تیم دولت‌ساز، به‌رهبری «اشرف غنی»، خواستار شمارش تمامی آرای ریخته‌شده، اعم از ثبت الکترونیک شده و نشده، است. وی و هم‌تیم‌هایش کمیسیون انتخابات را به‌سمت بازشماری آرا سوق داده‌اند.
تیم‌های انتخاباتی «عبدالله عبدالله»، «گلبدین حکمتیار» و «رحمت‌الله نبیل»، با متهم کردن اشرف غنی به تقلب و تخلف، مخالف بازشماری همه آرا هستند و این روند را تحریم کرده‌اند. آنان خواهان شمارش فقط آرای ثبت‌شده بیومتریک هستند و آرای غیر آن‌را باطل محسوب می‌کنند. در این خصوص،
عبدالله عبدالله اعلام کرد: «اگر روند بازشماری آرا متوقف نشود، او روش‌های دیگری را برای اعتراض برخواهد گزید.» البته این رفتار دکتر عبدالله جدید نیست، رفتارهای مشابه، قبلا از سوی وی و نیز سایر رقباء تکرار شده است. اگر چه این‌بار وضعیت فرق می‌کند. آمریکایی‌ها در دور گذشته انتخابات نیز با چنین شرایطی روبه‌رو شدند و در نهایت با کنار گذاشتن آرای مردمی، تصمیم گرفتند حکومت وحدت ملی را تشکیل دهند. اما این بار، وضعیت متفاوت است، معترضین بیش تر از دو دسته انتخاباتی هستند، اغلب مردم به‌شدت انتخابات را تحریم کردند، طالبان قدرتمندتر از گذشته شده‌اند. فریب قبلی افکار عمومی افغانستانی‌ها توسط آمریکا، از خاطره‌ها، پاک نگردیده است. آمریکایی‌ها به‌خوبی درک می‌کنند اگر انتخابات و نتایج آن، اوضاع افغانستان را به‌سمت بحران و اعتراض بکشاند، به‌راحتی نخواهند توانست اوضاع را ‌کنترل نمایند، و همانند وقایع سال 2014 .م، حکومتی ائتلافی بر سر کار آورند. یعنی آن که: پس از 20 سال تلاش و سرمایه‌گذاری فکری و مالی، لیبرال دموکراسی غرب در افغانستان، با تمام جثه غول‌نمای‌اش، به زمین خواهد خورد و سرافکنده از منطقه باید بیرون برود. مسلما، چنین واقعه ای، هرگز خوشایند غرب به رهبری واشنگتن نخواهد بود. آمریکا هنوز برای اعلام نتایج، چگونگی رفتار با تیم‌های بازنده، به فرمولی دست نیافته است. بنابراین، روش طولانی کردن اعلام نتایج را در پیش گرفته تا شاید بتواند فرمول جدیدی ارایه نماید.
یکی از فرمول‌های واشنگتن این خواهد بود که تا مدتی نامعلوم نتایج انتخابات اعلام نشود و سپس: 
1- طراحی و اعلام برگزاری مجدد انتخابات.
با توجه به عدم وجود: زیرساخت، اطمینان، تضمین سلامت برگزاری و اعلام نتایج ،احتمال موفقیت چنین برنامه ای در حد صفر است. 
2- تقسیم قدرت میان تیم‌های مطرح انتخاباتی.
مسلما، نتیجه آن چیزی بهتر از حکومت وحدت ملی، روند معضلات جاری، نخواهد بود.
البته از سویی در راستای فرصت‌دهی به واشنگتن، جنجال‌های رسانه‌ای، کشمکش میان تیم‌های انتخاباتی بر سر اعلام نتایج نهایی، فعلا اعلام رسمی فرمول‌های آمریکایی را به تعویق انداخته است، و از سوی دیگر، ضمن اتلاف وقت، گذشت زمان، همه طرف های درگیر، رقباء را به رضایتی اجباری خواهد کشاند تا در بخشی از قدرت مشارکت نمایند. 
3- مدت زمان این تعویق نامشخص است و ممکن است فرمول روند صلح با طالبان به‌طورکلی جایگزین روند دولت‌‌سازی شود و انتخابات 2019 .م، ریاست‌جمهوری افغانستان، به سان خاطره‌ای تلخ در ویترین لیبرال دموکراسی غرب، ثبت گردد. اینک، تیم ثبات و همگرایی به رهبری عبدالله عبدالله از ناظران خود در تمام استان ها خواسته است که در روند بازشماری آراء در دفاتر استانی کمیسیون شرکت نکنند و این عمل کمیسیون را قانون شکنی عنوان کرد. علاوه بر تیم ثبات و همگرایی ستادهای انتخاباتی «گلبدین حکمتیار» و «رحمت الله نبیل» نیز روند بازشماری آراء انتخابات را تحریم کردند. اما تیم ثبات تأکید دارد که در گام نخست باید بررسی و تفکیک آراء بیومتریک شده پایان و آراء غیر بیومتریک شده بدون بررسی باطل آراء اعلام شود
با توجه به کشمکش کمیسیون رسیدگی به شکایت های انتخاباتی، دستور بازشماری آراء 2118 محل را در استان های این کشور صادر کرده، بدون توافق به ستادهای انتخاباتی نامزدان، آن را آغاز کرده است.
صفحه اجتماعی مربوط به تیم ثبات و همگرایی اعلام کرد: «افراد شناخته شده این تیم از جمله «ژنرال عبدالرشید دوستم»، «محمد محقق»، «محمدکریم خلیلی»، «همایون همایون»، «ظاهر قدیر» و «صلاح‌الدین ربانی» در ۱۱ ولایت (استان) فراخوان عمومی داده‌اند تا مردم به خواست آنان برای حفاظت از آراء خود به میدان بیایند. نهادهای ناظر انتخاباتی در افغانستان نیز اعلام کرده‌اند که اختلاف درباره روند بازشماری آراء، انتخابات افغانستان را به بحران خواهد برد.
اینک، پس از کش و قوس‌های فراوان برگزاری ششمین انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان (ششم مهر ماه 1398) اعلام گردید که طی روز پنجشنبه 23 آبان ماه 1398، نتایج نهایی انتخابات مذکور، به اطلاع افکار عمومی خواهد رسید. اما روند شمارش آرای به‌گونه‌ای است که به‌نظر می‌رسد کمیسیون مستقل انتخابات افغانستان نتواند این وعده خود را عملی سازد. شماری از نامزدان انتخابات ریاست جمهوری بارها از کمیسیون انتخابات خواسته اند، هرچه زودتر نتیجه انتخابات را اعلام کنند، زیرا تأخیر بیش از حد کشور را به بحران می برد. اما برخی کشورهای خارجی، به‌ویژه آمریکا اصرار دارد که کمیسیون مذکور باید وقت لازم را در اختیار داشته باشد و نباید شفافیت را قربانی زمان کمتر کند.
«صغرا سعادت» سخنگوی بنیاد انتخابات شفاف افغانستان به رسانه های محلی گفت: «کمیسیون انتخابات بر خلاف مصوبات قبلی خود، تصمیم گرفته تا آرای غیربیومتریک را محاسبه کند. این اقدام در حالی آغاز شده است که براساس برنامه های قبلی و تعهدات کمیسیون آرای غیربیومتریک شده باید به‌طور کامل از دور خارج می ‌شد.آغاز بازشماری آراء غیر بیومتریک نقطه آغاز اختلاف بین کمیسیون و نامزدان است.
«سمیرا رسا» سخنگوی نهاد «انتخابات آزاد و عادلانه افغانستان»، مبهم بودن سرنوشت آرای مشکوک را زمینه‌‌ساز اختلاف در روند بازشماری آرا خواند و تأکید کرد که ۱۳۸ هزار رای مشکوک در کمیسیون وجود دارد که تاکنون روی آن تصمیم گرفته نشده است.کمیسیون انتخابات می ‌باید با نظارت ستادهای انتخاباتی سرنوشت آرای مشکوک را مشخص می‌ کرد و اکنون کمیسیون باید پاسخ‌گو باشد. «حوا علم نورستانی» رئیس کمیسیون انتخابات افغانستان، برخلاف نامزدان و نهادهای ناظر بر انتخابات، هرگونه تأخیر در آغاز روند بازشماری آراء 2118 محل انتخاباتی،ابراز نگرانی کرد و گفت: «این کار زمینه ‌ساز بحران در کشور خواهد شد.»
روزنامه «صبح کابل» نیز نوشت: «همه رویدادهای چند هفته گذشته باعث شده است که مردم از انتخابات و مدیریت کمیسیون ناامید شوند. پرسش مردم این نیست که چه کسی برنده و بازنده است، باور همه بر این است که نتیجه انتخابات توسط نامزدان پیشتاز بدون کشمکش پذیرفته نخواهد شد. تا دیروز بحران انتخابات مورد شک و تردید بود که اینک تبدیل به یقین شده است.»
«فضل احمد معنوی»رئیس سابق کمیسیون انتخابات افغانستان هم اعتقاد دارد: «کمیسیون حاضر نیست به خواست مشروع، معقول و قانونی تمکین کند. روند انتخاباتی در حال بحرانی شدن است و آنانی که چشم طمع به قدرت و ثروت دوخته اند به اشتباه رفته اند. اگر کمیسیون قربانی شود، اعتبار این نهاد برای همیشه پایان خواهد یافت.»
بنیاد انتخابات شفاف افغانستان موسوم به «تیفا»، با تاکید بر پای‌بند بودن کمیسیون انتخابات این کشور بر تعهدات قبلی ابراز نگرانی کرد که روند انتخابات افغانستان به سمت سیاسی شدن پیش می‌رود. تیفا، با انتشار بیانیه‌ای تصمیم کمیسیون انتخابات این کشور برای بازشماری آرا ء را خلاف ماده 19 قانون انتخابات ریاست جمهوری دانست. در این ماده تاکید شده است که «تنها آرایی قابل قبول خواهند بود که در زمان مقرر اخذ شده و بصورت بیومتریک به صندوق‌ها انداخته شده باشند. عدم وفاداری کمیسیون به تعهداتی که از قبل سپرده، زمینه را برای نپذیرفتن نتیجه انتخابات توسط تیم‌های انتخاباتی و مردم فراهم می‌کند.پروسه‌های فنی انتخابات به‌سوی سیاسی‌شدن می‌رود و این ضربه بزرگی به پیکر دموکراسی در افغانستان است، از تیم‌های انتخاباتی نیز خواهانیم تا در امور کمیسیون انتخابات دخالت نکنند و اجازه دهند تا کمیسیون در فضایی آرام به کارهایش رسیدگی کند.»
این در حالی است که برخی تیم‌های انتخاباتی از جمله تیم «ثبات و همگرایی» به رهبری «عبدالله عبدالله» پیش از بازشماری آرا ء خواستار باطل اعلام شدن حدود 300 هزار رأی هستند. به ادعای آنان این آراء در خارج از زمان تعیین شده به صندوق‌ها ریخته شده‌اند و یا فاقد تایید بیومتریک می‌باشند. «عبدالله عبدالله» در نشستی ضمن مخالفت با بازشماری آراء پیش از خارج شدن آرای باطل از روند انتخابات گفت: «در غیاب ناظران انتخاباتی این تیم، روند بازشماری مشروعیت نخواهد داشت.»
«رحمت‌الله نبیل» رهبر تیم انتخاباتی «امنیت و عدالت» در افغانستان نیز اعلام کرد: «عده‌ای قصد دارند تا مردم را از توجه به تقلب انجام شده در انتخابات ریاست‌جمهوری، رسوایی در گمرک کشور، دزدی از بیت‌المال دور نگهدارند». وی در خطاب به آمریکا و جامعه جهانی، درخواست نمود، از مشروعیت دادن به تقلب انتخاباتی در افغانستان خودداری کنند، زیرا این کشور هزینه چنین اقدامی را از سال 2014.م، تاکنون پرداخته است، وی، با اشاره به حمایت غرب از دولت کنونی و تخلفاتی که در ایام انتخابات مذکور در افغانستان، رخ داده است، از حکومت آمریکا خواست تا از حمایت تکنوکرات‌‌های این کشور دست بردارد.

جمع‌بندی:

اکثر مردم افغانستان، طالبان، احزاب سیاسی مخالف این دور از انتخابات افغانستان که مذاکرات صلح را مقدم بر انتخابات می دانستند، بر این اعتقادند که این انتخابات به سرانجام نخواهد رسید و نتیجه مطلوب نصیب مردم افغانستان نخواهد داشت. نزد بسیاری از مسئولین، دستا ندرکاران سیاسی افغانستان این اصل پذیرفته شده است که در نهایت، سرنوشت دولت آینده کابل در واشنگتن تعیین خواهد شد.
 
منابع: 

روزنامه‌های: ماندگار، اطلاعات روز، افغانستان ما؛ منتشر شده در 18 الی 20 آبان ماه 1398 
سید حسام رضوی، خبرگزاری تسنیم، کد خبر 2137493، تاریخ: 19/08/1398
ایرنا، کد خبر: 83548154، مورخ: 19/08/1398

* کارشناس عالی توسعه روابط فرهنگی آسیا و اقیانوسیه