به گزارش بنیاد مطالعات قفقاز، نشست سطح بالا در تاشکند بین کشورهای آسیای مرکزی و شورای همکاری خلیج فارس (GCC) در 27 فروردین ماه 1403 با حضور هیئت‌هایی از قزاقستان، قرقیزستان، تاجیکستان، ترکمنستان و ازبکستان، در کنار نمایندگانی از بحرین، قطر، کویت، امارات، عمان و عربستان سعودی و جمهوری آذربایجان در تاشکند پایتخت ازبکستان برگزار شد.
این دومین نشست و پس از نشست افتتاحیه سران در 19 جولای 2023 در جده بود. دستور کار این نشست بحث در مورد پیشرفت توافقات به دست آمده در اجلاس قبلی و تمرکز بر تقویت همکاری در بخش های سیاسی، اقتصادی، سرمایه گذاری، حمل و نقل و ارتباطات بود. علاوه بر این، شرکت کنندگان به موضوعاتی مانند تبادل فرهنگی، همکاری های بشردوستانه، امنیت و حفاظت از محیط زیست پرداختند. آمادگی برای نشست آتی در سال 2025 که قرار است در سمرقند ازبکستان برگزار شود نیز در این نشست بررسی شد.
با تشدید درگیری ها در فلسطین در این نشست تأثیر بالقوه آن بر لجستیک منطقه ای مورد بحث قرار گرفت. تحولات در مناقشه فلسطین و رژیم صهیونیستی به‌ویژه با توجه به تشدید تنش نظامی تهران و تل‌آویو مورد بررسی و ارزیابی مجدد از سوی جمهوری‌های آسیای مرکزی و پادشاهی‌های عرب خلیج فارس قرار گرفت و عنوان شد که «ارزیابی ریسک تأثیر درگیری فلسطین و اسرائیل بر کشورهای آسیای مرکزی قابل توجه است و نباید آن را دست کم گرفت. این امر باعث ارزیابی مجدد لجستیک حمل و نقل، به ویژه با توجه به قابلیت اجرای پروژه های در حال انجام و پیشنهادی آمریکا، اتحادیه اروپا، چین و روسیه می شود. تشدید تنش بیشتر بین ایران و اسرائیل می تواند مسیرهای لجستیکی از جمله راه آهن قزاقستان-ترکمنستان-ایران و ابتکارات قطارهای باری پرسرعت را مختل کند.»
تنش آبی با افغانستان نیز از دیگر موضوعات این نشست بود. کشورهای آسیای مرکزی ممکن است با چالش هایی روبرو شوند که افغانستان با تکمیل کانال آبیاری قوش تپه، آب را از رودخانه آمودریا منحرف می کند. چنین اقداماتی می تواند منجر به فاجعه زیست محیطی شود و ازبکستان، ترکمنستان و سایر کشورهای حوزه آمودریا را تحت تاثیر قرار دهد.
لازم به ذکر است که پادشاهی های عرب خلیج فارس با هدایت سرمایه گذاری های مالی قابل توجه در پروژه های توسعه زیرساختی در منطقه آسیای مرکزی در کنار ارائه کمک های بشردوستانه و تقویت همکاری های مذهبی و فرهنگی قصد دارند تا با پیشبرد همزمان این اقدامات با تعاملات دیپلماتیک به عنوان بازیگران مهم ژئوپلیتیکی در آسیای مرکزی در کنار سایر قدرت ها در این منطقه مانند روسیه، چین، آمریکا و ترکیه در معادلات منطقه ای سهیم باشند.
این دومین نشست و پس از نشست افتتاحیه سران در 19 جولای 2023 در جده بود. دستور کار این نشست بحث در مورد پیشرفت توافقات به دست آمده در اجلاس قبلی و تمرکز بر تقویت همکاری در بخش های سیاسی، اقتصادی، سرمایه گذاری، حمل و نقل و ارتباطات بود. علاوه بر این، شرکت کنندگان به موضوعاتی مانند تبادل فرهنگی، همکاری های بشردوستانه، امنیت و حفاظت از محیط زیست پرداختند. آمادگی برای نشست آتی در سال 2025 که قرار است در سمرقند ازبکستان برگزار شود نیز در این نشست بررسی شد.
با تشدید درگیری ها در فلسطین در این نشست تأثیر بالقوه آن بر لجستیک منطقه ای مورد بحث قرار گرفت. تحولات در مناقشه فلسطین و رژیم صهیونیستی به‌ویژه با توجه به تشدید تنش نظامی تهران و تل‌آویو مورد بررسی و ارزیابی مجدد از سوی جمهوری‌های آسیای مرکزی و پادشاهی‌های عرب خلیج فارس قرار گرفت و عنوان شد که «ارزیابی ریسک تأثیر درگیری فلسطین و اسرائیل بر کشورهای آسیای مرکزی قابل توجه است و نباید آن را دست کم گرفت. این امر باعث ارزیابی مجدد لجستیک حمل و نقل، به ویژه با توجه به قابلیت اجرای پروژه های در حال انجام و پیشنهادی آمریکا، اتحادیه اروپا، چین و روسیه می شود. تشدید تنش بیشتر بین ایران و اسرائیل می تواند مسیرهای لجستیکی از جمله راه آهن قزاقستان-ترکمنستان-ایران و ابتکارات قطارهای باری پرسرعت را مختل کند.»
تنش آبی با افغانستان نیز از دیگر موضوعات این نشست بود. کشورهای آسیای مرکزی ممکن است با چالش هایی روبرو شوند که افغانستان با تکمیل کانال آبیاری قوش تپه، آب را از رودخانه آمودریا منحرف می کند. چنین اقداماتی می تواند منجر به فاجعه زیست محیطی شود و ازبکستان، ترکمنستان و سایر کشورهای حوزه آمودریا را تحت تاثیر قرار دهد.
لازم به ذکر است که پادشاهی های عرب خلیج فارس با هدایت سرمایه گذاری های مالی قابل توجه در پروژه های توسعه زیرساختی در منطقه آسیای مرکزی در کنار ارائه کمک های بشردوستانه و تقویت همکاری های مذهبی و فرهنگی قصد دارند تا با پیشبرد همزمان این اقدامات با تعاملات دیپلماتیک به عنوان بازیگران مهم ژئوپلیتیکی در آسیای مرکزی در کنار سایر قدرت ها در این منطقه مانند روسیه، چین، آمریکا و ترکیه در معادلات منطقه ای سهیم باشند.