داخل زندان روبرو شویم؟ چرا هزینه برخی چیزها را به شدت برای خود بالا ببریم؟ من تاکید می کنم که حاشا و حاشا پای معامله و دادوستد در میان نیست.» 

احتمال خرابکاری از سوی دو گروه وجود دارد 

اردوغان در ادامه و درباره مخاطرات این مرحله و نیز توضیح سخنان خود در مورد اشتباهات و خطاهای گذشته گفت: «احتمال توطئه و خرابکاری از سوی دو گروه وجود دارد. گروه جنگ طلب در داخل و گروه ها و محافل ناشناس در خارج. خیلی ها نمی خواهند در این منطقه صلح و آرامش مستقر شود. کم نیستند شمار گروه ها و کسانی که از رسیدن درآمد ملی هر شهروند ترکیه به ده هزار دلار ناراحت هستند. آنان خوب می دانند که یک ترکیه قدرتمند، در همه حوزه ها به دیگران نیز کمک خواهد کرد. ما خواهان آن هستیم که به جای فعالیت مسلحانه، از راهکارهای سیاسی استفاده شود و منافع گروهی از رقبای ما به خاطر این رویکرد به خطر می افتد. در همین حال لازم می دانم به این نکته نیز اشاره کنم که ما با همسایه های خود نیز در حال رایزنی هستیم. و از برخی کشورها نیز درخواست هایی داریم. به عنوان مثال به یونان اعلام کردیم که باید کمپ های پ.ک.ک را تعطیل کند.» 

نگاه مردم عراق به ترکیه، با نگاه مالکی متفاوت است 

اردوغان در ادامه افزود: «به اعتقاد من مردم عراق ترکیه را دوست دارند و نگرش آنان نسبت به ما مثبت است و نظرات آنان با مالکی متفاوت است. رفتارهای مالکی هیچ نسبتی با دموکراسی و صلح طلبی ندارد. ابهاماتی که در انتخابات موصل و النبار وجود دارد و نیز ناآرامی های موجود، همه دست به دست هم داده و باعث شده که عراق در سایه اقدامات مالکی تبدیل به یک کشور ناآرام شود. من در دیدار با نیچروان بارزانی، مفصلا با وی در این خصوص گفتگو کردم. فقط کردها نیستند که از مالکی ناراضی هستند، شما اظهارات تند مقتدی صدر را هم شنیدید. شیعیان هم از مالکی ناراضی هستند.»
با ایران اختلاف نظر داریم 

«ما در حوزه مسائل سیاسی سوریه با ایران اختلاف نظر داریم و رویکرد ایران در این حوزه برای ما قابل قبول نیست اما مشکل اساسی ما در این حوزه، مواجهه چین و روسیه است. چین و روسیه آشکارا می گویند ما وکیل مدافع سوریه نیستیم. خوب... اگر در این موضع خود ثابت قدم باشند، مشکل حل می شود.» 

روابط ترکیه و اقلیم کردستان عراق 

اردوغان در خصوص توافقات نفتی اربیل و آنکارا گفت: «مالکی در چندین زمینه بر کردها فشار آورد. مثلا بنزین در اختیار آنها نمی گذاشت و در برخی زمینه های اقتصادی دیگر نیز، مدیریت کُردی شمال عراق نیازمند کمک بود. آنان از ما کمک خواستند و ما هم پذیرفتیم. ما در این حوزه معتقد به بازی برد – برد هستیم و منع قانونی در برابر توافقات اقتصادی ما وجود ندارد. همچنان که می دانید یک لوله انتقال نفت در حال حاضر وجود دارد. شاید با ایجاد خطوط جدید، میزان انتقال را تقویت کنیم. قاعدتا مدیریت کُردی منطقه شمال عراق هم باید حق و سهم خود را از این لوله ها بردارند. 

آیا اوجالان هدایت شده است؟ 

طاها آک یول تحلیل گر برجسته حریت از اردوغان پرسید: حقیقتا چه شد که اوجالان به یک باره چنین تغییر کرد؟ قبلا درباره اسلام چیزهای دیگری می گفت و حالا به نکات تازه ای اشاره کرده است. آیا اوجالان را هدایت کردید؟ اردوغان در پاسخ گفت: «اولا دروازه قلب و ذهن هیچ کس به روی هدایت بسته نیست. دوم این که من از وزیر دادگستری خواستم به جای رادیو، تلویزیون در اختیار اوجالان باشد، روزانه به مدت ۱ ساعت ورزش کند. روزانه ۱ ساعت با رفقایش صحبت کند. مطالعه کند. از طریق برنامه های تلویزیون در جریان امور ترکیه قرار بگیرد و خلاصه این که او را وارد جریان عادی زندگی کردیم. این همه چیزی است که من می توانم به اوجالان بدهم. برای آن که امتیازات بیشتری بدهم، اختیارات من بسنده نیست.» 

در دوران عثمانی ایالت کردستان وجود داشت 

اردوغان درباره انتقادات احزاب مخالف ترکیه از دولت وی به خاطر طرح مساله ساختار ایالتی گفت: «این افراد صاحب نگرش و سواد تاریخی نیستند. در دوران عثمانی، ما ایالت کردستان و لازستان داشته ایم. ما از چیزی هراس نداریم. همین الان در ۷۸ استان از ۸۱ استان ترکیه، ما توانسته ایم نماینده به مجلس بفرستیم. اما رقبا از این می ترسند که نتوانند در ساختارهای دیگر به حیات سیاسی خود ادامه دهند. مثلا اگر استاندار از سوی مردم انتخاب شود چه ایرادی دارد؟ الان که شهرداران از سوی مردم انتخاب می شوند، مشکلی پیش آمده است؟ باور کنید من گاهی احساس می کنم که باید برخی امور را مستقیما به خود فرمانداران سپرد. من برای فلان استاندار پول می فرستم. او تصور می کند که پول هم مانند ترشی باید در یک گوشه ای جا بیفتد. به همین خاطر پول را در بانک می گذارد. من به دوستان گفتم به این استانداران بودجه ندهید، شماره حساب بگیرید مستقیما پول را به حساب فرمانداری بریزید تا در امور عمرانی و خدماتی شهرها و روستاهای ما هزینه شود.»
اردوغان در پایان برنامه و در پاسخ به این سوال که آیا وقت دارید نوه های خود را ببینید، به مجری زن برنامه گفت: «بله. من به خاطر آنها به استانبول می روم. من الکی نمی گویم هر خانواده ۳ فرزند داشته باشند. اصلا لذت نوه داری چیز دیگری است. خود شما ظاهرا فقط یک بچه دارید. درنگ جایز نیست. تکانی به خود بدهید و فرزندان دیگری به دنیا بیاورید.» 


منبع: کردپرس