جمعی از مقام های فرهنگی و نویسندگان ایرانی و روس با اشاره به ظرفیت های گسترده روابط ایران و روسیه، همکاری های دو کشور در حوزه های فرهنگی را زمینه ساز توسعه همه جانبه روابط تهران و مسکو دانسته و بر لزوم تشریک مساعی دو طرف برای تحقق این مهم تاکید کردند.
به گزارش ایرنا، شرکت کنندگان در میزگرد فرهنگی "تعاملات ادبی ایران و روسیه؛ چله ادبی از سعدی تا پوشکین" در دانشگاه دولتی زبانشناسی مسکو با اشاره افت و خیزهای تاریخی روابط دو کشور همسایه ایران و روسیه اعلام کردند که در تمام این مدت مناسبات فرهنگی و ادبی به عنوان بسترساز احیای مناسبات تهران و مسکو عمل کرده است.

این نشست فرهنگی را "یوری گوبانف" معاون دانشگاه دولتی زبانشناسی مسکو آغاز کرد که با ترسیم چشم انداز روشن روابط فرهنگی ایران و روسیه استفاده حداکثری از این فرصت برای گسترش همکاری ها را خواستار شد.

گوبانف با بیان اینکه تاثیر فرهنگ ایران بر فرهنگ و تمدن جهانی بسیار مشهود است و شاعران بزرگی همچون حافظ، سعدی، فردوسی، خیام و رودکی در کل جهان شناخته شده اند، به توصیف جایگاه فرهنگی ایران در جهان پرداخت و خاطرنشان کرد: بدون شاعران و نویسندگان ایرانی فرهنگ جهان قابل تصور نیست و با وجود چنین ستارگان درخشانی نمی توان فرهنگ ایران را نادیده گرفت.

گوبانف که یک متخصص عرب شناس است، به تاثیرات بسزای فرهنگ ایرانی در جهان اسلام اشاره کرد و اظهار داشت: ایرانی ها استخوان بندی و هسته مرکزی علما، اندیشمندان و فیلسوفان جهان اسلام را تشکیل می دادند و اروپا در اختراعات و کشفیات، مدیون فرهنگ اسلامی و به ویژه ایران است.

گوبانف از توسعه همکاری های ایران و روسیه به عنوان یک ضرورت یاد کرد و گفت: تعامل فرهنگی ایران و روسیه بر پایه هایی که سعدی و پوشکین پایه ریزی کرده اند، بنا شده است و امروز بستر مناسبی برای توسعه روابط فرهنگی دو کشور وجود دارد.

پروفسور "جهانگیر دری" نویسنده ایرانی تبار روس و استاد دانشگاه دولتی زبانشناسی مسکو نیز با مروری بر تاریخچه روابط فرهنگی ایران و روسیه گفت: از حدود ۳۰۰ سال پیش روابط فرهنگی دو کشور با اعزام پنج دانش آموز روس به ایران برای آموختن زبان فارسی به دستور پطر کبیر آغاز شد.

نویسنده برجسته ایرانیی تبار روس، تاریخ تدریس زبان فارسی در دانشگاه های روسیه را اوایل قرن ۱۹ میلادی دانست و گفت: تدریس زبان فارسی در دانشگاه دولتی مسکو در سال ۱۸۱۳ آغاز شد و این واقعه مهم در دانشگاه سن پترزبورگ در سال ۱۸۱۸ به وقوع پیوست و بعد از آن تدریس زبان فارسی در دانشگاههای قازان و خارکف و چند شهر بزرگ شوروی آغاز شد.

وی با اشاره به ترویج زبان فارسی در دوره شوروی سابق خاطرنشان کرد: در زمان حاضر در بسیاری از دانشگاههای بزرگ روسیه نیز زبان فارسی تدریس می شود و شرط اصلی تحقیقات ایرانشناسی در این کشور آشنایی و تسلط بر زبان فارسی است.

دری با بیان اینکه مردم روسیه شاعران و نویسندگان ایرانی را ارج می نهند، خاطرنشان کرد: سعدی حافظ، خیام، جمالزاده، چوبک، نفیسی و جلال آل احمد در روسیه بخوبی شناخته شده اند و آثار آنها در محافل ادبی روسیه مورد نقد و بررسی قرار می گیرد و بسیاری از روشنفکران روس با آثار ادبی مفاخر ایرانی آشنا می باشند.

"میخائیل سنلنیکوف" شاعر و مترجم روس نیز طی سخنانی به لزوم توسعه روابط فرهنگی ایران و روسیه به عنوان یک ضرورت و امری سودمند برای ملت های دو کشور تاکید کرد.

وی خاطرنشان کرد: ایران و روسیه دو کشور دارای فرهنگ غنی هستند و تعامل فرهنگی آنها بی شک موجب گسترش همکاری های فرهنگی در سطح منطقه ای می شود و باید فرصت موجود در روابط دو کشور را غنیمت شمرد و برای توسعه همکاری های فرهنگی کمر همت بست.

شاعر روس در بخش اصلی مقاله خود با عنوان "تاثیر سعدی در شعر پوشکین"، موارد متعدد الهام پوشکین از سعدی و آثار وی را بطور مشروح برای حاضران برشمرد.

سنلنیکوف به جنبه مهمی از آثار پوشکین یعنی ارتباط با جهان اسلام اشاره کرد و اظهار داشت: پوشکین سعی فراوان کرد تا با جهان اسلام آشنا شود و حکمت های آن را فراگیرد و در این راستا قرآن کریم را تحلیل می کرد، به طوری که

"در منظومه "فواره باغچه سرای" پوشکین بخوبی تاثیرپذیری وی از آثار اسلامی به چشم می خورد.

وی تعاملات و ارتباطات ادبی ایران و روسیه را دارای قدمت و قوتی بایسته و در خور دانست و خواستار تداوم این سنت نیکو میان دو کشور همسایه شد.

"علی اصغر محمدخانی" معاون فرهنگی موسسه شهر کتاب تهران از دیگر حاضران در این میزگرد فرهنگی بود که به جایگاه مهم تعاملات فرهنگی و ادبی ایران و روسیه اشاره کرد.

این اندیشمند ایرانی در مقاله خود با عنوان "روشنی بیان آمیخته با موسیقی کلام: چرا سعدی و پوشکین؟" ضمن ارائه تاریخچه ای از ترجمه آثار پوشکین به زبان فارسی، مشابهت ها و همانندی های این دو شاعر بزرگ ایرانی و روس را تشریح کرد.

وی اضافه کرد: زبان معیار بودن سعدی و پوشکین در ادبیات فارسی و روسی ، روشنی بیان همراه با موسیقی کلام در آفریده های ادبی هر دو و شهرت و دامنه گسترده حضور این دو شاعر در زمانه خود از جمله ویژگی هایی است که به این دو شاعر را شبیه هم ساخته است.

وی افزود: روانی زبان و فصاحت بیان از ویژگی های مشترک آثار سعدی و پوشکین است و پوشکین نیز مانند سعدی هزل و طنز را در شعرش با نیک اندیشی و اصلاج درهم می آمیزد.

محمدخانی از دیگر شباهت های زندگی سعدی و پوشکین را شهرت این دو شاعر در زمان حیات خود دانست.

وی معتقد است که پوشکین جزء معدود نویسندگان و شاعران روس بود که در زمان حیات خود به اندازه کافی شناخته شده بود و و حتی در دورترین نقاط قلمروی امپراطوری روسیه روشنفکران و آزادیخواهان او را می شناخته و اشعارش را می خواندند. سعدی هم در زمان حیات خود به غیر از ایران در دیگر سرزمین ها شناخته شده بود.

"ضیاء موحد" استاد دانشگاه و از منتقدان و شاعران معاصر ایرانی هم در مقاله خود با عنوان "شباهت در بی شباهتی" گفت: سعدی و پوشکین همه ظرفیت های زمان خود را آزموده و گسترش دادند و میراث گرانبهایی از خود بجا گذاشتند.

وی افزود: سعدی در همه عرصه های شعری شاهکار آفرید و پوشکین هم چنین رفتار کرد و همتای سعدی در زبان و ادبیات روسی، پوشکین می باشد.

دکتر موحد خاطرنشان کرد: با توجه به اینکه پوشکین پنج قرن پس از سعدی می زیست، دامنه گستره شعر پوشکین به مراتب گسترده تر بود.

"مهدی محبتی" استاد اعزامی ادبیات دانشگاه دولتی مسکو هم در سخنرانی خود در این میزگرد فرهنگی با عنوان "عشق در سعدی و پوشکین" با نگاهی تطبیقی به "یوگنی آنیگین" شاهکار پوشکین با یکی از حکایت های گلستان، به مقایسه مفهوم عشق در اندیشه و دیدگاه این دو شاعر بزرگ پرداخت.

به بیان محبتی عشق در نزد پوشکین نظیر تندر است، ناگهانی و شدید است، در حالی که عشق در آثار سعدی مانند طلوع خورشید تدریجی ولی مستمر و پردوام است.

وی با بیان اینکه پوشکین ۳۸ سال بیش عمر نکرد و در یک دوئل جان خود را از دست داد ، گفت: یعنی در سنی که سعدی از دانشگاه نظامیه بغداد فارغ التحصیل شد، پوشکین دار فانی را وداع گفت.

محبتی با اشاره به تجربه خود در برقراری ارتباط با بخش قابل توجهی از فرهیختگان روس در مسکو خاطرنشان کرد: فرهنگ و ادبیات ایران برای روسیه جالب است و بصورت متقابل ایرانی ها از ادبیات روسیه خوش شان می آید.

"ابوذر ابراهیمی" رایزن فرهنگی ایران در روسیه هم در این نشست فرهنگی به جمع بندی سخنان اندیشمندان و شعرا و نویسندگان ایران و روس پرداخت.

وی گفت: از اینکه اجلاس امروز در ادامه نشست فرهنگی تهران به مناسبت چله ادبی فرهنگی از سعدی تا پوشکین برگزار شد، خرسندم.

وی با بیان اینکه تعاملات فرهنگی ایران و روسیه از دیرباز آغاز شده و در دوره شوروی سابق توسعه یافت اما با فروپاشی این دولت افت کرده و در سالهای اخیر دوباره شاهد رونق روابط فرهنگی دو کشور هستیم، اظهار داشت: این سرآغازی است برای توسعه گسترده روابط فرهنگی دو کشور و امیدواریم با استقبالی که روسها از توسعه روابط با ایران دارند، همکاریهای دو کشور بیش از پیش توسعه یابد.

وی خاطرنشان کرد: در گذشته ارتباط میان ادیبان دو کشور آنقدر گسترده بود که از روسیه به ایران یا از این کشور به روسیه می آمدند و سعی می کردند چهره ادبی در کنار جایگاه سیاسی داشته باشند.

رایزن فرهنگی سفارت ایران در روسیه خاطرنشان کرد: اولین کتابی که از زبان فارسی به روسی منتشر شد، ۲۰۰ سال پیش بود و یکصد سال پیش هم اولین کتاب در ایران از فارسی به روسی انتشار یافت و هر دو کتاب ادبی بود.

وی با بیان اینکه در طول این مدت آثار بسیاری از روسی به فارسی ترجمه شده است، به مسافرت خود به شهرهای مختلف در پهنه جمهوریهای شوروی سابق اشاره کرد و افزود: در شهرهای مختلف به ویژه در کشورهای آسیای مرکزی کتابهای ایرانی زیادی را دیدم که به روسی ترجمه شده بود.

ابراهیمی گفت: این نشان می دهد که ملت روس ذائقه های فرهنگی نزدیکی به ایران دارد.

وی با اشاره به کارهای گسترده انجام گرفته در زمینه توسعه فرهنگی روابط ایران و روسیه اظهار داشت: در چهار سال اخیر کتاب مثنوی را به زبان روسی ترجمه کردیم که در ایران و روسیه کتاب سال شناخته شد.

ابراهیمی با تشکر از برگزار کنندگان این نشست باشکوه علمی و ادبی ، از چاپ مجموعه مقالات نشست های تهران و مسکو از سعدی تا پوشکین در آینده نزدیک خبر داد.

در پایان میزگرد فرهنگی " تعاملات ادبی ایران و روسیه؛ از سعدی تا پوشکین" بیانیه ای منتشر و در آن بر آمادگی طرف های شرکت کننده برای توسعه همکاری ها میان ایران و روسیه تاکید شد.

در بخشی از بیانیه گفته شده است: برگزاری موفق و حضور چهره های شاخص ادبی و فرهنگی ایران و روسیه در میزگرد تعاملات فرهنگی ایران و روسیه که با مشارکت رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران ، دانشگاه دولتی زبان شناسی مسکو و موسسه شهر کتاب تهران انجام پذیرفت، بار دیگر ظرفیت های فراوان و فرصت های زیاد همکاری های علمی ، ادبی و فرهنگی دو کشور بزرگ و متمدن ایران و روسیه را نشان داد.

بیانیه می افزاید: برگزار کنندگان این میزگرد که در چارچوب چله ادبی از سعدی تا پوشکین صورت گرفت، با ابراز رضایت از بحث ها و تبادل نظر های صورت گرفته در خلال این سمینار، آمادگی خود را برای تداوم همکاری های سازنده علمی و فرهنگی اعلام می نمایند.

میزگرد فرهنگی ایران و روسیه یک بار دیگر ظرفیت های گسترده همکاری های ایران و روسیه بر پایه های فرهنگی با توجه به غنای فرهنگی و ادبی دو کشور را به خوبی نشان داد.

این نشست فرهنگی همچنین حاکی از این واقعیت مهم است که فرهیختگان ایرانی و روس علاقه فراوانی برای گسترش تعاملات در چارچوب همکاری های فرهنگی دو کشور دارند و کمک و مساعدت سران و به ویژه مقامات و دست اندرکاران فرهنگی ایران و روسیه می تواند محرک و مشوق خوبی برای توسعه این بخش باشد.