سفیر ایران در قزاقستان تاکید کرد: در راستای بهره‌مندی هرچه بیشتر از مزایای موافقتنامه ترجیحات تجاری ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، ایجاد ساز و کار مبادلات پولی بر مبنای ارزهای ملی و دیگر سازوکارهای بانکی در دستور کار قرار دارد.

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری تسنیم، قزاقستان وسیع‌ترین و به‌ نوعی باثبات‌ترین جمهوری آسیای مرکزی است که طی سال‌های پس از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی روابط رو به رشدی را با جمهوری اسلامی ایران داشته است. اقتصاد، اصلی‌ترین زمینه مناسبات میان جمهوری اسلامی ایران و قزاقستان را تشکیل می‌دهد. دو کشور طی این سال‌ها مبادلات اقتصادی خود را در حوزه‌های معادن، ترانزیت، فولاد و کشاورزی گسترش داده‌اند.
با وجود انتظار از ارتقاء مناسبات تجاری دو کشور پس از  برجام، اما شاهد یک روند نزولی در مناسبات تجاری میان دو کشور بوده‌ایم. در حالی که در سال 2014 میزان مبادلات اقتصادی میان تهران و آستانه 986 میلیون دلار بود، این رقم در سال 2015 به 635 دلار و در سال 2016 به 596 میلیون دلار رسیده است. به نظر می‌رسد از سال 2017 مجدداً روند صعودی این مناسبات اقتصادی در پیش گرفته شده باشد.
علاوه بر حوزه اقتصاد، دو کشور به لحاظ سیاسی نیز روابط سازنده‌ای داشته‌اند. نقش آستانه در میزبانی مذاکرات هسته‌ای ایران در دولت دهم و هم‌اکنون در مذاکرات صلح سوریه باعث شده تا نقش میانجی‌گرانه آستانه از سوی ایران مورد توجه قرار بگیرد. در همین راستا جمهوری اسلامی ایران از عضویت قزاقستان در شورای امنیت سازمان ملل حمایت کرد. علاوه بر این مناسبات سیاسی و اقتصادی، باید اشاره کرد که اشتراکات گسترده میان دو کشور در حوزه فرهنگ نیز در این میان به عنوان یک کاتالیزور عمل کرده است.
در همین راستا مصاحبه‌ای را با مجتبی‌ دمیرچی‌لو، سفیر جمهوری اسلامی ایران در قزاقستان پیرامون آخرین تحولات در روابط تهران و آستانه ترتیب داده‌ایم که در ادامه می‌خوانید. دمیرچی‌لو از سال 1393 تاکنون به عنوان سفیر کشورمان در آستانه حضور دارد.

تسنیم: طی سال‌های اخیر شاهد یک ارتقاء قابل توجه به لحاظ کمی و کیفی در روابط جمهوری اسلامی ایران و قزاقستان بوده‌ایم که عمدتاً در حوزه اقتصادی مطرح بوده است. چندی پیش در خلال آستانه فروم، وزیر صنعت، معدن و تجارت گفته بود که این روابط به دو برابر سطح موجود خواهد رسید. در خصوص آخرین تحولات و توافقات دو کشور در این زمینه توضیحاتی ارائه بفرمائید.

دمیرچی لو: ظرفیت‌های زیادی برای افزایش روابط اقتصادی و تجاری کشورمان با جمهوری قزاقستان وجود دارد. برای توسعه روابط اقتصادی باید زیربناهای لازم فراهم شود که بخش اعظم آنها انجام شده است. مبانی حقوقی لازم از طریق انعقاد اسناد مورد نیاز فراهم شده و زیرساخت‌های سخت‌افزاری به‌ویژه در حوزه حمل و نقل و ترانزیت نیز آماده شده است. این امر هم در حوزه دوجانبه مصداق دارد و هم چند‌جانبه.

لذا چنانچه صادرکنندگان ایرانی آمادگی و توان لازم برای بهره‌گیری از ظرفیت‌های این توافق را فراهم کنند، راحت‌تر می‌توانند به بازارهای کشورهای عضو این اتحادیه وارد شوند. طبعاً تحقق این امر نیازمند طی فرایندهایی همچون تصویب موافقتنامه در مجالس کشورهای عضو می‌باشد. همین امر فرصت خوبی برای صادرکنندگان ایرانی می‌تواند باشد تا از فرصت زمانی لازم الاجرا شدن موافقت‌نامه برای شناسایی و ورود به بازارهای صادراتی برنامه‌ریزی کنند. 

تسنیم: یکی از مهم‌ترین تحولات اقتصادی اخیر کشورمان امضای توافقنامه موقت ایجاد منطقه آزاد تجاری با اتحادیه اقتصادی اوراسیا بوده است. آیا زیرساخت‌های حقوقی، سیاسی، مالی و بانکی و ترانزیتی لازم برای بهره‌مندی حداکثری از این فرصت در خصوص قزاقستان به‌ عنوان دومین گزینه مهم ایران پس از روسیه فراهم است؟ آیا این مساله می‌تواند به مثبت شدن تراز تجاری ما در قبال قزاقستان کمک کند؟

دمیرچی لو: موافقتنامه ترجیحات تجاری ایران با کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا به منظور افزایش حجم تجارت ایران با کشورهای مذکور برای مدت سه سال به امضاء رسیده است. این مهم‌ترین و کلیدی‌ترین ساز و کار توسعه و گسترش تجارت به‌ویژه افزایش صادرات ایران به کشورهای عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا می‌باشد.
برای توسعه روابط و بهره‌مندی هرچه بیشتر از مزایای این موافقتنامه، فراهم کردن زیرساخت‌های حقوقی، بانکی، مالی و فنی ضروری است. در این راستا ایجاد ساز و کار مبادلات پولی برمبنای ارزهای ملی و ایجاد دیگر سازوکارهای بانکی و در عین حال آموزش و راهنمایی صادرکنندگان در دستور کار قرار دارد.
استفاده از خدمات مشاوره‌ای شرکت‌هایی که سابقه حضور در این بازارها را داشته و یا توان ارائه خدمات مشاوره‌ای در زمینه حقوقی، بازاریابی و صادرات دارند و می‌توانند به شرکت‌ها و تولیدکنندگان ایرانی در صدور محصولات خود به این کشورها کمک کنند.

تسنیم: در کنار نقش برجسته اقتصادی شاهد آن بوده‌ایم که آستانه طی سال‌های اخیر یک نقش سیاسی میانجی‌گرانه در بحران‌ها و مسائل منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا کرده است. با توجه به این که اکنون قزاقستان به عضویت غیردائم شورای امنیت هم در آمده، جمهوری اسلامی ایران تا چه حدی می‌تواند روی نقش سیاسی میانجی‌گرانه آستانه در تنش‌های سیاسی آتی حساب کند؟ به ویژه پس از خروج آمریکا از برجام و احتمالاً بروز تنش‌های جدیدی که به شورای امنیت راه خواهند یافت.

دمیرچی لو:همکاری در مجامع منطقه­‌ای و بین‌المللی یکی از زمینه­‌های مهم همکاری بین دو کشور در طول 25 سال گذشته بوده است. به دلیل تشابهات و نزدیکی مواضع دو کشور در بسیاری از مسائل منطقه­‌ای و بین­‌المللی، ایران و قزاقستان از ابتکارات و دیدگاه­­‌های یکدیگر در صحنه بین‌المللی حمایت کرده و در این خصوص همکاری دارند. قزاقستان در موضوع هسته‌ای ایران نیز نقش مثبتی ایفا کرد و میزبان دو دور از مذاکرات ایران و گروه 1+5  بود. قزاقستان در شورای امنیت سیاستی متوازن را دنبال می‌کند و در برخی موارد شاهد بوده‌ایم که آرای این کشور در خصوص مسائل و بحران‌های بین‌المللی همچون موضوع یمن و سوریه رویکردی مستقل و سازنده بوده است. طبعاً انتظار ما نیز به عنوان کشور همسایه و دارای روابط خوب با قزاقستان این است که در تصمیم‌گیری‌های آتی شورای امنیت این ملاحظات را در نظر داشته باشد.

تسنیم: گفته می‌شود چندین هزار نفر از شهروندان ایرانی در دوره اتحاد جماهیر شوروی به اردوگاه‌های کار اجباری در آسیای مرکزی و به ویژه قزاقستان کوچانده شده‌اند. از وضعیت و سرگذشت آن‌ها بگویید. آیا برای ثبت تاریخی این وقایع تاریخی و شناساندن اقداماتی صورت گرفته است؟

دیمرچی لو: تحولات مناطق قفقاز و آسیای مرکزی بخشی از تاریخ تحولات ایران محسوب شده و در طول تاریخ تعاملات وسیعی بین مناطق مختلف ایران با این مناطق وجود داشته است. پس از ترسیم مرزهای جدید بین روسیه و ایران در قفقاز و آسیای مرکزی، صدها هزار ایرانی به دلایل متعدد در این مناطق اسکان یافتند و به مرور تعداد زیادی از آنها تابعیت روسیه و پس از تشکیل اتحاد جماهیر شوروی تابعیت این کشور (قزاقستان) را کسب کردند.
با این وجود بخش زیادی از این افراد همچنان خود را ایرانی دانسته و ضمن حفظ آداب و رسوم ملی خود حتی از گرفتن تابعیت و اسناد هویتی شوروی خودداری کردند. در دهه‌های 1930 و 1940 هزاران ایرانی از محل سکونت خود در قفقاز به آسیای مرکزی و به ویژه قزاقستان کوچانده یا تبعید شدند.
این گروه از ایرانیان مقیم قزاقستان دارای تشکل رسمی ثبت شده، نماینده در مجمع خلق قزاقستان و مرکز فرهنگی بوده و علی رغم داشتن تابعیت قزاقستان همچنان به آداب و سنن ایرانی خود پایدار بوده و به ایرانی بودن خود افتخار می‌کنند.