بدون مبالغه می‌توان پیش‌بینی کرد که این اجلاس تاریخی می‌تواند آغازگر تحولی مثبت در روابط سه کشور بوده و تاثیرات مهمی در منطقه داشته باشد.

در واقع سه کشور مهم حاشیه دریای خزر که طی سال‌های اخیر در زمینه همکاری‌های منطقه‌ای گام‌های موفقی برداشته‌اند، اکنون می‌خواهند فصل جدیدی از تعاملات را بر مبنای تامین منافع متقابل آغاز کنند.

قرار است در اجلاس سه‌جانبه، روسای جمهور ایران، روسیه و آذربایجان در کنار موضوعات مهمی همچون تجارت متقابل، انتقال انرژی، گردشگری، ضرورت همگرایی منطقه‌ای، مبارزه با تروریسم و افراط‌گرایی و تامین امنیت مرزها، موضوع راه‌گذر حمل و نقل شمال ـ جنوب نیز مورد مذاکره و بررسی قرار گیرد.

رونمایی از شکل نوین همکاری در منطقه بی‌شک، راه‌اندازی هرچه سریع‌تر این راه‌گذر که حمل و نقل کالا به نقاط مختلف جهان را سریع، امن و اقتصادی می‌کند، تحولی بزرگ در منطقه خواهد بود.

پس از توافق هسته‌ای میان جمهوری اسلامی ایران و کشورهای 1+5 برخی تحلیلگران مسائل سیاسی، گمانه‌زنی‌های زیادی در مورد شکل‌گیری قالب‌های جدید همکاری در منطقه داشته‌اند که برگزاری این دیدار سه‌جانبه می‌تواند، رونمایی از یک مثلث همکاری و شکل نوینی از تعاملات تاثیرگذار منطقه‌ای باشد.

شاید دیدار ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه و رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهور ترکیه در روسیه با فاصله یک روز پس از برگزاری دیدار سه‌جانبه باکو، نویدبخش همکاری‌های گسترده‌تری در منطقه باشد و تعاملات مشترک تهران، باکو، مسکو و آنکارا را رقم بزند.

از سوی دیگر، بی‌تردید برگزاری اجلاس سه‌جانبه میان تهران، مسکو و باکو می‌تواند آثار مثبتی بر مناسبات دوجانبه این کشورها داشته باشد و به عنوان پشتوانه‌ای برای تقویت مناسبات ایران، روسیه و ایران، آذربایجان تلقی گردد.

در سه سال گذشته همکاری‌های دوجانبه ایران با جمهوری آذربایجان که علاوه بر همسایگی دارای اشتراک‌های تاریخی، فرهنگی، دینی و مذهبی فراوان با ایران است، در حال توسعه بوده و اراده استوار روسای جمهور دو کشور را برای تعاملات راهبردی نشان می‌دهد.

شش بار دیدار دکتر روحانی و الهام علی‌اف و اتخاذ تصمیمات اقتصادی و امنیتی، افزایش اعتماد و استحکام دوستی و برادری را در پی داشته است.

روابط ایران و روسیه نیز در سال‌های اخیر در ابعاد مختلف گسترش یافته و یک برنامه راهبردی در دیدارهای مختلف روسای‌جمهور دو کشور اتخاذ و دنبال شده است.

حجم تعاملات سیاسی و اقتصادی میان دو کشور در سه سال گذشته، حکایت از تصمیم سیاسی رهبران تهران و مسکو برای حفظ و ارتقای روابط دوستانه دارد. در این سال‌ها، تحولات زیادی در ایران و در روسیه رخ داده که مستقیما بر روابط دو کشور تاثیر گذاشته است.

مهم‌ترین این تحولات را می‌توان وقوع بحران اوکراین، تحریم روسیه از سوی غرب، به نتیجه رسیدن مذاکرت هسته‌ای و ورود روسیه به صحنه عملیاتی نبرد سوریه دانست.

نکته آخر این‌که برگزاری دیداری که برای نخستین بار میان روسای‌جمهور سه کشور مهم ساحلی دریای خزر صورت می‌گیرد را می‌توان جلوه‌ای از موفقیت‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران در توجه به ابتکارات منطقه‌ای دانست.

تهران از ورای اجلاس سه‌جانبه، بسط و توسعه روابط با همسایگان شمالی را جست‌وجو می‌کند و این رویکرد می‌تواند نویدبخش آغاز تحولات بزرگ و مثبت سیاسی، اقتصادی، امنیتی و فرهنگی در منطقه باشد.


*سفیر جمهوری اسلامی ایران در باکو