به گزارش «تابناک»؛ مقامات ترکیه که پیشتر با ساخت سدی بسیار بزرگ بر سرشاخه‌های فرات، زندگی ساکنان حوضه آبریز این رود مشهور در کشور‌های سوریه و عراق را دستخوش تحولاتی چشمگیر کرده بودند، از چند روز پیش، آبگیری دومین سد عظیم کشورشان را آغاز کردند تا نویدبخش تحولاتی دردناک برای همسایه جنوبی شان باشند.
آبگیری سد ایلیسوی در حالی از روز جمعه (مصادف با نخستین روز ژوئن سال ۲۰۱۸ میلادی) آغاز شد که بر خلاف رویه افتتاح پروژه‌هایی از این دست، همه چیز در سکوت برگزار شد؛ سکوتی که هدف از آن کاهش حساسیت در عراق بود، چون ایلیسوی سدی بسیار عظیم است که روی رود «دجله» زده شده و حجم مخزن آن حدود ۱۱ میلیارد متر مکعب است.
مخزنی که برای تقرب ذهن در خصوص ابعادش، بد نیست به بزرگترین سد ایرانی یعنی «کرخه» اشاره کنیم که حجم مخزنش، تنها یک سوم ایلیسوی است؛ مثالی که به خوبی نشان می‌دهد، قرار است چه بر سر دجله و ساکنان حوضه آبریزش بیاید، به ویژه اگر بدانیم بر اساس آمارها، سطح آب در دجله در پایین‌ترین میزان در چهل سال اخیر قرار دارد.
به عبارت بهتر، در شرایطی که خشکسالی بیداد می‌کند و دجله در وخیم‌ترین حال و روزش در چندین دهه اخیر قرار دارد، در بالادست آن در خاک ترکیه سدی در دست آبگیری قرار گرفته که برای پر کردن مخزنش به آبی معادل آب دریاچه ارومیه در دوران شکوهش نیاز است؛ یعنی چند برابر حجم آب فعلی دریاچه ارومیه!
اکنون کافی است، کمی این اعداد و ارقام را در ذهنتان بالا و پایین کنید تا دریابید که ایلیسوی چگونه سازه‌ای است و عواقبش برای عراق و مردمانش چه خواهد بود. سدی که هرچند حجم مخزنش حدود یک پنجم حجم مخزن سد آتاتورک (همان سد احداث شده در ابتدای فرات در فلات آنوتولی ترکیه) است، عواقبش در پایین دست بسیار شدیدتر از آتاتورک خواهد بود، چون باقی مانده آب ورودی را در دوران خشکسالی از عراقی‌ها دریغ خواهد کرد.
موضوعی که از مدت‌ها پیش نگرانی بسیاری را سبب شده بود تا در نهایت ماجرا به مذاکرات مقامات ترکیه و عراق گره بخورد که از جمله نتایج آن مذاکرات، الزام به رعایت حقابه دجله و ضرورت آبگیری ایلیسوی در بازه‌ای سه ساله بود؛ بازه‌ای که اکنون به یک سال کاهش یافته و بی شک، دجله را به بحرانی‌ترین وضعیتش در تاریخ چند ده هزارساله خواهد رساند.
این در حالی است که مقامات ترکیه با ارائه وعده‌های فراوان مدعی هستند که حقابه دجله و حقوق ساکنان پیرامونش را رعایت خواهند کرد و نخواهند گذاشت این رود خشک شود؛ سخنانی عجیب که هرچند با حجم مخزن ایلیسوی هیچ گونه همخوانی‌ ندارد، مقامات ترکیه مدعی هستند، این سد قرار است کاربری برقابی داشته باشد و با پر شدن مخزنش، روند رهاسازی آب به روال سابق خواهد بود.
ماجرا زمانی جالب‌تر به نظر می‌رسد که بدانیم ایلیسوی با بودجه‌ای حدود ۱.۵ میلیارد یورو ساخته شده و بر اساس برآور‌دهای ترک ها، قرار است به کمک شش توربین تولید برق و نیروگاه نصب شده آن به قدرت یک هزار و ۲۰۰ مگاوات، چند میلیارد کیلووات ساعت برق تولید کند و از این محل، در همان سال نخست هزینه هایش برگشت داده شده و از آن به بعد، منبع سودآوری باشد.
موضوعی که مقامات این کشور را مجاب کرده به جای کوفتن بر طبل شادی و دایر کردن بساط جشن افتتاحیه، مخفیانه آبگیری آن را آغاز کنند. عملیاتی مخفیانه که چند روز نگذشته، افشا شد و موجبات احضار سفیر ترکیه در عراق را فراهم آورد؛ واکنشی که جا دارد از طرف کشورمان نیز به گونه‌ای دیگر بروز کند، به ویژه اگر بدانیم از جمله دلایل بروز پدیده گرد و غبارها، واردات توده‌های روان از عراق است که ریشه در خشکسالی این کشور دارد؛ خشکی‌ که با آبگیری ایلیسو، سهم ترک‌ها در آن رو به افزایش است!