این بنیاد از بدو تأسیس خود در آذربایجان، با پشتیبانی از ابتکارات مطرحشده در سطح اجتماع و همچنین حمایت از فرهنگ گفتگو میان جامعهی مدنی و دولت، به تقویت روند توسعهی جامعهی مدنی در این کشور پرداخته است. بنیاد سوروس به منظور نیل به این هدف، از سال 1997 تا کنون صرفاً در آذربایجان مبلغ 38 میلیون دلار را هزینه نموده است. این بنیاد همچنین در زمینهی همکاریهای جامعهی مدنی در قفقاز جنوبی، آسیای مرکزی و کشورهای عضو طرح مشارکت شرق (اوکراین، مولداوی، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، و بلاروس) که در همسایگی اتحادیهی اروپا قرار دارند، فعال میباشد. همچنین پروژههای موفقیتآمیزی نیز با هدف همکاریهای منطقهای در عرصهی دسترسی [آزاد] به اطلاعات و ایجاد شفافیت در مورد درآمدها و مداخل دولتی توسط بنیاد سوروس و با مشارکت چشمگیر کارشناسان آذربایجانی به انجام رسیده است.
OSI-AF شعبهای از انستیتوی جامعهی باز است که توسط سرمایهگذاری به نام جرج سوروس با هدف ایجاد جوامع باز در کشورهای اروپای شرقی و مرکزی و همچنین جمهوریهای سابق شوروی، تأسیس یافته است. این بنیاد از بدو تأسیس خود در آذربایجان، با پشتیبانی از ابتکارات مطرحشده در سطح اجتماع و همچنین حمایت از فرهنگ گفتگو میان جامعهی مدنی و دولت، به تقویت روند توسعهی جامعهی مدنی در این کشور پرداخته است. بنیاد سوروس به منظور نیل به این هدف، از سال ۱۹۹۷ تا کنون صرفاً در آذربایجان مبلغ ۳۸ میلیون دلار را هزینه نموده است. این بنیاد همچنین در زمینهی همکاریهای جامعهی مدنی در قفقاز جنوبی، آسیای مرکزی و کشورهای عضو طرح مشارکت شرق (اوکراین، مولداوی، آذربایجان، ارمنستان، گرجستان، و بلاروس) که در همسایگی اتحادیهی اروپا قرار دارند، فعال میباشد. همچنین پروژههای موفقیتآمیزی نیز با هدف همکاریهای منطقهای در عرصهی دسترسی [آزاد] به اطلاعات و ایجاد شفافیت در مورد درآمدها و مداخل دولتی توسط بنیاد سوروس و با مشارکت چشمگیر کارشناسان آذربایجانی به انجام رسیده است.
فرایند تصمیمگیری در این بنیاد مبتنی بر اصل مشارکت مردمی میباشد: کارشناسان مدعو در کمیتههای برنامهریزی فعالیت کرده و هیئتمدیرهی بنیاد که اعضای آن را شهروندان کشور هدف تشکیل میدهند بر روند کلی برنامهها نظارت نموده و نهایتاً به تدوین وتوسعهی راهبردهای لازم اقدام مینمایند.
تقویت مناسبات عمومی بنیاد در بخش ارتباط مستقیم با جامعه و همچنین بخش فعالیتهای آنلاین مؤسسه در سال ۲۰۰۹ از دیگر اقدامات صورت گرفته در سال گذشته میباشد. OSI-AF با هدف افزایش ارتباطات خود با گروههای جامعهی مدنی اقدام به ایجاد محیط و بستری قابل اطمینانتر نمود که این امر نتیجتاً به ارتقاء سطح پاسخگویی بنیاد در قبال جامعه انجامید.
از این قرار، سوروس در سال ۲۰۰۹ مبلغی معادل ۵۳۳/۳۴۲/۳ دلار آمریکا را در آذربایجان هزینه کرده که این هزینهها به ترتیب شامل کمکهزینههای بلاعوض تحصیلی-تحقیقاتی، هزینههای طرحهای عملیاتی و مخارج اداری میشوند. از این میزان، مبلغ ۵۳۷/۳۰۶/۲ دلار به صورت گرانت برای اجرای ۲۵۷ پروژهی مختلف، مبلغ ۹۰۴/۵۷۱ دلار برای پروژههای عملیاتی و مبلغ ۰۹۲/۴۶۴ برای هزینههای اداری اختصاص یافته است.
فرایند توسعهی بنیاد سوروس در هماهنگی کامل با گسترش منابع شبکهای (شبکههای ارتباطی) صورت گرفته است تا این امر پاسخگوی نیاز جامعهی مدنی به مشارکت در برنامههای توسعهای باشد. احترام به حقوق بشر از طریق به کار بستن راهکارهایی چون استفاده از شیوههای بهینه و همچنین بهرهگیری از نظر متخصصان ذیصلاح بینالمللی در تحقیقات محلی و مباحث سیاسی در چهارچوب برخی برنامههای OSI-AF، دیگر هدفی است که بنیاد سوروس از بهکار بستن شیوهی فوق دنبال مینماید.
جهتگیری بنیاد سوروس در اولویت دادن به برنامهها و طرحها
• حقوق بشر و اصل تساوى افراد در برابر قانون
• شفافسازی در عرصهی بودجهی عمومی و امور مالی کشور
• آزادی بیان
• سیاستهای مربوط به حق افراد جامعه در برخورداری از سلامتی
• [جایگاه] جامعهی مدنی در سیاست عمومی کشور با تمرکز بر جوانان، مشارکت زنان و حضور جامعهی مدنی در کشورهای عضو طرح مشارکت شرق در اروپا
جهتگیری اصلی بنیاد، تسهیل روند افزایش نقش نهادهای جامعهی مدنی (برای تبدیل شدن به واسطهای میان مردم و دولت) در کشور هدف و تلاش هماهنگ با مؤسسات بینالمللی و همکاری با شبکهی جهانی سوروس در راستای تحکیم و ارتقاء نقش جامعهی مدنی میباشد.
ابتکارات صورت گرفته در برنامهی جدید بنیاد
در سال ۲۰۰۹ در چهارچوب دو برنامهی «رسانههای ارتباط جمعی» و «ایجاد شفافیت در درآمدهای نفتی و بودجهی عمومی دولت» که توسط بنیاد به پیش برده میشود، طرح عملیاتی جدیدی با عنوان «شفافیت و تحقیقات (پرسو جوهای) روزنامهنگاری» ارائه شد.
در نخستین فاز از این طرح سهمرحلهای، گزارشها [ی اولیه] و مقالاتی که بر پایهی این موضوع توسط اقتصاددانان (روزنامهنگار) به رشتهی تحریر درآمده بود، جمعآوری گردید. این مقالات و گزارشها، اطلاعاتی را پیرامون ابزارها و شیوههای مورد استفاده در فرآیند انجام تحقیقات، یافتهها و همچنین ضرورت موضوعات مورد مطالعه شامل میشدند.
در پایان این مرحله، اسامی ۱۵ روزنامهنگار از مجموع ۴۷ روزنامهنگاری که در این بخش یعنی «نگارش ایدهی اصلی» شرکت کرده بودند به عنوان برنده اعلام شده و به هر کدام از آنها مبلغ ۲۰۰ دلار اهدا گردید.
اجرای فاز دوم این طرح برای آغاز سال ۲۰۱۰ برنامهریزی شده است.
(گزارش مشروح به زبان آذری: http://www.osi.az/aze/index.php?option=com_content&task=view&id=۲۰۵۸&Itemid=۲۲۴ )
نشست مطبوعاتی سالیانهی بنیاد مربوط به ارائهی عملکرد سال ۲۰۰۹:
از جملهی نکات بارز این نشست که در آن گزارش مکتوب عملکرد موسسه به مدعوین ارائه گردید، میتوان به حضور همزمان مدیر سابق و مدیر اخیراً انتخابشدهی بنیاد در آذربایجان یعنی زرتشت علیزاده و میهمان علیيف (رئیس خبرگزاری توران) در آن بود. (البته هنوز تا این تاریخ یعنی ۰۸/۰۴/۱۳۸۹ نام زرتشت علیزاده بهعنوان مدیر بنیاد در سایت آن به چشم میخورد).