شهید سید ابراهیم رئیسی در دوره کوتاه ریاست جمهوری خود دو بار به تاجیکستان سفر کرد. وی در اولین سفر خود که پس از سرد شدن روابط تاجیکستان و ایران بود با امامعلی رحمان رئیس جمهور تاجیکستان دیدار کرد. در دومین سفر خود در پاییز سال گذشته، از سیاست تاجیکستان به شدت حمایت کرد و بسیار صمیمانه ابراز داشت که «... هر قدمی که در جهت پیشرفت در کشور تاجیکستان برداشته شود، برای همه ما افتخار است.» پس از این سفر تغییرات مثبت زیادی در روابط دو کشور به وجود آمد و احساس می شد که دو طرف خواهان تقویت روابط هستند. سفر مقامات عالی رتبه دو کشور به کشورهای یکدیگر، برگزاری روزهای فرهنگی تاجیکستان، استقبال ویژه هیئت تاجیکستان از نمایشگاه کتاب تهران نشان از تلاش برای تقویت روابط دو کشور داشت. در رابطه با شهادت غم انگیز سیدابراهیم رئیسی، قاسم بیک محمد، کارشناس تاجیکستانی، درباره نقش ایشان در تحکیم روابط ایران و تاجیکستان و چشم انداز این روابط به شرح زیر است:
- نقش شهید آیت الله سیدابراهیم رئیسی تا چه اندازه در بهبود روابط تاجیکستان و ایران موثر بود؟
- البته نهادهای ذیربط به ویژه وزارتخانه های امور خارجه و سفارتخانه های دو طرف قبل از روی کار آمدن آقای سید ابراهیم رئیسی تلاش زیادی برای بازگشت روابط بین تاجیکستان و ایران به حالت عادی داشتند. اما ویژگی اخلاقی ایشان بود که بر خلاف برخی از پیشینیان خود هیچ گونه خودخواهی و غرور و تکبری نداشت و با همه از سران کشورها گرفته تا مردم عادی روابط گرم و صمیمانه داشت. این عامل شخصیتی رئیس جمهور فقید ایران به روند ساده سازی روابط مطابق با نیازها و تلاش های متقابل مقامات ذیربط تاجیکستان و ایران کمک کرد. دو کشور در دوران ریاست جمهوری سید ابراهیم رئیسی صفحه جدیدی از روابط خود را آغاز کردند و با توجه به مشکلات پیش آمده در سال های اخیر قواعد بازی را نیز مشخص کردند که رعایت آن ضامن و تضمین کننده عدم بروز مشکلات در روابط دو کشور خواهد بود. در دوران ریاست جمهوری سید ابراهیم رئیسی، روابط اقتصادی و تجاری دو کشور (سال گذشته 270 میلیون دلار) بهبود یافت و بسترهای جدید همکاری شکل گرفت که نتایج مثبت بلندمدتی به همراه خواهد داشت. تصمیم لغو روادید اتباع دو کشور که در آینده نزدیک اجرایی خواهد شد، دلیلی بر اعتماد، عزم و نگاه امیدوارانه رهبران تاجیکستان و ایران به آینده روابط است.
- آیت الله سیدابراهیم رئیسی در آخرین سفر خود به تاجیکستان به شدت از سیاست و امنیت تاجیکستان حمایت کرد؟
- ما تمام گفتگوهای گرم و صمیمانه رئیس جمهور فقید جمهوری اسلامی ایران را که در نوامبر سال گذشته در سفر رسمی خود به تاجیکستان انجام داد، به یاد داریم. «شاید برخی پیشرفت تاجیکستان را دوست نداشته باشند، مهم نیست. اما ما به عنوان جمهوری اسلامی ایران معتقدیم پیشرفت تاجیکستان پیشرفت ماست، امنیت تاجیکستان امنیت ماست. ما معتقدیم که هر قدمی که در راستای پیشرفت در کشور تاجیکستان برداشته شود برای همه ما افتخار است.» شاید عده ای فکر کنند این حرف ها فقط شعار است، اما در سیاست خارجی به خصوص در کشوری مثل ایران هیچ حرفی بدون هدف گفته نمی شود و مخاطب خارجی خودش را دارد. در عین حال، در پیام همدردی رهبر تاجیکستان به رهبر جمهوری اسلامی ایران، بر سهم سیدابراهیم رئیسی در توسعه همه جانبه روابط دوستانه و همکاری‌های سودمند بین تاجیکستان و ایران تاکید شد. ضمن اینکه تنها رئیس جمهور منطقه که در مراسم تشییع سیدابراهیم رئیسی در تهران حضور داشت، رئیس جمهور تاجیکستان بود و این امر موید احترام ویژه به شخصیت آن مرحوم و همچنین به کشور دوست و برادر ایران است.
- فقدان رئیس جمهور فقید ایران چه تأثیری بر روابط تاجیکستان و ایران می تواند داشته باشد؟
- بی شک فقدان سید ابراهیم رئیسی بر اثر سانحه هوایی ضایعه بزرگی برای ایران است که حداقل در کوتاه مدت تاثیر نسبی بر روابط تهران با سایر کشورها خواهد داشت. زیرا مقدمات برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری، تشکیل دولت جدید و تعیین رهبران ملی و منطقه ای چندین ماه زمان می برد و مقامات زیادی را درگیر می کند. اما فقدان سیدابراهیم رئیسی تأثیری اساسی بر سیاست خارجی ایران نخواهد داشت، زیرا رهبران ارشد خارجی تهران از سوی ولی فقیه کشور منصوب می شوند که اخیراً بر تغییر ناپذیری راه وی تاکید کرده است. اگر به طور خاص در مورد روابط ایران و تاجیکستان صحبت کنیم، فاکتور شخصیتی سیدابراهیم رئیسی مهم بود، علاوه بر این، رئیس جمهور فقید ایران نماینده جناح متدین بود که همکاری با کشورهای مسلمان، همسایگان و منطقه از اهمیت بالایی برای آنها برخوردار است. تاجیکستان به دلیل پیشینه تاریخی، زبان، فرهنگ مشترک از جایگاه برتر در سیاست خارجی ایران برخوردار است. روابط نزدیک و حسن اعتماد با تاجیکستان در عین حال نگاه مثبت سایر کشورهای آسیای میانه به ایران را تضمین می کند که این نکته مهم را در زمان سردی روابط دوجانبه تهران و دوشنبه شاهد بودیم. زیرا در آن زمان نقش رئیس جمهور تاجیکستان در تشویق همتایان خود در منطقه به همکاری با ایران، حمایت از برنامه صلح آمیز هسته ای و عضویت در سازمان همکاری شانگهای غیرقابل انکار بود. از این رو احیای کامل اعتماد سیاسی متقابل و بازگشت روابط به سطح قبلی در زمینه های مختلف اعم از اقتصادی، تجاری، علمی، آموزشی، فناوری و... از نیازهای امروز همکاری های دوجانبه است.
- چه کسی می تواند برای جایگزینی رئیس جمهور وارد کارزار انتخاباتی شود؟
-سیدابراهیم رئیسی اصولگرا بود و به احتمال زیاد رئیس جمهور جدید جمهوری اسلامی ایران نیز یکی ازاصولگرایان خواهد بود. زیرا در حال حاضر اصلاح طلبان از یک سو محبوبیت قبلی خود را از دست داده اند و از سوی دیگر در کمتر از دو ماه مانده به انتخابات فرصتی برای آماده شدن برای رقابت ندارند. معاون اول رئیس جمهور (سرپرست ریاست جمهوری) محمد مخبر، رئیس مجلس شورای اسلامی محمدباقر قالیباف، رئیس سابق مجلس شورای اسلامی علی لریجانی، وزیر اسبق دفاع حسین دهقان، محسن رضایی، سعید جلیلی و چند چهره سرشناس دیگر ممکن است کاندیدای احتمالی انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری ایران باشند که 7 خرداد ماه سال جاری برگزار می شود. به احتمال زیاد در صورت پیروزی هر یک از نامزدهای احتمالی مذکور، مشی و رهبری «نگاه به شرق» سیدابراهیم رئیسی که کشورهای منطقه از جمله تاجیکستان از جایگاه مناسبی در آن برخوردار بودند، دنبال شود. . این بدان معناست که روابط ایران و تاجیکستان در مسیر توسعه و تقویت بیشتر ادامه خواهد یافت.
- نقش شهید آیت الله سیدابراهیم رئیسی تا چه اندازه در بهبود روابط تاجیکستان و ایران موثر بود؟
- البته نهادهای ذیربط به ویژه وزارتخانه های امور خارجه و سفارتخانه های دو طرف قبل از روی کار آمدن آقای سید ابراهیم رئیسی تلاش زیادی برای بازگشت روابط بین تاجیکستان و ایران به حالت عادی داشتند. اما ویژگی اخلاقی ایشان بود که بر خلاف برخی از پیشینیان خود هیچ گونه خودخواهی و غرور و تکبری نداشت و با همه از سران کشورها گرفته تا مردم عادی روابط گرم و صمیمانه داشت. این عامل شخصیتی رئیس جمهور فقید ایران به روند ساده سازی روابط مطابق با نیازها و تلاش های متقابل مقامات ذیربط تاجیکستان و ایران کمک کرد. دو کشور در دوران ریاست جمهوری سید ابراهیم رئیسی صفحه جدیدی از روابط خود را آغاز کردند و با توجه به مشکلات پیش آمده در سال های اخیر قواعد بازی را نیز مشخص کردند که رعایت آن ضامن و تضمین کننده عدم بروز مشکلات در روابط دو کشور خواهد بود. در دوران ریاست جمهوری سید ابراهیم رئیسی، روابط اقتصادی و تجاری دو کشور (سال گذشته 270 میلیون دلار) بهبود یافت و بسترهای جدید همکاری شکل گرفت که نتایج مثبت بلندمدتی به همراه خواهد داشت. تصمیم لغو روادید اتباع دو کشور که در آینده نزدیک اجرایی خواهد شد، دلیلی بر اعتماد، عزم و نگاه امیدوارانه رهبران تاجیکستان و ایران به آینده روابط است.
- آیت الله سیدابراهیم رئیسی در آخرین سفر خود به تاجیکستان به شدت از سیاست و امنیت تاجیکستان حمایت کرد؟
- ما تمام گفتگوهای گرم و صمیمانه رئیس جمهور فقید جمهوری اسلامی ایران را که در نوامبر سال گذشته در سفر رسمی خود به تاجیکستان انجام داد، به یاد داریم. «شاید برخی پیشرفت تاجیکستان را دوست نداشته باشند، مهم نیست. اما ما به عنوان جمهوری اسلامی ایران معتقدیم پیشرفت تاجیکستان پیشرفت ماست، امنیت تاجیکستان امنیت ماست. ما معتقدیم که هر قدمی که در راستای پیشرفت در کشور تاجیکستان برداشته شود برای همه ما افتخار است.» شاید عده ای فکر کنند این حرف ها فقط شعار است، اما در سیاست خارجی به خصوص در کشوری مثل ایران هیچ حرفی بدون هدف گفته نمی شود و مخاطب خارجی خودش را دارد. در عین حال، در پیام همدردی رهبر تاجیکستان به رهبر جمهوری اسلامی ایران، بر سهم سیدابراهیم رئیسی در توسعه همه جانبه روابط دوستانه و همکاری‌های سودمند بین تاجیکستان و ایران تاکید شد. ضمن اینکه تنها رئیس جمهور منطقه که در مراسم تشییع سیدابراهیم رئیسی در تهران حضور داشت، رئیس جمهور تاجیکستان بود و این امر موید احترام ویژه به شخصیت آن مرحوم و همچنین به کشور دوست و برادر ایران است.
- فقدان رئیس جمهور فقید ایران چه تأثیری بر روابط تاجیکستان و ایران می تواند داشته باشد؟
- بی شک فقدان سید ابراهیم رئیسی بر اثر سانحه هوایی ضایعه بزرگی برای ایران است که حداقل در کوتاه مدت تاثیر نسبی بر روابط تهران با سایر کشورها خواهد داشت. زیرا مقدمات برگزاری انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری، تشکیل دولت جدید و تعیین رهبران ملی و منطقه ای چندین ماه زمان می برد و مقامات زیادی را درگیر می کند. اما فقدان سیدابراهیم رئیسی تأثیری اساسی بر سیاست خارجی ایران نخواهد داشت، زیرا رهبران ارشد خارجی تهران از سوی ولی فقیه کشور منصوب می شوند که اخیراً بر تغییر ناپذیری راه وی تاکید کرده است. اگر به طور خاص در مورد روابط ایران و تاجیکستان صحبت کنیم، فاکتور شخصیتی سیدابراهیم رئیسی مهم بود، علاوه بر این، رئیس جمهور فقید ایران نماینده جناح متدین بود که همکاری با کشورهای مسلمان، همسایگان و منطقه از اهمیت بالایی برای آنها برخوردار است. تاجیکستان به دلیل پیشینه تاریخی، زبان، فرهنگ مشترک از جایگاه برتر در سیاست خارجی ایران برخوردار است. روابط نزدیک و حسن اعتماد با تاجیکستان در عین حال نگاه مثبت سایر کشورهای آسیای میانه به ایران را تضمین می کند که این نکته مهم را در زمان سردی روابط دوجانبه تهران و دوشنبه شاهد بودیم. زیرا در آن زمان نقش رئیس جمهور تاجیکستان در تشویق همتایان خود در منطقه به همکاری با ایران، حمایت از برنامه صلح آمیز هسته ای و عضویت در سازمان همکاری شانگهای غیرقابل انکار بود. از این رو احیای کامل اعتماد سیاسی متقابل و بازگشت روابط به سطح قبلی در زمینه های مختلف اعم از اقتصادی، تجاری، علمی، آموزشی، فناوری و... از نیازهای امروز همکاری های دوجانبه است.
- چه کسی می تواند برای جایگزینی رئیس جمهور وارد کارزار انتخاباتی شود؟
-سیدابراهیم رئیسی اصولگرا بود و به احتمال زیاد رئیس جمهور جدید جمهوری اسلامی ایران نیز یکی ازاصولگرایان خواهد بود. زیرا در حال حاضر اصلاح طلبان از یک سو محبوبیت قبلی خود را از دست داده اند و از سوی دیگر در کمتر از دو ماه مانده به انتخابات فرصتی برای آماده شدن برای رقابت ندارند. معاون اول رئیس جمهور (سرپرست ریاست جمهوری) محمد مخبر، رئیس مجلس شورای اسلامی محمدباقر قالیباف، رئیس سابق مجلس شورای اسلامی علی لریجانی، وزیر اسبق دفاع حسین دهقان، محسن رضایی، سعید جلیلی و چند چهره سرشناس دیگر ممکن است کاندیدای احتمالی انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری ایران باشند که 7 خرداد ماه سال جاری برگزار می شود. به احتمال زیاد در صورت پیروزی هر یک از نامزدهای احتمالی مذکور، مشی و رهبری «نگاه به شرق» سیدابراهیم رئیسی که کشورهای منطقه از جمله تاجیکستان از جایگاه مناسبی در آن برخوردار بودند، دنبال شود. . این بدان معناست که روابط ایران و تاجیکستان در مسیر توسعه و تقویت بیشتر ادامه خواهد یافت.