ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه روز سوم می 2017 (13 اردیبهشت) در شهر سوچی میزبان اردوغان، رئیس جمهور ترکیه بود. یک روز قبل هم پوتین در همین شهر با مرکل صدراعظم آلمان دیدار کرده بود. این دیدارها تحلیل های گوناگون کارشناسان را به همراه داشت. شامیل سلطانوف، یکی از اعضای کلوب ایزبورسک در یادداشتی که در سایت رسمی این کلوب منتشر شده است به بیان دیدگاه های خود در خصوص روابط ترکیه؛ و روسیه پرداخته است.

یک نکته بسیار مهم درباره ترکیه این است که اخیرا سیستم حکومتی این کشور از نظام پارلمانی به نظام ریاست جمهوری تبدیل شده است. مساله آن است که نظام پارلمانی در ترکیه سال 1922 توسط کشورهای غربی برقرار شد. این مساله به مدت صد سال وابستگی ترکیه به غرب را به دنبال داشت. نتیجه رفراندوم قانون اساسی به صورت نمادین نشان داد که ترکیه در نقشه جهان به یک مرکز قدرت مستقل تبدیل شده است و چالش‌های اروپا از سوی اردوغان یک بلوف نیست بلکه در حال حاضر اروپا بیش از آنکه ترکیه به اروپا وابسته باشد، به ترکیه وابسته است. به همین دلیل بلافاصله بعد از رفراندوم هم پوتین و هم ترامپ به اردوغان تلفنی پیروزی او در رفراندوم را تبریک گفتند. جایگاه ترکیه و رهبر آن در عرصه جهانی در حال بالا رفتن است. نقش آفرینی ترکیه هم دقیقا به همین دلیل در خاورمیانه در حال افزایش است. امروز دقیقا خاورمیانه و نه خاور دور، نه شبه جزیره کره آن نقطه ای است که ممکن است بستر شروع جنگ جهانی سوم باشد.
در نهایت نتیجه رفراندوم نشان می دهد که نخبگانی که دور اردوغان جمع شده اند به خوبی می دانند ما وارد چه دوره ای شده ایم. پوتین در همین باره چند سال قبل سخن می‌گفت. زمان تغییرات بزرگ ژئوپلیتیک و ژئواکونومیک فرا رسیده است و این وضعیت سیستم جدید تصمیم گیری می طلبد. اتفاقی نیست که در روسیه ریاست جمهوری تقویت می شود و در آمریکا هم به روش خود حکومت را تقویت می کنند. اردوغان هم دقیقا در مسیری گام بر می دارد که این وضعیت جدید طلب می کند.
امروز ترکیه شریک روسیه است. اما هم پوتین و هم اردوغان می خواهند که این روابط تا سطح متحد افزایش یابد. قطعا روابط روسیه و ترکیه مشکلات زیادی دارد. ولی اختلافات در روابط روسیه و چین یا اروپا هم وجود دارد. ترکیه امروز برای روسیه نقش بسیار مهمی ایفا می کند. مساله مهم برای روسیه ایجاد یک تناسب بین منافع استراتژیک دراز مدت کشور است. مسکو هر روز بیشتر در بحران سوریه وارد می شود و مسکو نگران است که سوریه به افغانستان دوم تبدیل شود. آمریکایی ها هم دقیقا همین را می خواهند. ما هم نمی توانیم سوریه را ترک کنیم چرا که در این صورت سوریه به سرعت به منطقه کنترل آمریکا و متحدینش در خاورمیانه، پیش از همه عربستان سعودی تبدیل می شود. اگر موقعیت آمریکایی ها در سوریه تقویت شود، آمریکا می تواند سناریوی اواخر دهه 80 را تکرار کنند و عربستان و امارات را مجبور کند تا قیمت نفت را به شدت کاهش دهند. قیمت هر بشکه نفت ممکن است تا 20-30 دلار کاهش پیدا کند و این ضربه نهایی به اقتصاد ما خواهد بود. اهمیت ترکیه همین جاست، ما با کمک ترکیه می توانیم استراتژی خود در سوریه را اجرایی کنیم. مخصوصا بعد از سفر تیلرسون به مسکو و ارائه طرح آمریکا که اصلا برای ما خوشایند نبود.
برای اردوغان تقویت روابط با روسیه بسیار مهم است. ترکیه در 6 ماه اخیر به شدت در حال تلاش است تا تحریم ها و محدودیت های وضع شده توسط مسکو لغو شود. مسکو البته همراهی نکرده است. ترک ها اعلام کرده اند  که محدودیت های صادرات غله روسیه به ترکیه را لغو می کنند و این برای بخش کشاورزی ما بسیار مهم است. آنکارا اجازه داده تا روغن آفتابگردان ما بدون تعرفه به ترکیه صادر شود. روسیه هم باید با حفظ موضع کاری انجام می داد. مذاکرات دو رئیس جمهور 4 ساعت طول کشید و بخش بزرگی از مشکلات در همین مذاکرات حل شد.
ما وارد فاز جدیدی از روابط با ترکیه شدیم. یک نکته دیگر ـ اردوغان روابط بسیار خوبی با آمریکا دارد. نه به این دلیل که آمریکایی ها او را دوست دارند، بلکه به این دلیل که آمریکایی ها به او نیاز دارند. اردوغان به زودی عازم آمریکا خواهد شد و من فکر می کنم که مذاکرات اردوغان و پوتین به بررسی نوع حضور آمریکا در سوریه نیز مربوط بود. چرا که برای ترک ها بسیار ناخوشایند خواهد بود که به جای اسد، دست نشانده عربستان در سوریه به قدرت برسد. بله اردوغان می گوید: اسد باید برود. ولی این بخشی از بازی سیاسی است. برای اردوغان مهم است که در سوریه کسی در قدرت باشد که نسبت به ترکیه وفادار باشد چرا که دو کشور مرز مشترک دارند. از نقطه نظر امنیتی، اهمیت سوریه برای ترکیه بیش از روسیه است.
علاوه براین ما در چند سال اخیر در مثلث ترکیه ـ ایران ـ روسیه بیشتر مواضع طرفدار ایرانی داشتیم. دلیل آن هم مخالفت با حضور آمریکا در سوریه بود. یک تغییر هم اینجا رخ داده است. به نظر من، کرملین امروز بیشتر به سمت ترکیه برگشته است. ترک ها از اول می گفتند که حل بحران سوریه بدون حضور واقعی آمریکا امکان پذیر نیست. این امر منطقی هم هست چرا که بدون حضور بزرگترین قدرت غرب امکان حل مساله سوریه واقعا وجود ندارد.


* تحلیلگر مسایل سیاسی و عضو کلوپ ایزبورسک 
ترجمه: موسی عبداللهی
منبع: https://izborsk-club.ru/13214