به گزارش خبرنگار شفقنا، در این نشست محسن پاک‌آیین سفیر کشور ایران در جمهوری آذربایجان نخست به بررسی سابقه مناسبات دو کشور پرداخت و در بخش اول سخنان خود با اشاره به مشترکات فراوان دو کشور و ناخرسندی عوامل ثالث از توسعه مناسبات تهران-باکو گفت: اسلام و تشیع عامل مشترک میان ایران و جمهوری آذربایجان است اما از سوی دستگاه تبلیغاتی غرب در مقاطعی به نحوی تبلیغ می شد که ایران از اسلام در جهت منافع خود و صدور انقلاب بهره برداری می کند. وی دامن زدن به ادعاهای تاریخی را نیز از ترفندهای دستگاه تبلیغاتی غرب و رژیم صهیونیستی برای اخلال در روابط تهران – باکو دانست و افزود: علاوه بر این ترفندها، در داخل جمهوری آذربایجان نیز گروه های قوم گرا، اهداف افراطی خود را دنبال می کردند. این گروه برای متشنج کردن روابط ایران و آذربایجان بحث نوع رابطه ایران با ارمنستان را مطرح می کردند و از ایران می خواستند تا روابط خود را با ارمنستان قطع کند. پاک آیین در همین رابطه افزود: در اوایل استقلال جمهوری آذربایجان این عوامل تاثیرگذار بودند اما بعد از ایلچی بیک با آمدن حیدر علی اف نگاه مثبت تری به ایران ایجاد شد و تا حدی این مسایل و اختلافات تعدیل گردید. سفیر ایران درخصوص فراز و نشیب های روابط ایران و جمهوری آذربایجان اظهار کرد: در سال 2007 و کمی قبل تر از آن بحث دستیابی جمهوری آذربایجان به منابع به ویژه گاز و بحث ترانزیت گاز با نگاه های سیاسی غرب، از مسیری غیر از مسیر ایران مطرح شد و این مسایل سبب شد تا در مقاطعی روابط شاهد چالش شود. پاک آیین درباره اوج تشنج روابط ایران و جمهوری آذربایجان توضیح داد و گفت: اوج التهاب در روابط ما در تابستان 1391 بود که به برگزاری مراسم فستیوال موسیقی اروپایی موسوم به یوروویژن در باکو مربوط می شود. در این مقطع برخی از رسانه های غربی نوشتند که در حاشیه مراسم یوروویژن قرار است گروه های همجنس گرا هم رژه ای داشته باشند، اگرچه از سوی جمهوری آذربایجان این موضوع تایید نشد اما عده ای در تبریز در برابر کنسولگری جمهوری آذربایجان با برپایی تظاهرات به این موضوع اعتراض کردند و در مقابل هم تظاهرات مشابهی در مقابل سفارت ایران در باکو برگزار شد. در نتیجه این رویدادها و اتفاقات بدی که در حاشیه آنها افتاد روابط دو کشور به اوج التهاب خود رسید و البته یک شوک به هر دو کشور وارد کرد. من فکر می کنم مسوولین دو کشور با این شوک به این موضوع پی بردند که اگر هدایت روابط را به دست عوامل ثالث بسپارند ممکن است هر دو طرف بسیار متضرر شوند و به این نتیجه رسیدند که در قبال روابط ارزشمند و مهم خود با حساسیت بیشتری عمل کنند. سفیر ایران در جمهوری آذربایجان در ادامه افزود: با مطالعاتی که انجام شد مشخص گردید که نقش عوامل ثالث در جلوگیری از بهبود روابط دو کشور بسیار موثر است و منابع انتشار اخبار منفی علیه دو کشور، عمدتا رسانه های صهیونیستی هستند. با این شناخت تلاش های متقابلی برای مراقبت از روابط انجام شد، همکاری با رسانه های مستقل افزایش یافت و در واقع از سال 91 تا 92 تلاش برای اعتمادسازی متقابل داشتیم. در این دوران اعتماد سازانه حرکات خوبی انجام شد و رامیز مهدی اف رییس شورای امنیت ملی جمهوری آذربایجان به ایران سفر کرد، دبیر وقت شورای عالی امنیت کشورمان، دکتر جلیلی نیز به جمهوری آذربایجان سفر کردند،ارتباطات علمای ایران و جمهوری آذربایجان بیشتر شد و شیخ السلام شکور الله پاشازاده رییس اداره مسلمانان قفقاز، با یک هیات بلند پایه به ایران سفر کرد و با مقام معظم رهبری، رییس جمهور، رییس مجلس و برخی از علمای قم و طلاب جامعه المصطفی دیدارهایی را داشت و این سفر نزدیکی دیدگاه علما و متفکران این دو کشور را به همراه داشت. سفیر ایران در خصوص تاثیر مثبت انتخابات ریاست جمهوری ایران بر روابط دو کشور تصریح کرد: بعد از انتخابات و آغاز کار دولت یازدهم و تاکید دستگاه دیپلماسی بر تقویت روابط با همسایگان، ارتباطات دو کشور گسترده تر شد. در زمستان 1392 آقایان دکتر روحانی والهام علی اف، دیدار بسیار مهمی را در حاشیه اجلاس داووس برگزار کردند که تاثیری تاریخی بر توسعه روابط و چمش اندازهای تحقق منافع طرفین برجای گذاشت. این دیدار نقطه عطف روابط ایران و جمهوری آذربایجان پس از بحران روابط دو کشور در سال 1391 بود. پس از آن آقای الهام علی اف بعد از 8 سال به ایران سفر کرد و در این سفر تصمیم گرفته شد تا کمیسسیون مشترک اقتصادی که 4 سال فعالیتی نداشت، فعال شود. سفیر ایران در جمهوری آذربایجان ادامه داد: بعد از این روند، ارتباطات و تبادل هیات ها سرعت گرفت و بعد از 4 ماه جلسات کمیسیون مشترک تشکیل شد. آقای دکتر روحانی هم حدود 8 ماه بعد سفری به جمهوری آذربایجان داشتند. از ابتدای دولت یازدهم تاکنون دو رئیس جمهور 4 بار با هم در باکو، تهران، آستاراخان و داووس دیدار داشتند. بیش از 20 هیات در سطح بالاتر از وزیر مبادله شده و در سطوح پایین تر هم دیدارهای فراوانی انجام شده است. این در حالیست که در دهه های گذشته چنین ارتباطی سابقه نداشت. در این دیدارها اسناد امضا شده حدود 15 سند است و 5 سند هم آماده امضا می باشد. طرفین برای اینکه بتوانند همکاری های اقتصادی را توسعه بدهند اهتمام جدی برای از بین بردن موانع اقتصادی، بانکی، حقوقی و ترانزیتی دارند. پاک آیین برخی عوامل بیرونی را هم در بهبود روابط ایران و جمهوری آذربایجان موثر دانست و توضیح داد: البته عوامل دیگری نیز اتفاق افتاد که به گسترش روابط ایران و جمهوری آذربایجان کمک کرد بحث تکفیری ها به عنوان یک تهدید برای منطقه، سبب شد تا ایران و جمهوری آذربایجان بدانند که قرابت بیشتری باید داشته باشند؛ این موضوع باعث شد که جمهوری آذربایجان به شیعیان در کشور خودش بیشتر توجه کند که شیعیان می توانند، خنثی کننده تندروی و افراط گرایی باشند. او افزود: غربی ها هم در این مقطع اشتباهاتی داشتند که به کمک روابط ما آمد. بلافاصله بعد از سفر الهام علی اف به ایران آمریکایی ها سفر او را به شدت مورد انتقاد قرار دادند و از جمهوری آذربایجان خواستند که به ایران و روسیه نزدیک نشود؛ اما به واسطه حساسیتی که جمهوری آذربایجان به حفظ استقلال خود دارد به شدت از رفتار مقامات آمریکایی و اروپایی انتقاد کرد و تا مدت ها چالش های لفظی میان مقامات آذربایجانی و آمریکایی وجود داشت. در ضمن امریکاییها در انتخابات ریاست جمهوری مهرماه 1392 جمهوری آذربایجان نیز از جناحهای اپوزیسیون حمایت کردند و از تایید انتخابات به صورت رسمی اجتناب کردند که دولت جمهوری آذربایجان این رویکردها را مداخله در امور داخلی خود ارزیابی کرد و برودت روابط طرفین به سطحی رسید که آمریکاییها مدتها از صدور آگرمان سفیر جدید جمهوری آذربایجان خودداری میکردند و به تازگی آگرمان را صادر کردند. سفیر ایران در جمهوری آذربایجان درباره همکاری های اقتصادی و گردشگری این دو کشور تصریح کرد: بحث انرژی برای ایران و جمهوری آذربایجان بحث مهمی است و در مقطع فعلی بحث انتقال انرژی از مسیر ایران به اروپا مطرح شده است. بعد از مشکلاتی که میان غرب و روسیه در خصوص بحران اکراین اتفاق افتاده است، با تحریم خرید گاز از روسیه سبب شده تا توجه ها به ایران بیشتر شود. بحث ترانزیت و اتمام خط آهن رشت به آستارا برای دو کشور بسیار مهم و از محورهای همکاری است چون مناطق جغرافیایی بسیار بزرگی را به یکدیگر متصل می کند. پاک آیین در ادامهاظهار کرد: در حال حاضر سالانه بیش از یک میلیون گردشگر از جمهوری آذربایجان به ایران می آیند و بخشی از این سفرهای پرشمار ناشی از اقدام کشورمان به لغو روادید است که از 1389 به این سو صورت گرفته است. بخشی از آنها برای درمان به ایران می آیند که این موضوع به شهرهای مرزی ما رونق اقتصادی بخشیده است. او با تاکید بر وجود اراده سیاسی میان مقامات دو کشور برای ارتقای روابط گفت: آینده روابط دو کشور نیز روشن و مثبت خواهد بود با توجه به اراده دو رییس جمهور و هوشیاری که در میان مسوولان ایران و جمهوری آذربایجان برای جلوگیری از عدم دخالت عوامل ثالث وجود دارد و تبادل هیات هایی که در برنامه گنجانده شده، من آینده روابط ایران و جمهوری آذربایجان را روشن می بینیم و فکر می کنم در سال 1394 شاهد نتایج مثبت روابط در عرصه اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و بین المللی خواهیم بود.