سیدمهدی حسینی تقی‌آباد درگفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه پاشینیان به‌عنوان چهره‌ای غربگرا، در 2018 به قدرت رسید، گفت: هر چند او با شعار مبارزه با فساد، سرکیسیان را سرنگون کرد، اما از موضوعات مرتبط با قره‌باغ نیز در پویش سیاسی خود بهره برد که آشکارترینش ظاهر و پوشش وی در طول حضورش در رأس اعتراضات خیابانی بود. او که در گذشته از نزدیکان ترپتروسیان رئیس‌جمهور متمایل به غرب ارمنستان بود، در عمل ثابت کرد که به طیفی در ارمنستان تعلق دارد که با نگاهی انتقادی، کشور را گروگان مسئله قره‌باغ می‌شمارند.
این کارشناس مسائل قفقاز، ضمن تشریح فرآیندی که منجر به اعاده قره‌باغ و هفت شهر پیرامونی آن توسط جمهوری آذربایجان شد، موضع و عملکرد روسیه در قبال این تحولات را بهانه پاشینیان برای فاصله‌گرفتن بیش‌ازپیش از مسکو و همراه‌سازی افکار عمومی کشور برای پیشبرد سیاست نزدیک شدن به غرب دانست.
او شرکت نکردن پاشینیان در نشست سران کشورهای هم‌سود در بیشکک و پیمان امنیت جمعی در مینسک در پاییز سال جاری و اظهارات وی، نظیر اشتباه خواندن اتکای امنیتی ارمنستان، صرفاً به روسیه، یک هفته پیش از برگزاری مانور مشترک با آمریکا و همچنین بیان اینکه ارمنستان دیگر دلیل محکمی برای ادامه همکاری امنیتی با روسیه ندارد، همزمان با تحویل قره‌باغ به باکو، را از مصادیق این روند دانست.
وی یادآورشد: روسیه با آنکه بخش مهمی از زیرساخت‌های ارمنستان نظیر راه‌آهن، گاز و برق را تحت اشراف خود داشته و پایگاه نظامی در ارمنستان دارد، اما در تنظیم رفتار پاشینیان محدودیت‌های زیادی نیز دارد. مسکو در قبال پاشینیان دست به عصا حرکت می‌کند و پاشینیان بر این محاسبات و ملاحظات واقف است.
رئیس پیشین بنیاد مطالعات قفقاز،ضمن یادآوری اینکه فرانسه و آمریکا در مدتی‌که ارمنستان تسلط بر هفت شهر پیرامونی و قره‌باغ کوهستانی را از دست داد، حمایت عملی از ارمنستان صورت ندادند و واشنگتن تنها در ماه‌های اخیر و پس از تسلط قطعی جمهوری آذربایجان بر قره‌باغ و جابجایی عمده جمعیت ارمنی‌های قره‌باغ قدری فشار رسانه‌ای و دیپلماتیک را بر باکو وارد آورد، یادآوری کرد همزمان با مانور نظامی نمایشی 10روزه که با حضور 85 آمریکایی و 175 ارمنستانی از 11 سپتامبر 2023 در ارمنستان برگزار می‌شد، جمهوری آذربایجان با عملیات نظامی یک‌روزه در 19 سپتامبر حاکمیت خود بر قره‌باغ کوهستانی را اعاده کرد و هرچند که به ادعای دولت باکو این سناریوی «ب» بود که در عوض قطع باریکه سیونیک به انجام رسید، اما واقعیت این بود که عدم اجرای سناریوی «الف» ربطی به مانور آمریکایی‌ها نداشت و ناشی از خطوط قرمز اعلامی جمهوری اسلامی ایران مبنی بر عدم پذیرش تغییر مرزهای بین‌المللی و تداوم سیاست اصولی تهران در حمایت از تمامیت ارضی هر دو همسایه شمالی بود.
حسینی با اشاره به سفر مقامات بریتانیا به قفقاز که از طرفی شریک دیرپا و تراز اول باکو محسوب می‌شوند و از سوی دیگر اراده‌هایی برای ارتقای همکاری با ایروان بروز داده‌اند، اظهارداشت: شدت‌گیری تحرکات غربی‌ها، اعم از امریکایی‌ها و انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها در قفقاز جنوبی با محوریت مصالحه باکو ـ ایروان در شرایطی‌که حضور و تمرکز روسیه بر منطقه کاهش یافته، با نوعی هم‌افزایی میان سیاست‌های علی‌اف و پاشینیان همراه شده که گویی معطوف به ایجاد محور غربی در منطقه و در قالب صلحی است که غربی‌ها می‌خواهند ابتکار عملش در دست خودشان باشد.
وی با بیان اینکه اراده‌ها معطوف به محدودکردن روسیه و ایران است، به نمایش نقشه موسوم به «تقاطع صلح» از سوی پاشینیان در اجلاس راه ابریشم تفلیس اشاره کرد و آن‌را اقدامی غیرسازنده از سوی پاشینیان برشمرد.
حسینی با تأکید بر اینکه ایران درباره کریدور به‌اصطلاح زنگزور و تحدید ژئوپلیتیکی خود موضع قاطع دارد و آن‌را برنمی‌تابد، خاطرنشان کرد که تهران خطوط قرمز خود را به اشخاص گره نمی‌زند.
او با بیان اینکه پاشینیان خاک از دست داده و در میدان جنگ و دیپلماسی شکست خورده است، یادآور شد که وی اصلاحاتی مشابه ساکاشویلی در مبارزه با فساد به‌انجام رسانده و در ضمن شاهد گشایش‌های اقتصادی در داخل ارمنستان هستیم و پول‌هایی در این کشور هزینه می‌شود و ساخت‌وسازهای بی‌سابقه صورت می‌گیرد که نشان می‌دهد جریانی مالی و حمایتی در کار است.
وی با بیان اینکه روسیه‌ای که تا چندی پیش احداث کریدور به‌اصطلاح زنگزور را فرصتی می‌دانست تا بتواند در وضعیت کنونی محدودشدن مسیرش به سوی غرب در نتیجه جنگ اوکراین، از آن بهره جوید، متوجه اراده جدی غرب برای تسلط به این محور و نگرانی‌های بجای تهران در خصوص سناریوهای پیشِ‌رو شده است. مسکو به صراحت از سیاست پاشینیان در فاصله‌گیری از ترتیبات امنیتی ـ نظامی روسیه‌محور و توأمان تمایل به استفاده از منافع اقتصادی عضویت در اتحادیه اقتصادی اوراسیا انتقاد کرده و آن‌را به همزمان روی دو صندلی نشستن از سوی دولت ایروان توصیف می‌کند.
حسینی با بیان اینکه تنشی که در روابط ظاهری واشنگتن ـ باکو شاهد بودیم با آنچه در میدان و روابط عملی دو طرف جریان دارد، متفاوت است به سفر «جیمز اوبرایان» دستیار وزیر خارجه آمریکا در امور اروپا و اوراسیا به باکو و توافق اخیر باکو و ایروان اشاره کرد.
این کارشناس مسائل قفقاز گفت رئیس‌جمهور روسیه به ماجراها نگاه تاریخی نیز دارد؛ چنانکه پوتین در فردای کودتای پریگوژین گفت این کودتا یادآور اتفاقیست که در جنگ جهانی اول رخ داد، ما در آستانه پیروزی بودیم، انقلاب صورت گرفت و پیروزی در جنگ جهانی اول را از دست دادیم… از این‌رو می‌توانیم فرض کنیم که روس‌ها شرایط فعلی قفقاز را مشابه 1918 تا 1921 می‌بینند که در خلأ پس از فروپاشی امپراتوری تزاری سه کشور تأسیس شد و باکو کانون نفوذ بریتانیا و ترکان جوان و ایروان محل نفوذ فرانسوی‌ها و تفلیس کانون تحرک آلمان‌ها بود، اما بلشویک‌ها به زودی هر سه را به قلمرو خویش منضم کردند و اروپایی‌ها را بیرون راندند. احتمالاً ارزیابی مسکو این است که کماکان بسیاری از سررشته‌ها در قفقاز در دست خودش است؛ اما شکی نیست که در این هیاهوی مداخلات بیگانگان، فرمت‌هایی نظیر سه بعلاوه سه که ابتکار مسبوق به سابقه جمهوری اسلامی ایران است، برای حل‌وفصل مسائل قفقاز مناسب‌ترین است، ابتکاری که مشابه آن در قالب ابتکار آستانه در حل بحران سوریه به موفق‌ترین فرمت مبدل شد
دریافت صفحه با کد QR