در شرایط کنونی که در مرزهای شرقی و غربی کشور، بحران ها و ناآرامی های سیاسی اقتصادی و اجتماعی در حال گسترش است، توسعه روابط با کشورهایی که درحوزه تمدنی ایران قرار گرفته اند، می تواند زمینه های تقویت همکاری های منطقه‌ای را استحکام بیشتری ببخشد.

سفر رئیس جمهوری به  کشورهای قفقاز جنوبی و آسیای مرکزی، می‌تواند زمینه‌ ساز اجرایی کردن بخشی از شعارهای انتخاباتی دکتر روحانی در عرصه بین‌المللی باشد. بر مبنای همان شعارهای انتخاباتی، ایجاد رویکرد و رفتاری متعادل در سیاست خارجی محور برنامه‌های دولت یازدهم است، به گونه‌ای که پاسخگوی الزام‌های ژئوپلتیک کم نظیر ایران در منطقه پر آشوب باشد.

کشورهای ارمنستان، قزاقستان و قرقیزستان [که با دو کشور اول مرز مشترک خاکی و آبی داریم و کشور سوم نیز درجنوب شرقی منطقه آسیای مرکزی قرار دارد] از زمینه‌های مناسبی برای گسترش مبادلات تجاری، مراودات سیاسی و اجتماعی  با تهران برخوردار هستند.

این سه کشور، از جمله کشورهای بازمانده از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی هستند که گسترش روابط با آنها می‌تواند پاسخگوی نیازهای متقابل باشد.

از آنجا که ایروان، آستانه و بیشکک، روابط حسنه‌ای با فدراسیون روسیه دارند، توسعه روابط ایران و روسیه، به نوبه خود می‌تواند عرصه‌های همکاری سازنده متقابل ایران با این کشورها را گسترش دهد.

اما باید در نظر داشت که حضور فعال و کارآمد جمهوری اسلامی ایران در این کشورها، ضمن آنکه می‌تواند پاسخگوی منافع مردم کشور ما باشد و عرصه‌های اقتصادی- تجاری و همکاری‌های همه جانبه را روی جامعه ایران در مسیر تأمین منافع متقابل بگشاید، در همان حال ضرورت تقویت رویکرد اعتدال در سیاست خارجی کشور ما را نیز به نمایش می‌گذارد.

این سفر بویژه درشرایط گسترش کم سابقه روابط ایران و روسیه، از اهمیت بالایی برخوردار است. بویژه که در 25 سال گذشته، پس از استقلال این کشورها، توسعه روابط با آنها از روندی متعادل و پایدار برخوردار نبوده است، درحالی که تاریخ و جغرافیا حکم می‌کند که ما با همسایگان شمالی خود روابطی همه‌جانبه و گسترده را سامان دهیم. این روابط تعادل در روابط خارجی ایران را تحکیم می‌بخشد.

ازآنجا که در شرایط کنونی در مرزهای شرقی و غربی کشور، بحران‌ها و ناآرامی‌های سیاسی اقتصادی و اجتماعی در حال گسترش است، توسعه روابط با کشورهایی که درحوزه تمدنی ایران قرار گرفته‌اند، می‌تواند زمینه‌های تقویت همکاری‌های منطقه‌ای را استحکام بیشتری ببخشد. بویژه که دو کشور از سه کشور مقصد سفرهای رئیس جمهوری، عضو سازمان همکاری اقتصادی (اکو) هستند که ضرورت توسعه همکاری‌های اقتصادی اجتماعی فرهنگی را در کنار روابط سیاسی یادآور می‌شوند. عضویت قزاقستان و قرقیزستان در سازمان شانگهای، اهمیت این سفر را در متن تمایل ایران به عضویت در آن، روشن‌تر می‌کند.

اتحادیه اقتصادی «اسلاو» که این کشورها عضو آن هستند، در شرایط توسعه روابط اقتصادی ـ تجاری با غرب، توان ایران را در تعامل‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای بهبود می‌بخشد.


*استاد دانشگاه تهران و رئیس گروه پژوهشی مطالعات اوراسیای مرکزی

منبع: روزنامه ایران، 4 دی 1395