هشتاد و ششمین نشست علمی تخصصی «مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی» با همکاری «انجمن علمی ایرانی مطالعات منطقه‌ای» با عنوان «تجربه گرجستانی مبارزه با فساد» با سخنرانی خانم دکتر الهه کولایی رییس مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی، آقای ولی کوزه‌گر کالجی پژوهشگر ارشد اوراسیای مرکزی و دانشجوی دکتری مطالعات منطقه‌ای دانشگاه تهران و آقای سید مهدی حسینی تقی‌آباد پژوهشگر ارشد اوراسیای مرکزی و دانشجوی دکتری تاریخ ایران دوره اسلامی دانشگاه تهران از ساعت 14 تا 16 سه‌شنبه 7 خرداد 1398 در سالن مرکز مطالعات عالی بین‎المللی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران برگزار شد.
در ابتدای این نشست سرکار خانم دکتر کولایی با تسلیت ایام سالگرد شهادت حضرت علی‌ ابن‌ ابی‌طالب (ع)، موضوع فساد در کشورهای بازمانده از فروپاشی شوروی را درخور اهمیت دانسته و گفتند: «بیشتر کشورهای درحال توسعه که با فساد دست و پنجه نرم می‌کنند، کشورهای غنی و دارای منابع طبیعی هستند. با این وجود، نشت و هدررفت منابع که در نظام‌های فاسد اتفاق می‌افتد اجازه‌ دست‌یافتن مردم به مزایای این منابع را نمی‌دهد. در کشورهای بازمانده از شوروی نیز سیاستی که با عنوان آزادسازی اقتصادی و سیاسی اجرا شد، به دلیل ضعف نهادهای مدنی و ناکارآمدی دستگاه‌های نظارتی، دستاوردهای قابل توجهی به همراه نداشت. در برنامه انتقال منابع عمومی به مردم، انحراف‌های بسیاری در خصوصی‌سازی صورت گرفت و انباشت جدیدی از ثروت در قالب سرمایه‌داری خانوادگی، منحرف و فامیلی رخ داد. با این وجود دولت گرجستان نشان داد اگر اراده‌ی سیاسی شکل بگیرد، با وضع قوانین مناسب، نظارت و اجرای مناسب می‌توان منابع عمومی را به مردم بازگرداند». ایشان در ادامه از جناب آقای کالجی دعوت کردند تا به ارائه سخنرانی خود مبتنی بر پژوهشی که در موضوع مبارزه با فساد در گرجستان به انجام رسانده بودند بپردازند.
در ادامه این نشست جناب آقای کالجی پژوهشگر ارشد حوزه اوراسیای مرکزی بحث خود را با عنوان «مبارزه با فساد و ایجاد شفافیت اداری در جمهوری گرجستان: انتقال تجربه‌ها به جمهوری اسلامی ایران» آغاز کردند. ایشان با اشاره به مطالعه میدانی خود در گرجستان و حضور یک هفته‌ای در این کشور در تیرماه 1397 برای گفتگو با برخی مسئولان و کارشناسان حوزه مبارزه با فساد در گرجستان، اذعان داشتند: «تجربه جمهوری گرجستان در مقابله با فساد اقتصادی و ایجاد سلامت و اداری، یکی از موفق‌ترین و جدیدترین تجربه‌های این حوزه در سطح جهان به شمار می‌رود. سیاست‌های کلان و الگوی جمهوری گرجستان در زمینه مبارزه با فساد و ایجاد نظام سلامت اداری از جمله استراتژی مقابله با فساد و تشکیل شورای مقابله با فساد، چگونگی کاهش جایگاه گرجستان از رتبه 144 در شاخص فساد در جهان در سال 2003 به رتبه 40 در سال‌های اخیر، چگونگی اجرای سیاست تحمل صفر (اخراج، برکناری و محاکمه هزاران نفر از نیروهای پلیس و قضات)، فرایند عبور بدون فساد از ساختار اقتصادی دولتی به خصوصی به ویژه در واگذاری شرکت‌های بزرگ دولتی، اصلاح قوانین و مقررات، فرایندهای پیشگیری، کنترل و مجازات، توسعه دولت یکپارچه الکترونیک، حذف واسطه‌ها و امضاهای طلایی، کاهش سطح رانت، فساد، رشوه و فساد، اصلاحات صورت گرفته در بخش‌های گمرگی، مالیات و بانکداری، اصلاحات در نظام بودجه، ایجاد نظام متمرکز خدمات دولتی و اداری (نظام پنجره واحد) و رویکردهای رسانه‌ای و فرهنگ‌سازی در زمینه مقابله با فساد، از جمله نکته‌ها و ملاحظه‌های شایان توجه در مقابله با فساد اقتصادی در گرجستان به شمار می‌رود».
در ادامه نشست آقای مهدی حسینی تقی‌آباد مدیرعامل بنیاد مطالعات قفقاز و پژوهشگر ارشد حوزه اوراسیای مرکزی با طرح بحث خود در سطح منطقه‌ای، با اشاره به موفقیت‌هایی که دولت‌های گرجستان اعم از حزب جنبش اتحاد ملی گرجستان و حزب آرمان گرجستان در 15 سال اخیر در فرآیند مبارزه با فساد حاصل کرده‌اند، خاطرنشان ساختند که در الگوگیری از گرجستان ضمن توجه به مولفه‌های تسهیل‌کننده نظیر اشتراکات فرهنگی و تاریخی و قرابت جغرافیایی که بین کشورمان و گرجستان وجود دارد، باید توجه داشت که تفاوت‌های اساسی نیز در میان است. بر اساس تخمین‌های سال 2018 جمعیت گرجستان حدود چهار میلیون و نهصد هزار نفر است و جمعیت ایران حدود 84 میلیون نفر، تولید ناخالص ملی ایران بر اساس آمار سال 2017 چیزی حدود 30 برابر گرجستان است و در تمامی شاخص‌ها تفاوت‌های ابعاد ایران و گرجستان به نوعی است که می‌توان گرجستان را با یکی از استان‌های متوسط ایران مقایسه کرد. تفاوت نوع اقتصاد دو کشور و زمینه‌های انباشت سرمایه در کشورمان در یک اقتصاد نفتی نیز از دیگر تفاوت‌های حایز اهمیت است. لذا در الگوگیری ضمن اینکه تجربه گرجستان موید این واقعیت است که تدوین طرح‌های کارشناسانه، تصویب قوانین دقیق و عملی و وجود اراده سیاسی می‌تواند به تحولات اساسی و مثبت در کشوری با قرابت‌ها و اشتراکات فرهنگی و جغرافیایی زیاد با کشورمان، منتهی شود اما از تفاوت‌ها و پیچیدگی‌ها نباید غفلت کرد.
آقای حسینی در  ادامه خاطرنشان ساختند که در موفقیت گرجستان حتی بازه زمانی رخداد انقلاب رز و آرایش قوای جهانی و منطقه‌ای در آن دوره و حمایت‌های تمام‌عیار غربی‌ها و به ویژه حمایت‌های مالی آمریکا از دولت ساکاشویلی زمینه را برای کامیابی‌های دست کم دوره نخست ریاست جمهوری او مهیا کرده بود، شرایطی که مشابه آن اکنون برای آقای پاشینیان در ارمنستان مهیا نیست. لذا در بررسی الگوی گرجستان حتی نمی‌توان از مناسبات خارجی و آرایش قدرت‌های پیرامونی و فرامنطقه‌ای در دوره‌های مختلف این فرآیند چشم پوشی کرد. اما در مجموع می‌توان گفت که انقلاب رز در گرجستان که در اواخر سال 2003 روی داد با تمام حواشی و ناکامی‌هایش و هزینه‌هایی که بر گرجستان تحمیل کرد (به ویژه اگر جنگ اوستیای جنوبی و آبخازیا را در ادامه تحولات ناشی از انقلاب رز ارزیابی کنیم) تا حدودی دو شعار محوری‌اش، یعنی ارتقای مردم‌سالاری و مبارزه با فساد را محقق کرد و این محصول برهمنهی مولفه‌های گوناگون از بسترهای اجتماعی مناسب و همراهی مردم گرجستان تا تکاپوهای دولت‌های این کشور و روندهای منطقه‌ای و بین‌المللی بود. در ضمن در مورد کارنامه ساکاشویلی به منزله فردی که موضوع مبارزه با فساد در گرجستان با نام او گره خورده است باید به یاد داشت که در دوره ده ساله دو دور ریاست جمهوری ساکاشویلی در گرجستان، از سه سطح فساد، یعنی «فساد پایین»، «فساد سیستمی» و «فساد بالا»، در دو سطح فساد پایین و فساد سیستمی موفقیت شایان توجهی حاصل شد اما خود ساکاشویلی و تیم نزدیکانش به دفعات به دخیل بودن در فساد بالا متهم شدند. پرونده تلویزیون ایمدی، شایعات در مورد مکانیسم ورود سرمایه‌های خارجی به گرجستان و برخی مناقصه‌های مشهور در این کشور، خود تبدیل به نقطه ضعف ساکاشویلی و حزبش در انتخابات پارلمانی 2012 و ریاست جمهوری 2013 و یکی از دلایل شکست وی و حزب جنبش اتحاد ملی گرجستان شد. هر چند که نام ساکاشویلی به یک برند مبارزه با فساد تبدیل شد و شاهد بودیم که با وجود همه ارتباطات و دلایلی که در کار بود، انتصابش به عنوان فرماندار اودسا به منزله غرق در فسادترین استان اوکراین، در سال 2015، با هدف تکرار الگوی موفق وی در مبارزه با فساد در گرجستان عنوان شد و به هر حال طی دو سالی که در اودسا فرماندار بود، باز هم اقداماتی پر سر و صدا در مبارزه با فساد صورت داد. در مجموع موضوع مهم این است که در گرجستان تبدیل شدن مبارزه با فساد به یک مطالبه ملی و فراهم شدن پیش شرط‌های قانونی و سیستماتیک مبارزه با آن سبب شد که نه تنها با لغزش‌های صورت گرفته در دولت ساکاشویلی مقابله شود بلکه دولت حزب آرمان گرجستان که چهره شاخص آن بیدزینا ایوانیشویلی است نیز در شش سالی که از زمامداری آن می‌گذرد همان مشی مبارزه با فساد را دنبال کند، و خود را در معرض سرنوشت دولت ساکاشویلی ببیند، بهبود جایگاه گرجستان در آمارهای معتبر جهانی نشاندهنده روند رو به رشد مبارزه با فساد در این کشور است. هر چند که در همین سال‌ها در برهه‌هایی برخی شاخص تنزل را نشان داده بود. این بدان معناست که هر چند مبارزه با فساد و ریشه کن کردن آن در همه سطوح امری بسیار بسیار دشوار و شاید به باور برخی غیر ممکن باشد، اما می‌توان با پشتوانه اراده‌های سیاسی جدی و حمایت و همراهی افکار عمومی، موفقیت‌های چشمگیری حاصل کرد.
این نشست با طرح پرسش‎های دانشجویان و پاسخ سخنرانان به پایان رسید.