کد QR مطلبدریافت صفحه با کد QR

قائم‌مقامی: در مقابل نقشۀ آنکارا، باید مستقلانه عمل کنیم

9 شهريور 1396 ساعت 23:09

سید علی قائم مقامی کارشناس مسائل ترکیه در گفتگو با خبرآنلاین، روابط ایران و ترکیه را با توجه به رفت و آمدهای جدید دو کشور مورد بررسی قرار داده است.


رفت و آمدهای دیپلماتیک اخیر ایران و ترکیه برخی ناظران را به این نتیجه رسانده که روابط دو کشور وارد مرحله جدیدی شده است و مجموعه اشتراکات و نگرانی ها از مسائل منطقه ای دو کشور را به همدیگر نزدیک کرده است. سوریه، عراق و روند تحولاتی که کردها در این دو کشور می توانند در آینده رقم بزنند، از جمله دغدغه‌های تهران و آنکاراست. پرسش اینجاست که دو کشور تا چه میزان می توانند در مسیر مشترک گام بردارند؟ در این باره با سیدعلی قائم مقامی، کارشناس مسائل ترکیه گفتگو کرده ایم که در ادامه می‌خوانید: 

نظرتان در مورد فضای جدید روابط ایران و ترکیه چیست و آیا این ارتباطات و همکاری ها فقط می تواند به یک فضای استراتژیک مقطعی منجر شود یا فقط تغییر تاکتیک هایی است که به خاطر تحولات منطقه انجام می گیرد؟

سفر سردار باقری به ترکیه براساس تحولات منطقه ای و بین المللی است، به خصوص در مورد مسائل عراق و سوریه انجام گرفته و این اولین بار است که ایران در سطح عالی نظامی به ترکیه سفر کرده است. قبلا ایران و ترکیه در سطح همکاری های اطلاعاتی و امنیتی همکاری می کردند اما اولین بار است که سران نظامی دو کشور در باب مسائل منطقه ای دیدار و گفتگو کردند. اما در اینجا یک مسئله مطرح می شود و آن اینکه ترکیه عضو ناتو است و مشارکت استراتژیک نظامی، اطلاعاتی و امنیتی با آمریکا دارد. یعنی بدون هماهنگی با آمریکا و ناتو نمی تواند با ایرانی که مخالف ناتوست، روابط نظامی خودش را گسترش دهد. چون روابط یا همکاری نظامی دو کشور مانند ایرانی که استقلال عمل دارد و دیگری که عضو ناتو است و از سوی سلاح های سنگین آمریکا تغذیه می شود نمی تواند در یک محور واحد قرار بگیرد. مگر اینکه ترکیه استقلال عمل خودش را بازیافته باشد. اما از قرار معلوم ترکیه هنوز خودش را متحد استراتژیک ناتو می داند و همچنین شریک استراتژیک امریکاست و بدون هماهنگی با آنها نمی تواند با کشورهای ضدامپریالیستی مثل ایران به همکاری سطح عالی نظامی دست پیدا کند.

این روند می تواند با منافع امریکا در تضاد باشد؟

دلیل اینکه چرا چنین حادثه ای اتفاق افتاد، این است که در عراق و سوریه گروههای تکفیری بخصوص داعش، جبهه النصره، احرارالشام و جیش الاسلام و سایر گروههای تکفیری و وهابی به شدت تضعیف شدند و مناطق بسیار زیادی را از دست داده اند. از سوی دیگر، آمریکا با پ. ک. ک به خصوص در صحنه سوریه متحد شده که همان حزب اتحاد دمکراتیک است و بیش از 1000 تریلر ادوات جنگی سبک و سنگین آمریکا را به پ. ی. د تحویل داده و تا حدود زیادی برخی از این سلاح های استراتژیک را به پ. ک. ک داده است. حوزه عملیاتی پ. ک. ک در عراق و سوریه و در آینده اگر بتواند در ایران و ترکیه خواهد بود و می تواند حوزه عملیاتی خود را گسترش دهد و این تهدیدی بخصوص برای ترکیه محسوب می شود.

در سویی دیگر، مسئله ادلب است که آمریکا می خواهد در ادلب علیه جبهه النصره و گروههای همکار جبهه النصره مبارزه کند و از آن طرف ایران، روسیه و ارتش سوریه می خواهند که ادلب را از جبهه النصره و متحدین آن نظیر جیش الاسلام و سایر احزاب و گروههای مسلح تکفیری پاکسازی کنند. در جنوب ادلب، ارتش سوریه و نیروهای ایران و حزب الله و نیروهای روسیه اعلام امادگی برای عملیات کرده اند. ترکیه هم باید در شمال ادلب وارد عملیات شود اما تلاش می کند که از این عملیات نظامی علیه ادلب و جبهه النصره پیشگیری کند و بهانه اش این است که در آنجا غیرنظامیان ممکن است کشته شوند. در واقع می خواهد به صورت مسالمت آمیزی مسئله را حل کند.

از آن طرف آمریکا تلاش می کند که شمال سوریه را تحت حاکمیت خود بگیرد و هم وارد ادلب و هم وارد عفرین شود که در عفرین نیروهای روس و سوریه مستقر هستند؛ در واقع یک نوع ارتباطی بین ارتش سوریه و روسیه و حزب اتحاد دموکراتیک در عفرین وجود دارد، به این معنا که حزب اتحاد دموکراتیک به نوعی هم با آمریکا در ارتباط است و هم با روسیه، اما به طور عمده توسط آمریکا به عنوان سیاهی لشگر و پیاده نظام در قضیه رقه مورد استفاده قرار گرفته است. در چنین شرایطی است که ترکیه احساس خطر می کند که پ.ی.د بتواند بر آن مناطق مستقر شود و کریدور کردی که آمریکا به دنبال آن است و از شمال عراق گرفته تا دریای مدیترانه بوجود بیاید و باعث شود که هم سوریه تجزیه شود و هم ارتباط ترکیه با جهان عرب از طریق این کریدور کردی قطع شود و علاوه بر آن خاک ترکیه هم در معرض یا آستانه تجزیه قرار بگیرد.

بحثی که آقای اردوغان روی عملیات مشترک روی کردها دارد، در کجا می تواند اتفاق بیفتد؟ این موضوع در داخل ایران یا ترکیه نمی تواند صورت گیرد، آیا همکاری در مناطقی از سوریه یا عراق است؟

مسئله دیگری که در ارتباط با سفر سردار باقری هست، مسئله حشدالشعبی است که در ارتباط با همین مسئله کردی و اهل سنت عراق و غیره می شود. اردوغان تهدید کرده و گفته بود که حشدالشعبی مورد حمایت و تقویت ایران قرار دارد، یک سازمان تروریستی است و چنانچه وارد تلعفر شود ارتش ترکیه دخالت خواهد کرد و ما از اهل سنت در عراق و سوریه حمایت می کنیم.
در این مورد هم سردار باقری با مقامات ترکیه مذاکراتی کرده اما از آن طرف ترکیه و روزنامه ینی شفق و افراد نزدیک به اردوغان مدعی هستند که سردار قاسمی چند بار به قندیل رفته و با سران پ. ک. ک در آن کوهستان قندیل ملاقات کرده است. در واقع یک چنین ادعاها و پیچیدگی هایی است که گفته می شود اردوغان اعلام کرده ایران و ترکیه توافق کرده اند از طریق سردار باقری عملیات مشترک و همزمانی داشته باشند و علیه پ پ ک و پژاک در حوزه عراق بخصوص قندیل وارد عملیات نظامی شوند و وقوع این مسئله نزدیک است.
یعنی اردوغان تلاش می کند که ایران را وارد معرکه مقابله و رویارویی و درگیری با کردهای منطقه بکند و از نظر منطق، ایران نباید به دام اردوغان در این مسئله بیفتد. ایران باید همان سیاست مستقل خودش را در قبال مسئله کردی ادامه دهد و از آنچه با ترکیه وارد معرکه کردی شود، خودداری کند. اردوغان الان با افتخار می گوید که بیش از 11 هزار نفر از اعضای پ.پ.ک را کشته و این را ادامه خواهند داد. یعنی به نوعی نفرت عمومی که در مناطق کردنشین ترکیه وجود دارد را تلاش می کند به طرف ایران سوق دهد و ایران نباید در این مسئله با اردوغان همراهی کند. البته ایران در مبارزه با تروریسم پژاک و پ پ ک باید همان استقلال عمل خودش را حفظ کند و می تواند عملیات نه مشترک بلکه همزمان را شروع کنند و این نه به سبک فرامرزی بلکه به صورت استراتژی دفاعی باشد.

در سفر سردار باقری موضوع رفراندوم کردستان هم مطرح شده است؟ نظر ترکیه در این مورد چیست؟

بله، هر دو کشور مخالف رفراندوم در کردستان عراق هستند اما از آن طرف می بینیم که بنیامین نتانیاهو اعلام کرده که اسرائیل از رفراندوم کردستان حمایت می کند و از طرف آمریکا در شمال سوریه یک پایگاه هوایی و شش پایگاه زمینی برای نیروهای ویژه خودش در خاک سوریه تاسیس کرده و در عملیات رقه، پ.ی.د را مورد حمایت قرار داده است. همچنین در شمال عراق، آمریکا چندین پایگاه نظامی ایجاد کرده است. در چنین شرایطی ترکیه نمی تواند وارد شمال عراق شود و نمی تواند از طریق نظامی مسئله رفراندوم را به شکست بکشاند و یا اینکه پ. ک. ک را به صورت عملیات زمینی در کوهستان قندیل یا در سنجار نابود کند. در واقع اردوغان می گوید که ایران و ترکیه به صورت مشترک قرار است که در سنجار عراق و کوهستان قندیل عملیات مشترک و همزمانی داشته باشند و پ. پ. ک را در آن منطقه نابود کنند. البته فکر نمی کنم ایران وارد یک چنین عملیات مشترکی با ترکیه شود. اردوغان تلاش می کند که ایران را وارد معرکه جنگ با مسئله کردی کند و خودش عقب نشینی کند و باصطلاح آتش را به سوی ایران برگرداند.

آمریکا به عنوان متحد استراتژیک ترکیه با عملیات در هر منطقه ای موافقت می کند؟

ترکیه فقط با مجوز آمریکا در شمال عراق عملیات هوایی انجام می دهد و به غیر از آن آمریکا اجازه نمی دهد که ترکیه وارد مسئله شمال عراق شود. همچنین ترکیه با بارزانی به نوعی متحد است. هم در مورد منطقه کردنشین سوریه متحد است و هم در شمال عراق و هم اینکه تلاش می کند که نفوذ بارزانی را در مناطق کردنشین ترکیه تقویت کند و در نتیجه وارد چنین عملیات زمینی نمی تواند بشود. در واقع این یک نوع تاکتیک محسوب میشود. از طرف دیگر مشاهده می کنیم که آقای قالب انصاری اغلو و برهان آتالای نمایندگان حزب عدالت و توسعه و همچنین احزاب کرد اسلامگرا و ملی گرا متحد عضو عدالت و توسعه هستند که از رفراندوم در شمال عراق حمایت کرده اند. علاوه بر آن سرکنسول ترکیه در اربیل هم گفته که در صورت برگزاری رفراندوم، ترکیه کردستان عراق را تحریم نخواهد کرد. با توجه به چنین شرایطی ایران باید کاملا محتاطانه عمل کند و به دام این تضاد و درگیری با مسئله کردها نباشد و دشمنی آنها را به روی خود نکشد.

گفت‌وگو از محمد اکبری
منبع: خبرآنلاین

 


کد مطلب: 17337

آدرس مطلب :
https://www.ccsi.ir/fa/news/17337/قائم-مقامی-مقابل-نقشۀ-آنکارا-باید-مستقلانه-عمل-کنیم

قفقاز
  https://www.ccsi.ir