کتاب تاریخ «جدیده تاشکند» به قلم «دا ملا محمد صالح خواجه ایشان تاشکندی» یکی از مهم‌ترین منابع تاریخی مربوط به دوره چیره شدن روس‌ها بر فرارودان و یکی از شاخص‌ترین و واپسین آثار سنت دیرپای تاریخنویسی  به زبان فارسی در فرارودان به همت دکتر حسن شجاعی‌مهر تصحیح شده و توسط انتشارات نگارستان اندیشه به زیور طبع آراسته شده و در اردیبهشت 1398 برای نخستین بار در نمایشگاه کتاب تهران عرضه شده است. انتشارات نگارستان اندیشه در سال 1396 کتاب «درآمدی بر تاریخ اسلام در فرارود از آغاز تا برآمدن ترکان‏ » را به قلم دکتر حسن شجاعی‌مهر منتشر کرده بود. حسن شجاعی‌مهر دکتری تاریخ از دانشگاه شهید بهشتی دارد و از زمره پژوهشگران ایرانی است که علاوه بر پژوهش‌های دامنه‌دار در حوزه تاریخ آسیای مرکزی و آشنایی با گنجینه نسخ خطی و میراث تاریخنگاری به زبان فارسی در این منطقه، در نتیجه سفرهای پژوهشی پرشمار به کشورهای آسیای مرکزی، به صورت میدانی و از نزدیک با این منطقه آشنا است. همین مشخصه به ایشان یاری کرده است که در تصحیح کتاب «تاریخ جدیده تاشکند» در مورد بسیاری از اسامی جغرافیایی و نام‌های اشخاص و اماکن، حتی‌المقدور از خطا به دور باشد. کتاب 964 صفحه‌ای «تاریخ جدیده تاشکند» یکی از منابع ارزشمند برای مطالعه تحولات فکری و اجتماعی فرارودان در گذار از حکمرانی خانات ماوراءالنهر به دوران تسلط روسیه تزاری است و در آن محتواهای شایان توجهی در جهت مطالعه جریانهای مهم سیاسی و فرهنگی منطقه نظیر جنبش جدیدیه موجود است.
نویسنده کتاب، «دا ملا محمد صالح خواجه ایشان تاشکندی» متولد 1246 ق در تاشکند بوده و در زندگی خود از دوره محمدعلی‌خان تا آخرین خان امارت خوقند را تجربه کرده است. او یکی از عالمان پر نفوذ تاشکند و استاد مدرسه علمیه بوده و در تاشکند دبیرستان خانه‌ای داشته که پسران سید خدایارخان نیز از جمله شاگردانش بوده‌اند. بخش با اهمیت کتاب رخدادهای میان سال‌های 1267 تا 1304ق تاشکند است. چون او در مجالس مهم حکومتی و جلسات بزرگان تاشکند و حتی جلسات روس‌ها با خواجگان تاشکند و در مجلس معاهده صلح و مجالس چرنیایف با بزرگان تاشکند و در مجالس مشورتی خواجگان تاشکند در امور مهم سیاسی حضور داشته و طرف مشورت بوده؛ مطالب مهمی را از آن دیدارها در تاریخ خود نقل کرده است. او در سال 1282ق در سن 36 سالگی در نبرد تاشکند حاضر بوده و وارد میدان جنگ نیز شده از این رو شرح کاملی از رخدادهای مهم تاریخی تاشکند، در پیش از جنگ و در هنگام جنگ با روس‌ها و پس از تصرف و سلطه روس‌ها بر تاشکند و همچنین صحنه‌های جنگی که در آن حضور داشته و به چشم دیده؛ ارائه داده و بیهقی‌وار صحنه‌پردازی کرده است و چنان مهارتی در این کار از خود نشان داده که خواننده متن می‌تواند خود را در آن صحنه تجسم کند. او تا سن 54 سالگی تاریخ‌نویسی خود را ادامه داده و تاریخی از دره فرغانه، وضعیت سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و مذهبی و آداب و رسوم و همچنین حوادث طبیعی و غیر طبیعی و روابط سیاسی امارت خوقند با روس‌ها و سایر امارت‌ها و دولت‌ها و همچنین سیاست حاکمیتی روس‌ها و وضعیت شهر تاشکند در این دوران و نقش بازیگران سیاسی امارت خوقند در آستانه تهاجم روس‌ها نگاشته است. با مطالعه این کتاب چگونگی فرارود در نیمه دوم سده سیزدهم هجری همزمان با سلطه روس‌ها روشن‌تر می‌شود.