«دوست همیشه تند و صریح حرف می زند»؛ این ضرب المثل ترکی را رضا هاکان تکین در دفاع از یکرنگی و رفتار صادقانه ترکیه در قبال ایران به کار می برد. او در زمان نخست وزیری داوود اوغلو به عنوان سفیر ترکیه به ایران آمد. چندکلمه ای در حد تعارفات فارسی بلد است و حضور ۳ خانم از یک پایگاه خبری برای مصاحبه را نشانه ای از فعال بودن بانوان ایرانی در عرصه های اجتماعی و موید سخنان دکتر ظریف درباره پیشرفت بانوان ایرانی می داند.
هاکان تکین نمی پذیرد که روابط ایران و ترکیه، زمستانی و سرد شده است. او می گوید: در بعضی از موارد ممکن است ما اختلاف نظر و دیدگاه با مقامات ایرانی داشته باشیم ولی با این حال همیشه روابط و رایزنی های ما در سطوح بالا ادامه داشته و دارد.
سفیر ترکیه در ایران خبر داد که امسال رفت و آمد مقامات بالای ایران و ترکیه انجام خواهد شد و دلیل وقفه در این سطح روابط را به انتخابات ترکیه و تشکیل نشدن دولت نسبت داد.
هاکان تکین می گوید: ما از اینکه ایران توانسته است در مذاکرات ۱+۵ موفق شود خیلی خوشحالیم ولی آرزویمان این است که ایران فقط با کشورهای اروپایی مذاکراتش را انجام ندهد و بتواند موفقیتی را که به دست آورده با کشورهای منطقه ادامه دهد؛ چون در حال حاضر ما در منطقه مشکلی به نام امنیت داریم.
سفیر ترکیه در ایران با اشاره به وضعیت منطقه و ابراز نگرانی از بلای مذهب گرایی و بروز جدایی و نفاق بیان می کند: آرزوی ما این است که چهره هایی مانند جناب آیت الله سیستانی بیشتر شوند و به اقتدار برسند و بتوانند فعالیت هایشان را بیشتر کنند تا به نفع منطقه باشد.
رضا هاکان تکین در مصاحبه با شفقنا به پرسش هایی درباره سیاست خارجی ترکیه، روابطش با ایران، روسیه و اتهاماتی در رابطه با حمایت از داعش و همچنین آینده خاورمیانه پاسخ داده است.
* وقتی بهار عربی رخ داد ترکیه به عنوان یک الگو در بین کشورهای انقلاب دیده مطرح شد اما به تدریج از آن جایگاه دور شد و سیاست های منطقه ای ترکیه به سمت و سویی رفت که کمتر قابل انتظار بود. آیا ترکیه در منطقه احساس ناامنی کرد و سیاست هایش را تغییر داد؟ چه اتفاقی افتاد که به گفته برخی منتقدان، ترکیه در سیاست خارجی خود به سوی تنش افزایی رفت؟
هاکان تکین: در واقع ترکیه، مواضع ترکیه و همچنین سیاست های ترکیه نیست که تغییر کرده است بلکه این به خاطر تغییرات و اتفاقاتی است که در خود منطقه روی داده است. چه در سیاست های داخلی ترکیه و چه در سیاست‌های خارجی آن تغییری رخ نداده است. البته که بهار عربی در منطقه، شروعی برای یک تغییر در منطقه بوده است و ترکیه هم همیشه به صورت مشروع از مردم کشورهای مختلف منطقه حمایت کرده که بتوانند حق خودشان را بگیرند. ولیکن متاسفانه این تغییرات خیلی بیشتر از آنچه که انتظار می رفت دردناکتر و خونبارتر به وجود آمد.
همانطور که می دانید در چند سال اخیر در کشورهای همسایه ترکیه از جمله سوریه و عراق جنگ بود و در برخی بخش های خاک عراق همچنان درگیری با گروه تروریستی داعش ادامه دارد. به هر حال جنگ های داخلی همچنان در این کشورها ادامه دارد. ما با هیچ کدام از کشورهای منطقه هیچوقت رویکرد مذهبی و قومیتی نداشتیم. در واقع همیشه به کشور ترکیه این اتهام زده شده است که از گروه «اخوان المسلمین» حمایت می کند ولی رییس جمهور کشورمان آقای اردوغان زمانی که نخست وزیر بودند با مرسی که رییس جمهور آن زمان بودند دیدار داشتند و از «لاییک» صحبت کردند که عکس العمل و توجه اخوان المسلمین را به دنبال داشت یا زمانی که در بحرین تحولات تازه شروع شده بود آن زمان هم، جناب اردوغان آنجا هم رفته بودند و در یک سخنرانی اعلام کردند که ما کربلای جدید نمی‌خواهیم. این موضوع را هم عنوان کنم که ما در سال ۲۰۱۱ با سوریه و آقای بشار اسد رابطه نزدیکی داشتیم ولی از زمانی که بشار اسد به صورت وحشتناک شروع کرد به بمباران مردم خودش و به کشتار مردم پرداخت، ما روابطمان را با او تغییر دادیم یا در کشور عراق ما همیشه مخالف مداخله کشورهای خارجی بودیم.
به یاد داشته باشید که در سال ۲۰۰۳ امیر قطرمی خواست برای جنگ نیروهایش را وارد کشور عراق کند و درخواستشان این بود که از طریق خاک کشور ترکیه وارد عراق شوند ولیکن این درخواستشان در مجلس کبیر ترکیه رد شد، در سال ۲۰۱۱ کشور ما از کشورهای دوست و بخصوص رهبران کشور عراق خیلی دعوت کرد که حکومتی تشکیل دهند که همه نوع از شیعه و سنی و همگی با هم متحد شوند و یک حکومت متحد را تشکل دهند. دولت قبلی عراق به این دعوت ها و درخواست ها و پیشنهادات توجهی نکرد و ترتیب اثر نداد؛ ما خیلی به آنها تذکر و هشدار دادیم که قرار است چه تهدیداتی برایشان پیش آید. بعد از آن هم همه شاهدیم که در تابستان ۲۰۱۴ داعش تمام موصل را در دست گرفت و بعد هم قتل عام هایی که آنجا اتفاق افتاد را شاهد بودیم.
چیزی که می خواستم بگویم این بود؛ کشور ترکیه هیچوقت تغییری در سیاست هایش انجام نداده است و همیشه ما خواسته ایم در کشورهای منطقه صلح و دوستی و استقرار ثبات برقرار شود و تمام صحبت ها و درخواست هایمان از کشورهای منطقه همین بوده است.
*چرا ترکیه از روابط بسیار خوب خود با سوریه برای کاهش بحران هایی که پشت سر هم در سوریه رخ می داد، استفاده نکرد و سیاست قهر با این کشور را در پیش گرفت؟ آیا این سیاست قهر و دوری از سوریه منجر به تشدید بحران نشد؟
هاکان تکین: سوال خیلی خوبی است؛ فکر می کنم لازم است این را یک مقدار بیشتر باز کنم که از مارس ۲۰۱۱ این تغییر و تحولات در سوریه آغاز شد و در آن زمان آقای احمد اوغلو که آن زمان وزیرخارجه بودند و الان نخست‌وزیرمان هستند، سفرهای خیلی زیادی به دمشق داشتند و با خود جناب اسد صحبت های زیادی انجام دادند و در آن زمان که هنوز روابط ما خوب بود به آقای اسد خیلی گوشزد کردند و حتی پیشنهاد دادند که شما خیلی جوان هستید، مردم خیلی شما را دوست دارند و شما می توانید روابطتان را با مردم خوب کنید و آنها را در کنار خود نگه دارید و به خواست های ملت خودتان گوش کنید اما متاسفانه برخلاف این همه رفت و آمد و این همه صحبت هایی که در این زمینه شد، بشار اسد گوش نداد و کاملاً رویکرد متفاوتی نشان داد. طی حدود ۶، ۷ ماهی که بخواهد تحولات سوریه به این مرحله برسد، ترکیه خیلی سعی و تلاش کرد تا بتواند روابط را بهتر کند ولیکن نشد و به نتیجه نرسید.
یکی از دلایلی که ما به فکر هر دو کشور سوریه و عراق هستیم، این است که علاوه بر اینکه ما آنها و ملت آن دو کشور را مانند برادر خودمان می دانیم، این دو کشور همسایه هم مرز با ما هستند و اگر آنجا اتفاقی بیفتد و اگر آتشی آنجا به وجود بیایید دامن ما را هم می گیرد؛ در نتیجه برای ما خیلی مهم است که صلح و آرامش در این کشورها برقرار شود.
*در مورد ایران چطور؟ روابط ایران و ترکیه به نظر تنش آلود است. وقتی ما از مسوولان ایرانی در این مورد سوال می کنیم تاکید دارند ترکیه کشور دوست و برادر ماست و روابط نزدیکی داریم اما تغییر لحن جناب اردوغان در اظهارنظرهایی که دارند مشهود است و ایران را متهم می کنند که سیاست های تنش آفرین در منطقه دارد و به نظر می رسد روابط ایران و ترکیه در یک زمستان سرد به سر می برد. چرا اینگونه است و با وجود قرابت فرهنگی و نزدیکی ملت ها، ترکیه دیگر ترکیه سابق نیست و مثلا آقای اردوغان به راحتی از واژه هایی مثل دشمنی ایران به کار می برند؟
هاکان تکین: در ترکیه اصطلاحی وجود دارد که می گویند «دوست همیشه تند و صریح حرف می زند»؛ ما با دوستان ایرانیمان مخصوصاً در دیدارهای مقامات بالا خیلی رُک، صریح و شفاف صحبت کرده ایم و مانند بعضی از مقامات کشورها مقابل و در برابر و روی آنها نخندیدیم و پشت سر آنها حرف‌های دیگری بزنیم. ایران و ملت ایران همیشه برای ما کشور برادر بوده و هستند و اصلاً شکی نداشته باشید که روابط ما دوستانه است.
این مساله بسیار عادی و نرمال است که گاهی در روابط بین حکومت ها فراز و نشیب وجود داشته باشد و از این موضوعات پیش می آید ولی بین ملت ایران و ترکیه به جرات می توانم بگویم همواره روابط دوستانه بوده است و نه در این دوران – که تنش وجود داشته – یا بعد از این، به هیچوجه روابط ترکیه با ایران لطمه ای نخواهد دید. در ضمن این درست نیست که بگوییم روابط ما در زمستان سرد است و فکر می کنم شما خیلی قضیه را بزرگ کرده اید. در بعضی از موارد ممکن است ما اختلاف نظر و دیدگاه با مقامات ایرانی داشته باشیم که این یک راز نیست ولی با این حال همیشه روابط و رایزنی های ما با سطوح بالا ادامه داشته و دارد. دلیل اینکه در دیدارهای سطوح و مقامات بالای دو کشور وقفه ایجاد شده است به خاطر انتخاباتی بود که در ماه‌های ژوئن و نوامبر سال گذشته در ترکیه در حال برگزاری بود و هنوز حکومتی تشکیل نشده بود برای همین در رفت و آمدها یک مقدار وقفه افتاد که امسال دوباره روابط آغاز می شود.
* یعنی دوباره روابط مسوولان دو کشور از سر گرفته می شود و به حالت….
هاکان تکین: در واقع روابطمان همیشه وجود داشته و قطع نشده که دوباره بخواهد از سر گرفته شود ولی در سطوح بالا و رییس جمهور به آن دلیلی که گفتم وقفه ای پیش آمده بود که امسال به روابط در این سطح ادامه خواهیم داد. به عنوان مثال قرار است آقای ابراهیم رحیم پور معاون وزیر خارجه سفری به ترکیه داشته باشند و قرار است در این سفر یکسری رایزنی ها و مذاکراتی انجام شود و برنامه ریزی برای دیدارهای بعدی داشته باشند.
*ایران و ترکیه روابط خوبی دارند اما چرا نمی توانند درباره مسایل منطقه‌ای مذاکره کنند و به تصمیم مشترک و خوبی در راستای حل بحران برسند؟
هاکان تکین: در مورد مسایل منطقه ای، ما اختلاف نظرهای خیلی جدی با همدیگر داریم. یکی از مواردی که ما تفاوت دیدگاه داریم موضوع سوریه است که دیدگاه های ایران و ترکیه در این زمینه مشخص است. با وجود این اختلاف دیدگاه که در مورد سوریه داریم سعی کرده ایم تا امروز این اختلافات تاثیری بر روابط دوجانبه ما نگذارد و همیشه تلاش و سعی دو کشور بر این بوده که بتوانند با روابط بیشتری که دارند و رفت و آمدها و دیدارهایی که دارند این تفاوت دیدگاه ها را به حداقل برسانند. ما همیشه سعی کردیم در کنار ایران باشیم بخصوص وقتی که فشارها و تحریم های بین المللی روی ایران زیاد بود. ما سعی کرده ایم همیشه پشت ایران باشیم و این سیاست ما هنوز تغییر نکرده است.
ما از اینکه ایران توانسته است در مذاکرات ۱+۵ موفق شود خیلی خوشحالیم ولی آرزویمان این است که ایران فقط با کشورهای اروپایی مذاکراتش را انجام ندهد و بتواند موفقیتی را که به دست آورده با کشورهای منطقه ادامه دهد؛ چون در حال حاضر ما در منطقه مشکلی به نام امنیت داریم. این فقط مشکل یا تقصیر یک کشور نیست و در کل منطقه این مشکل وجود دارد ولی همه کشورها از جمله ایران باید وظیفه ای که به عهده شان است برای برقراری امنیت انجام بدهند.
می دانیم ایران درخصوص یکسری کشورهای منطقه به صورت مشروع یکسری نگرانی هایی دارد که به همان اندازه خیلی از کشورهای منطقه هم درخصوص ایران نگرانی هایی دارند. نگرانی هایی که ما داریم این است که در دوران پسابرجام و بعد از این دوران، ایران ببینید تمام توجه کشورهای غربی را به دست آورده و به آن چیزی که خواسته رسیده است و بگوید پس آن روندی که ما ادامه می دادیم، درست بوده و نخواهد تغییری در خود و سیاست هایش ایجاد کند و این برای استقرار و ثبات در منطقه خوب نخواهد بود.
مشابه همین موضوع را ما می توانیم در مورد تحولات سوریه در دو سال اخیر مثال بزنیم. برای کوتاه مدت شاید به دست آوردن برخی منافع به نظر خوب بیاید ولی اگر برای طولانی مدت در منطقه خواهان استقرار و ثبات هستیم باید یکسری چیزها تغییر کند. دوباره تاکید می کنم این فقط در مورد ایران نیست و تمامی کشورهای منطقه باید در این زمینه قدمی بردارند. به هر حال اگر ما بین خودمان به تفاهم نرسیم نمی توانیم برای منطقه راه حلی ارائه بدهیم. به هر حال امروز اروپایی ها اینجا هستند و فردا نیستند و ما کشور همسایه در کنار هم هستیم.
*چرا ایران و ترکیه به عنوان دو کشور بزرگ منطقه ای به اضافه عربستان و مصر -که الان تا حدی در حاشیه قرار گرفتند- برای حل بحران منطقه و اختلافاتی که با هم دارند، مذاکره نمی کنند؟ می دانیم که رویکرد ایران همیشه این بوده که غرب در برابرش بوده و الان اگرچه در برجام به نتیجه رسیدند اما اینطور نیست که سیاست ایران ذیل سیاست غرب باشد یا غرب را به کشورهای منطقه ترجیح بدهد، اما به نظر می رسد در پسابرجام قدرت های منطقه ای احساس می کنند به نوعی در یک رقابت ژئوپلیتیکی قرار گرفته اند. آیا چنین رقابتی فضا را به سمتی نمی برد که غرب برای منطقه تصمیم بگیرد؟
هاکان تکین: کشورهای دیگر را نمی دانم ولی ما در این زمینه هیچ تردیدی نداریم؛ من از زبان کشورهای دیگر مثل عربستان حرف نخواهم زد ولی در مورد کشور خودمان ترکیه می گویم که در داخل هیچگونه رقابت ژئوپلیتیک با کشور دیگری نیست. ما اگر ببینیم کشور ایران در جوامع بین المللی به آن جایگاهی که حقش است رسیده، از این خوشحال می شویم چون در گذشته که نگاه می کنیم می بینیم رویکرد ایران نسبت به کشورهای دیگر چگونه بوده، ما این موضوعات و مسایل را متوجه هستیم. البته که کشور ایران تقریباً جمعیتش نزدیک به جمعیت کشور ترکیه است و جغرافیای بزرگتری از کشور ترکیه دارد و دارای تاریخ و تمدن بسیار قدیمی و بزرگ است و مسلماً در منطقه جایگاه خاص خودش را خواهد داشت.
اینجا موضوعی که فکر می کنم مهم است، این است که مشخص شود تصور و دیدگاه ما از جایگاه یک کشور در منطقه چیست و چه جایگاهی را تصور داریم؟ مثلاً اگر یکسری نگرانی هایی وجود داشته باشد که ایران در منطقه یکسری سیاست ها و روابطی دارد، اگر سوالات و نگرانی هایی وجود دارد، باید آن سوالات و نگرانی ها از بین برود.
*روابط ترکیه و روسیه بعد از قضیه سرنگونی هواپیمای روسیه خیلی تنش آلود شد و حتی بیم این می‌رفت که جنگی رخ دهد. جدال لفظی بین آقای پوتین و جناب اردوغان شدت گرفت. ترکیه می گفت حریم هوایی اش شکسته شده و روسیه معتقد بود بدون دلیل هواپیمایش سرنگون شده است. داستانِ روابط ترکیه و روسیه به چه سمتی پیش می رود و آیا احتمال تشدید اختلاف وجود دارد؟ چه خطراتی از این بابت منطقه را تهدید می کند؟
هاکان تکین: آنچه در روابط بین روسیه و ترکیه رخ داد، روابطی نبود که ترجیح و مورد نظر ما باشد. در واقع ما روابط بسیار خوبی با روسیه داریم. روس ها به عنوان توریست به ترکیه می آیند و از نظر اقتصادی و تجاری دومین کشوری است که سرمایه گذاریمان در آنجاست و بیشترین مبادلات تجاری بین دو کشور انجام می شود. اگر روابط ما به این نقطه رسیده است مقصر اصلی خودِ روسیه است چون که به دفعات قبلاً هم خیلی پیش آمده بود که حریم هوایی ترکیه را نقض کرده بود و با توجه به قوانین بین المللی در این زمینه خیلی تذکر داده بودیم و قبلاً این مسایل گوشزد شده بود که اگر دوباره نقض کنند ما مجبور هستیم طبق قوانین بین المللی برخورد کنیم؛ تا اینکه بالاخره حرف ما را گوش ندادند و چیزی که فکر می کردند درست است، انجام دادند و در تاریخ ۲۴ نوامبر هم هواپیما سوخو که آمد، آنجا هم خیلی تذکر دادیم ولی آنها حرف ما را گوش ندادند و بعد از چند اخطار که پشت سر هم داده شد مجبور شدیم که طبق قوانین عمل کنیم چون نقض حریم هوایی شده بود.
ما تصمیم نداریم با روسیه جنگ کنیم ولی طبق قوانین مثل همه کشورها، می خواهیم از حاکمیت ملی خود دفاع کنیم. حتی بعد از این قضیه آقای اردوغان پیغام برای آقای پوتین فرستادند و درخواست مذاکره و گفت وگو دارند که در این مورد صحبت کنیم و تنشی که ایجاد شده از بین ببریم و روابط را مانند گذشته خوب کنیم ولی در جریان هستید که تمام این درخواست ها بی پاسخ بوده و آقای پوتین نخواستند صحبتی داشته باشند. علاوه بر این نه تنها مذاکره را قبول نکردند بلکه قدم های دشمنی و رویکردهایی را علیه ترکیه برداشتند از قبیل اینکه تحریم هایی را علیه ترکیه طرح کردند و روابط تجاریشان را با ترکیه قطع کردند، ورود توریست ها را به ترکیه کاهش دادند و حتی دانشجویان ترکیه که در روسیه درس می خواندند منع تحصیل شدند و به کشور ترکیه برگشتند. کشور روسیه برای ما یک کشور مهم است و هنوز جایگاه و اهمیت خودش را دارد و ما می‌خواهیم روابط خوبی مانند گذشته داشته باشیم ولیکن می بینید از طرف مقابل هیچ قدمی برداشته نمی شود و درخواست باید دوطرفه باشد.
*این اتفاق افتاده و روابط ترکیه و روسیه مخدوش و تنش آلود شده است و ترکیه به خاطر این موضوع ضرر اقتصادی میدهد، الان راه چاره چیست؟ ترکیه چه سیاست چاره اندیشانه ای برای حل مساله و کاهش با روسیه در پیش می گیرد و آیا از کشور میانجی کمک می گیرد و در این زمینه برنامه ای دارد؟
هاکان تکین: ما به عنوان کشور ترکیه نیاز نداریم که کشور سومی بخواهد بین ترکیه و روسیه میانجیگری کند، اما اگر کشور سومی پیدا شد و خواست این میانجیگری را به عهده بگیرد و کشور روسیه هم قبول کرد، ما اعتراضی نداریم.
*چرا روسیه اینقدر اصرار داشت که هیچ تذکری از جانب ترکیه در مورد هواپیما به آنها داده نشده و پوتین گفته بود از پشت به ما خنجر زدند؟
هاکان تکین: این درست نیست و صحت ندارد. نقض اول نبود. این دفاعیاتشان صحت ندارد. این یک پروسه دو ماهه بود که مرتباً این کار (نقض حریم هوایی) انجام می شده و هواپیماهای آنها حریم هوایی ترکیه را نقض می کردند و مرتباً حتی سفیر آنها احضار شد و در سطوح مختلف حتی در سطوح نظامی با آنها صحبت شد و اعلام شد اگر این اتفاق دوباره بیفتد ما مجبور هستیم طبق قوانین عمل کنیم. آنها فکر کردند ما این کار را انجام نمی دهیم و جدی نگرفتند و ۲۴ نوامبر هواپیمای سوخو را زدند باز قبل از آن هم به مدت ۵ دقیقه، چون توسط رادار نشان داده می شود به آنها تذکر داده شد که دارید می آیید نزدیک شده اید، نیایید، دور شوید به مدت ۵ دقیقه به اینها تذکر داده شد و اینها همه ضبط شده است وجود دارد و ذخیره شده است.
*یکی از اتهامات روسیه به ترکیه، حمایتش از داعش است؛ گفته می شود ترکیه عبور داعش از مرزهایش را نادیده گرفته که این منجر به تقویت داعش شده است. پاسخ شما به منتقدان در مورد برخورد با داعش چیست؟ مواجهه ترکیه با پدیده داعش همیشه سوال برانگیز بوده است چرا این اتفاقات افتاده که اینگونه برداشت شود؟
هاکان تکین: این تکرار مکرارت است که ما هیچگونه رابطه کاری با داعش نداریم. ما مرز گسترده ای داریم. کشور سوریه ۹۱۱ کیلومتر با ترکیه مرز دارد و به خاطر مسایلی که در ۴، ۵ سال اخیر در سوریه به وجود آمده بود به خاطر مسایل انسانی، سیاستِ «در باز» در مرزمان برقرار کردیم تا افرادی که می خواهند پناهنده شوند، بتوانند. البته ممکن است برخی از گروه ها از این حسن نیت ما سوءاستفاده کرده باشند.
ما در ابتدای امر در مورد ورود افراد به ترکیه خیلی تاکید داشتیم چون ترکیه کشوری توریستی است و بسیار به اطلاعات امنیتی احتیاج دارد و خود کشور ترکیه به تنهایی نمی تواند مرزهایش را کنترل کند. به عنوان مثال اگر از کشورهای اروپایی درباره افراد و گروه هایی که وارد ترکیه می شوند، اطلاعات امنیتی به ما داده می شد، خیلی راحت تر می توانستیم جلوی ورود این افراد را بگیریم که بعدا متوجه می شدیم به داعش می‌پیوندند. آن زمان رایزنی ها و مذاکرات با کشورهای اروپایی داشتیم و درخواستمان را مطرح کردیم ولی متاسفانه نتیجه نگرفتیم؛ کمک امنیتی اطلاعاتی به ما نکردند تا اینکه در خود اروپا شاهد چند مورد فعالیت های تروریستی بودیم و بعد از آن تازه متوجه شدند که در این زمینه ما بیشتر می توانیم با هم همکاری داشته باشیم، چه در زمینه خروج از یک کشور و چه در زمینه ورود به یک کشور احتیاج است کشورها این اطلاعات را در اختیار هم قرار بدهند. از آنجا به بعد بله ما در کشور ترکیه خیلی نتیجه گرفتیم و توانستیم آنها را مهار، دیپورت و کنترل کنیم. ما اگر قرار باشد که از گروه داعش چشم پوشی کنیم پس چرا وقتی که در موصل داعش حملات تروریستی انجام داد، به سرکنسولگری ما در موصل حمله کرد و خیلی از دیپلمات های ما از جمله سرکنسولمان را گروگان گرفت. با اینکه خود داعش فعالیت های تروریستی در خود استانبول و آنکارا انجام می دهد هنوز خیلی ها ادعا می کنند که ترکیه دارد از داعش حمایت می کند.
شما بروید تحقیق و بررسی کنید ببینید این گروه داعش چگونه به وجود آمد و با حمایت و کمک چه کشوری به وجود آمده است؟ خود سوریه از اینها حمایت کرد و مثلاً با تخلیه کردن زندان ها و خرید نفت از داعش باعث شد که آنها به وجود بیایند. متاسفانه دولت بشار اسد دارد از گروه داعش سوءاستفاده می کند، یعنی از آن برای گروه خودش و اهداف خودش استفاده می کند.
*خیلی‌ها بر این باور هستند که ترکیه از داعش نفت می خرد؛ این را تکذیب می کنید؟
هاکان تکین: دروغ است و صحیح نیست. کسانی که در منطقه حاکمیت دارند و از بالا وقایع را رصد می کنند، می بینند که ما هیچ مبادلاتی با داعش انجام نمی دهیم.
*به بمب گذاری آنکارا و استانبول اشاره کردید؛ ابتدا موضع ترکیه این بود که کردها این کار را انجام داده اند و نه داعش. الان روابط ترکیه با کردهای این کشور در چه مرحله ایست؟ آیا صلح پیشین با کردها مخدوش شده و آیا احتمال خطری از جانب «پ.ک.ک» ترکیه را تهدید می کند؟
هاکان تکین: ترکیه کردها را به عنوان خطر و تهدیدی برای خود نمی بیند. ترکیه فقط تروریست ها را به عنوان خطر می داند؛ حالا تروریست می تواند کرد باشد یا هر گروه دیگری. بمبگذاری ها در آنکارا و استانبول همان زمان گفته شد که توسط داعش بوده است. ابتدا یک صحبت هایی بود که ممکن است گروه «پ.ک.ک» باشد بعدا مشخص شد توسط داعش بوده است ولی حدس هایی مطرح شد که شاید کردها با همکاری گروه تروریستی دیگری این کار را انجام داده باشند؛ یعنی حدس و گمان های یکسری تحلیلگرها بوده ولی واقعیت این بود که داعش این کار را انجام داده است.
در مورد سوال دیگرتان، روند صلحی که بین دولت ترکیه با کردها بود، خیلی به خوبی پیش می رفت تا انتخابات سال ۲۰۱۴. در آن انتخابات حزب دموکراتیک خلق کردها (HDP) توانست ۸۰ درصد رای بیاورد و این باعث شد که احتمالاً کردها احساس ترس کنند و تصور کنند دیگر گروه «پ.ک.ک» آن قدرت قبل را در داخل ترکیه ندارند و به آن دلیل بعد از انتخابات یکی دو عملیات تروریستی انجام دادند در جنوب شرقی ترکیه و دو نفر نیروی پلیس را شبانه در خواب به قتل رساندند و یکی دو عملیات تروریستی دیگر نظیر این را انجام دادند که اینها باعث شد آن احساس امنیت و اعتمادی که نسبت به کردها به وجود آمده بود، کم کم از بین برود.
*به عنوان سوال آخر بفرمایید که آینده منطقه را چگونه می بینید؟ و فکر می کنید تا چند سال دیگر روی ثبات را خواهیم دید؟
هاکان تکین: در حال حاضر اگر نگاه کنیم، آینده تاریکی داریم. البته شخصاً آدم مثبت اندیشی هستم و فکر می کنم هیچوقت در هیچ موردی نباید بخواهیم منفی گرا باشیم و منفی نگاه کنیم. چون منطقه ما منطقه ای تاریخی است و کشورهای مختلف تمدن های مختلف و قدمت زیادی دارند و فکر می کنم بتوانیم هرچند آرام و دیر اما به نتیجه برسیم. می توانیم با هم مذاکره کنیم و به نتیجه برسیم. خیلی اتفاقات افتاده و خون ها ریخته شده و اینها مسایلی نیست که بتوانیم به راحتی فراموش کنیم؛ بخصوص خیلی بذر جدایی و نفاق در منطقه پاشیده شده و اینها بخصوص برای دنیای اسلام چیز خوبی نیست و ناراحت کننده است. امیدوارم این بلای مذهب گرایی که به جان منطقه افتاده از بین برود.
ما سنی هستیم و شما شیعه اما مهم این است که ما مسلمانیم و هویت اسلام و مسلمانی داریم و زیرمجموعه آن و پایین ترش شیعه و سنی است و مهم این است که ما بتوانیم به درک این قضیه برسیم و بتوانیم منطقه را نجات دهیم. به این وسیله ذکر خیری می کنم از آیت الله سیستانی که در منطقه نقش مهمی داشتند و ترکیه همیشه اقدامات ایشان را مثبت ارزیابی کرده و از ایشان همیشه تقدیر و تشکر کرده است و آرزوی ما این است که چهره هایی مانند جناب آیت الله سیستانی بیشتر شوند و به اقتدار برسند و بتوانند فعالیت هایشان را بیشتر کنند تا به نفع منطقه باشد.
دریافت صفحه با کد QR