محسن پاک آیین، سفیر جمهوری اسلامی ایران در باکو در روز چهارشنبه 8 آذرماه 1391 گفتگویی با خبرگزاری "سلام نیوز" داشته است که بخش اول این گفتگو به شرح ذیل تقدیم میشود:
پرسش: حدود ۲ ماه است فعالیت خود را در جمهوری آذربایجان آغاز کرده اید. برداشت اولیه تان چگونه است؟
پاک آیین: بسم الله الرحمن الرحیم. بسیار خوشحالم از اینکه در جمهوری آذربایجان و بین مردمی بسیار صمیمی و خون گرم هستم. اولین احساسم این است که در جمهوری آذربایجان هرگز احساس غربت نکرده ام. زیرا بین ملتی هستم که فرهنگ، دین، مذهب و آداب و رسوم یکسانی با آن داریم. اشتراکات زیادی از جمله اشتراکات تاریخی، فرهنگی و غیره وجود دارد. لذا، صمیمانه می گویم که خیلی خوشحالم از اینکه بین ملتی بسیار شریف و نجیب زندگی می کنم.
پرسش: قفقاز جنوبی به لحاظ وضعیت ژئوپلیتیکی خود یکی از پیچیده ترین مناطق جهان شناخته می شود. از اینکه در جمهوری آذربایجان یعنی یکی از کشورهای این منطقه، به عنوان سفیر تعیین شده اید چه نظری دارید و آیا فعالیت در اینجا را دشوار می دانید؟
پاک آیین: قفقاز براستی نیز از نظر وضعیت ژئوپلیتیکی خود یکی از پیچیده ترین مناطق دنیاست و بطور طبیعی در دوران جنگ سرد یکی از نمونه های رویارویی دو ابرقدرت بوده است. علیرغم آنکه این ابرقدرت در پی جنگ سرد از هم پاشید، ولی هنوز هم رقابت همین قدرتها بر سر این منطقه ادامه دارد. طبیعی است که با در نظر گرفتن کار زیاد سفارت که ناشی از موضوعات مختلف بسیار بین کشورهایمان است، فکر می کنم که بر خلاف ماموریتهای قبلی، مشغله کاری من در اینجا زیاد خواهد بود.
پرسش: سطح روابط بین ایران و جمهوری آذربایجان را چگونه ارزیابی میکنید و آیا سطح کنونی روابط از نظر شما قانع کننده
است؟
پاک آیین: بطور کلی می توان گفت که مناسبات دو کشور در سطح خوبی قرار دارد. بویژه اینکه اراده رهبران دو کشور بر توسعه مناسبات استوار شده است. دو کشور در زمینه های مختلف بویژه در زمینه فرهنگی و اقتصادی همکاری می کنند. بعنوان مثال در رابطه با همکاری فرهنگی میتوان به همکاری هنرمندان و تولید مشترک فیلم اشاره کرد. در زمینه اقتصادی نیز می توان روابط را خوب ارزیابی کرد، ولی با توجه به ظرفیتهای دو کشور باید تلاش بیشتری نماییم.
پرسش: گردش تجاری موجود بین دو کشور در حال حاضر چه میزان است؟ آیا زمینه هائی وجود دارد که باید مورد استفاده قرار گیرد؟ بطور کلی چرا ایران در طرحهای اقتصادی که در اذربایجان به اجرا در می آید ، مشارکت نمی کند؟
پاک آیین: بر اساس آمار رسمی، گردش تجاری ما ۵۰۰ میلیون دلار در سال است. ولی چنانچه منابع غیر رسمی از جمله بخش جهانگردی و سایر زمینه ها را در نظر بگیریم، می توان گفت که این رقم نزدیک یک میلیارد دلار می باشد. ولی با توجه به همسایگی دو کشور، نیازها، تولیدات و غیره، می توان گفت که با استفاده از ظرفیتهایمان می توانیم حجم مبادلات تجاری خود را به بیش از ۵ میلیارد دلار نیز افزایش دهیم. برخی موانع از جمله در زمینه های گمرکی، مالیاتی و مرزی مانع افزایش حجم مبادلات می شود. باید تلاش کنیم این موانع را رفع کرده و بستر لازم را فراهم کنیم تا بتوانیم از ظرفیتها در سطح لازم استفاده نماییم.
در زمینه همکاریهای اقتصادی، برای مشارکت در طرحها شرایط خوبی وجود دارد. ما ۳۵۰ میلیون متر مکعب گاز جمهوری آذربایجان را به نخجوان سوآپ کرده و بعلاوه از جمهوری آذربایجان گاز خریداری می کنیم. در زمینه انرژی نیز ۸۵۰ مگاوات برق به نخجوان صادر می کنیم. سد خدا آفرین روی رود ارس در حال احداث است. طرحهای خوبی در سطح شرکتهای کوچک وجود دارد که روی آنها کار می شود. ولی باز هم با توجه به ظرفیتهای گسترده موجود باید در جهت استفاده بیشتر از این ظرفیتها تلاش کنیم. ایران برای مشارکت در طرح های مختلف خواه در زمینه انرژی و خواه در زمینه ترانزیت اعلام آمادگی کرده است. ولی گاهی مشاهده می شود که نگاه به طرحهای مختلف از منظر سودآوری اقتصادی آنها نیست و ملاحظات سیاسی در نظر گرفته می شود. بدیهی است که در صورت رویکرد اقتصادی به این قبیل طرحها، ایران می تواند یکی از مطمئن ترین شرکای جمهوری آذربایجان باشد. بویژه اینکه ایران میتواند بعنوان امن ترین، سریع ترین و با صرفه ترین مسیر ترانزیت بار و انرژی، باصرفه ترین شریک جمهوری آذربایجان باشد. گاهی بنا به صلاحدیدهای سیاسی بیشتر به مسیرهای طولانی تر اولویت می دهند و طبیعتا این نیز ممکن است در درازمدت بروز مسایل خاصی را موجب شود. با این حال، ما همواره اعلام کرده ایم که آمادگی اجرای این طرحها را داریم و همه زیرساختها، امکانات فنی و علمی لازم نیز موجود است.
پرسش: اجرای طرحهای انرژی برای انتقال ذخایر انرژی جمهوری آذربایجان و آسیای میانه به غرب در آینده از طریق ایران تا چه اندازه ای امکان پذیر است؟
پاک آیین: این اتفاق خواهد افتاد و طرحهای مشترک در زمینه انرژی و ترانزیت بین دو کشور مذاکره و اجرا خواهد شد. به احتمال قوی برگزاری نهمین اجلاس کمیسیون مشترک دو کشور در باکو فصل جدیدی در زمینه این همکاری ها باشد. همکاری دو کشور در این زمینه هر چه بیشتر توسعه بیابد، نفع بیشتری در پی خواهد داشت.
پرسش: اکنون مسایلی در رابطه با برنامه هسته ای ایران ایجاد می شود و علیه ایران تحریمهایی به اجرا در می آید. این فشارها تا چه حد مستدل است و موضع اتخاذ شده از سوی جمهوری آذربایجان در رابطه با این مساله را نیز چگونه ارزیابی می کنید؟
پاک آیین: برنامه صلح آمیز هسته ای، به توسعه ایران معطوف شده است و ماهیت نظامی ندارد. جامعه جهانی از جمله ۱۲۰ کشور عضو جنبش عدم تعهد از برنامه صلح آمیز هسته ای ایران حمایت کرده اند. از جمهوری آذربایجان نیز تشکر می کنیم که همواره از برنامه صلح آمیز هسته ای ایران دفاع کرده است.
پرسش: در یکی از مصاحبه هایی که در اوایل ورودتان به جمهوری آذربایجان انجام داده بودید اعلام کرده اید که "بین دو کشور ممکن است مسایلی پیش بیاید ولی همیشه حل می شود". اختلاف بین ایران با داشتن جمعیت چندین میلیونی آذری که دین، فرهنگ و تاریخ طولانی مشترکی دارند، از چه ناشی می شود؟
پاک آیین: طبیعی است وقتی دو کشور همسایه اند و مرزهای طولانی دارند، ممکن است گاهی سوءتفاهماتی بروز کند. این اختلافات در داخل یک خانواده از طریق مذاکره و گفتگو حل و فصل میشود. در واقع بین ایران و جمهوری آذربایجان هیچ وقت اختلافی جدی پیش نیامده است. ولی برخی از نیروهای سوم و برخی از نمایندگان مطبوعات همواره سعی کرده اند این اختلافات جزئی را بزرگ جلوه دهند. در حالی که اینها مسایلی جدی نبوده و با گفتگو حل و فصل می شود.
پاک آیین: در مورد مناسبات ایران و ارمنستان چه توضیحی دارید؟
پرسش: ایران و ارمنستان مناسبات عادی همسایگی با یکدیگر دارند. ولی برخی از رسانه ها سعی می کنند این مناسبات را بیش از آنچه هست برجسته کنند. این در حالی است که سهم ایران در گردش تجاری ارمنستان صرفا ۱۵ درصد است و بقیه ۸۵ درصد ازآن کشورهای دیگر است. حتی بعضی از کشورهایی که مرزهای خود با ارمنستان را بسته اند، از طریق هوایی صادراتی به این کشور دارند. به این دلیل نیز مناسبات عادی ما با ارمنستان مساله ای در مناسبات با جمهوری آذربایجان ایجاد نمی کند. جمهوری اسلامی ایران در رابطه با مناقشه قره باغ همواره از تمامیت ارضی جمهوری آذربایجان حمایت می کند. امنیت منطقه موضوعی بسیار حایز اهمیت است و در صورت شعله ور شدن آتش هر مناقشه ای، ممکن است امنیت منطقه به خطر بیافتد. لذا، همواره سعی می کنیم مناسباتمان با جمهوری آذربایجان و ارمنستان چنان باشد که از طریق گفتگو و مذاکرات صلح از تشدید مناقشه جلوگیری شود.
پرسش: بطور کلی ایران چه نقشی می تواند در حل و فصل مناقشه قره باغ داشته باشد؟
پاک آیین: به عقیده ما مساله قره باغ از طریق مذاکره قابل حل و فصل است. در وهله نخست باید اراضی جمهوری آذربایجان به این کشور بازگردانده شود و تمامیت ارضی این کشور احیا گردد. معتقدیم که گروه مینسک قادر به حل و فصل این مناقشه نیست و صرفا باعث طولانی شدن آن شده است. برخی از کشورهای فرامنطقه ای که در این گروه عضویت دارند، عزم لازم برای حل و فصل مناقشه را به نمایش نمی گذارند. این مساله یک مساله منطقه ای است و کشورهای منطقه باید در حل و فصل آن مشارکت کنند. در نتیجه این مناقشه بخشی از اراضی اسلام و بعبارتی بخشی از خاک جمهوری آذربایجان از پیکر این کشور جدا شده است. لذا، سازمان همکاری اسلامی باید تلاش جدی تری برای حل مساله از خود نشان بدهد. ایران بعنوان یکی از پرنفوذترین کشورهای منطقه در صورت درخواست طرفهای مناقشه از هیچ تلاشی برای حل و فصل آن دریغ نخواهد کرد. ما بطور معینی در این زمینه تجربه داریم و موفقیتهایی نیز در این زمینه داشته ایم. ولی پس از آنکه جمهوری آذربایجان گروه مینسک را انتخاب کرد، طبیعتا ما نیز فعالیت خود را متوقف کردیم. از نظر ما سفر برخی از روسای گروه مینسک و هیاتهای نمایندگی برخی از کشورهای غربی به قره باغ و بعضی از
رفتارهای آنها در مسیر حل مناقشه نیست. برای ما نیز این سوال پیش می آید که چرا اعضای گروه مینسک واکنشی در قبال این رفتارها نشان نمی دهند؟
پرسش: آیا ممکن است تغییری در موضع ایران در رابطه با رژیم حقوقی خزر صورت گیرد؟
پاک آیین: جمهوری اسلامی ایران معتقد است که مساله رژیم حقوقی دریای خزر باید هرچه زودتر حل و فصل شود. به همین دلیل نیز مذاکرات بین ۵ کشور ساحلی خزر در سطح کارشناسان ادامه دارد. امیدواریم این مساله در کوتاهترین زمان ممکن حل و فصل شود.
پرسش: همکاری ایران و جمهوری آذربایجان در زمینه نظامی و فنی در چه سطحی است؟
پاک آیین: دو کشور در زمینه دفاعی با یکدیگر همکاری می کنند. وزرای دفاع ما چندین بار سفرهای متقابل انجام داده اند. در عین حال، الهام علی اف رییس جمهور آذربایجان نیز در جریان سفرش به ایران از صنایع دفاعی ایران بازدید کرده است. همکاری نظامی بین دو کشور نشان دهنده وجود اعتماد متقابل است. ما آماده ایم مناسبات خود در زمینه دفاعی را نیز مانند زمینه های صنعتی و فنی توسعه بدهیم.
پرسش: سینمای ایران به موفقیتهای بزرگی رسیده و در بسیاری از جشنواره های مشهور جایزه برده است. همکاری ایران در این زمینه با جمهوری آذربایجان را چگونه می بینید؟
پاک آیین: بدیهی است که دو کشور می توانند در زمینه فرهنگی همکاری گسترده ای داشته باشند. رابطه گسترده ای در زمینه تولید فیلم، موسیقی و تئاتر وجود دارد و در این زمینه ها نیز رفت و آمدهایی می شود. بعنوان مثال یکی از کارگردانان سینمای ما در جشنواره فیلمی که در جمهوری آذربایجان برگزار خواهد شد شرکت دارد و بعضی از فیلمهای آذربایجانی نیز برای شرکت در جشنوار فیلمی که در ایران برگزار خواهد شد، دعوت شده اند. می توان گفت که با عزم و اراده بیشتری به این حوزه نیز توجه و دقت نشان می دهیم. در ایران و آذربایجان بطور متقابل ایام فرهنگی برگزار شده است. اخیرا نیز در رابطه با افتتاح مرکز فرهنگی جمهوری آذربایجان در ایران توافق حاصل شده است و این مرکز در آینده افتتاح خواهد شد.
پرسش: اکنون در ماه محرم به سر می بریم. آیا می توانید به عنوان سفیر در مراسم این ماه شرکت کنید؟
پاک آیین: جمهوری آذربایجان دومین کشور شیعه در دنیاست. به همین دلیل نیز مردم جمهوری آذربایجان به ماه محرم و آیین های آن توجه نشان می دهند. بر اساس اطلاعاتی که در اختیار دارم، در همه شهرها و بخش های جمهوری آذربایجان مردم مراسم ۱۰ روز محرم را در مساجد به جا آورده اند و طی این مراسمها برای آزادی اراضی اشغالی دعا کرده اند. در باکو نیز این مراسم برگزار شده است. ولی تا جایی که اطلاع دارم این مراسم در شهرهای دیگر با شکوهتر بوده است. ایرانی ها نیز اینجا در حسینه مراسم عزاداری این ماه را برگزار کردند. در روز عاشورا حدود ۳۰۰۰ ایرانی و آذربایجانی در این مراسم شرکت کرده اند.
پرسش: جمهوری آذربایجان از نظر تحمل پذیری و بردباری دینی کشوری نمونه در دنیا معرفی می شود. دیدگاه شما در رابطه با برخوردی که در اینجا نسبت به دین وجود دارد، چگونه است؟
پاک آیین: بطور کلی در جمهوری آذربایجان دولت و ملتی وجود دارند که توجه به دین دارند. در دیدار با الهام علی اف رییس جمهوری آذربایجان نیز این توجه را احساس کردم . می خواهیم در آینده نیز در جمهوری آذربایجان توجه و دقت بیشتری به دین و اسلام شود. به اعتقاد ما هر ملتی که از استقلال فرهنگی خود پاسداری و به دین و مذهب خود توجه نشان دهد، استقلال آن ملت استحکام بیشتری خواهد یافت.
منبع: وبسایت رسمی سفارت جمهوری اسلامی ایران در باکو
دریافت صفحه با کد QR